Giọng nói tròn vành rõ chữ bắt đầu từ hàm răng khỏe

1. Răng miệng - “nhạc cụ” của giọng nói con người

Thưa BS, vì sao cấu trúc răng miệng lại có vai trò quan trọng đối với sự hình thành và phát âm của con người?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc - Giám đốc Phòng khám Nha khoa Hạnh Phúc trả lời:

Khi nói đến răng miệng, hầu hết mọi người chỉ nghĩ đến việc ăn nhai hay nụ cười thẩm mỹ, ít ai nhận ra rằng răng miệng còn ảnh hưởng rất lớn đến phát âm.

Để tạo ra âm thanh, chúng ta cần âm phát ra từ họng, sự vận động của lưỡi và điểm tỳ từ răng. Răng là nơi lưỡi chạm vào để tạo ra các âm rõ ràng; môi và má cũng góp phần cộng hưởng âm thanh, nhất là với các âm như “ch”, “s”.

Khớp cắn và cấu trúc khoang miệng ảnh hưởng trực tiếp đến độ vang của âm thanh. Chỉ cần mất vài răng - đặc biệt là răng cửa - giọng nói đã có thể thay đổi. Nhiều người lớn tuổi bị mất răng thường nói ngọng, đó chính là minh chứng rõ ràng cho vai trò của răng miệng trong phát âm.

2. Những bất thường răng miệng ảnh hưởng đến giọng nói và phát âm

Thưa BS, những tình trạng bất thường nào của răng miệng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến giọng nói và cách phát âm của người bệnh?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Các bất thường răng miệng có thể tác động trực tiếp đến khả năng phát âm. Thường gặp nhất là mất răng, đặc biệt là răng cửa. Khi đó, hơi thoát ra không đúng hướng khiến người bệnh nói ngọng hoặc phát âm không rõ.

Các sai lệch khớp cắn như khớp cắn hở, hô hoặc móm cũng ảnh hưởng đến sự cộng hưởng âm thanh, khiến giọng nói thiếu trong trẻo.

Ngoài ra, những dị tật bẩm sinh như sứt môi, hở hàm ếch làm rối loạn việc điều tiết hơi và âm, dẫn đến nói ngọng hoặc méo tiếng. Có người không bị ngắn lưỡi nhưng phát âm vẫn không rõ, do cấu trúc khẩu cái hoặc hàm ếch bị hở.

Nếu người bệnh vừa mất răng, vừa lệch khớp cắn, lại có dị tật vùng miệng thì khả năng phát âm bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn, gây khó khăn lớn trong giao tiếp hằng ngày.

3. Phát âm sai - hệ lụy lớn hơn bạn nghĩ

Khi phát âm bị ảnh hưởng do răng miệng, người bệnh thường gặp những hệ lụy gì trong học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội, thưa BS?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Phát âm không chuẩn tác động rất lớn đến cuộc sống, từ học tập đến công việc.

Ở trẻ nhỏ, phát âm sai thường kéo theo việc viết sai chính tả. Giống như ở một số vùng miền, người ta hay phát âm nhầm giữa chữ “n” và “l”, nên khi viết cũng sai theo. Từ việc phát âm sai dẫn đến viết sai, trẻ sẽ gặp khó khăn trong việc học ngôn ngữ, tiếp thu kiến thức, dễ bị bạn bè trêu chọc, nên tự ti và ngại phát biểu. Điều đó khiến trẻ hạn chế thể hiện bản thân, ảnh hưởng đến việc học.

Người lớn bị nói ngọng hoặc nói lắp do răng miệng hoặc do lưỡi thường ngại giao tiếp, dẫn đến hạn chế các mối quan hệ xã hội.

Trong công việc, đặc biệt là các nghề cần giọng nói rõ ràng như giáo viên, bác sĩ, MC, ca sĩ…, việc phát âm không chuẩn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc. Một giáo viên nói ngọng sẽ khó truyền đạt bài giảng, hay bác sĩ nói không rõ có thể khiến bệnh nhân hiểu nhầm trong tư vấn điều trị.

Như vậy, lời nói - công cụ giao tiếp tưởng chừng đơn giản - lại ảnh hưởng rất lớn đến sự tự tin, hiệu quả công việc và thành công của mỗi người.

4. Răng sữa và giọng nói - mối liên hệ ít ai ngờ

Với trẻ em, khi răng sữa bị sâu, gãy hay mọc lệch, việc phát âm có thể bị ảnh hưởng ra sao và nguy cơ kéo dài đến tuổi trưởng thành như thế nào ạ?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Răng sữa có rất nhiều vai trò, không chỉ về thẩm mỹ và ăn nhai, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển xương hàm và khả năng phát âm.

Những trẻ bị mất răng sữa sớm, đặc biệt là răng cửa, thường phát âm không tròn tiếng, dễ nói ngọng hoặc phát âm sai. Khi phát âm sai từ nhỏ, thói quen nói ngọng có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Mất răng sữa sớm cũng khiến răng vĩnh viễn mọc lệch, chen chúc, sai vị trí.

Do đó, nếu trẻ bị sâu răng sữa hoặc có dấu hiệu mọc lệch, cha mẹ nên đưa con đi khám sớm để được điều chỉnh kịp thời. Một số trường hợp, khớp cắn bất thường còn liên quan đến cấu trúc vòm họng. Nếu được phát hiện sớm, việc điều trị sẽ đơn giản, ít tốn kém hơn nhiều so với can thiệp muộn.

5. Giải pháp cải thiện phát âm và tự tin giao tiếp từ Phòng khám Nha khoa Hạnh Phúc

Tại Phòng khám Nha khoa Hạnh Phúc hiện nay có những giải pháp nào để cải thiện phát âm và sự tự tin giao tiếp cho những trường hợp răng miệng bất thường, thưa BS?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Ở Phòng khám Nha khoa Hạnh Phúc, chúng tôi gặp rất nhiều trường hợp ở nhiều độ tuổi khác nhau - từ người già bị mất răng hoàn toàn cho đến trẻ nhỏ có răng sữa mọc lệch hay sai khớp cắn.

Với người lớn, đặc biệt là người cao tuổi bị mất răng, giọng nói thường bị ngọng do mất điểm tựa của lưỡi và môi khi phát âm. Giải pháp trong trường hợp này là phục hình răng bằng hàm tháo lắp, cầu răng cố định hoặc cắm implant, giúp phục hồi cấu trúc hàm và cải thiện độ tròn, rõ của giọng nói.

Với trẻ nhỏ, nếu răng sữa mọc lệch, thưa hoặc sai khớp cắn, chúng tôi sẽ can thiệp chỉnh nha sớm (niềng răng) để đưa răng về đúng vị trí, tạo điều kiện cho sự phát triển hàm mặt và phát âm chuẩn hơn.

Ngoài ra, những trường hợp sứt môi, hở hàm ếch, phòng khám sẽ liên kết với các tổ chức từ thiện và bệnh viện chuyên khoa phẫu thuật tạo hình để trẻ được can thiệp sớm, hạn chế nói ngọng về sau.

Tùy từng lứa tuổi và tình trạng răng miệng, chúng tôi sẽ xây dựng giải pháp cá thể hóa giúp người bệnh không chỉ cải thiện chức năng phát âm mà còn lấy lại sự tự tin trong giao tiếp và cuộc sống.

6. Làm sao để răng đẹp và nói rõ lời?

Khi lựa chọn phương pháp chỉnh nha hay phục hình, người bệnh cần lưu ý điều gì để vừa đạt thẩm mỹ, vừa đảm bảo khả năng phát âm?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Quan trọng nhất là lựa chọn giải pháp phù hợp với nhu cầu, điều kiện kinh tế và tình trạng răng miệng thực tế của từng người. 

Với những người có thể điều trị chỉnh nha, việc niềng răng và đưa khớp cắn về vị trí chuẩn không chỉ giúp hàm răng đều đẹp, ăn nhai tốt hơn mà còn cải thiện đáng kể khả năng phát âm.

Trong khi đó, với những người không đủ điều kiện niềng, vẫn có thể lựa chọn phục hình răng như làm cầu răng, cắm implant hoặc dùng hàm tháo lắp. Những phương pháp này không chỉ khôi phục chức năng ăn nhai mà còn giúp giọng nói trở nên tròn, rõ và tự nhiên hơn.

Đặc biệt, người cao tuổi mất răng toàn hàm nếu chưa đủ điều kiện làm implant, chỉ cần đeo hàm tháo lắp trên dưới đúng kỹ thuật cũng đã giúp cải thiện phát âm rất nhiều.

7. Giữ răng khỏe - Giữ giọng rõ

BS có thể chia sẻ những lưu ý quan trọng để mỗi người duy trì răng miệng khỏe mạnh, từ đó bảo vệ giọng nói và sự tự tin trong giao tiếp?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Hàm răng ngoài vai trò ăn nhai và thẩm mỹ, còn giúp âm thanh phát ra tròn, đều và rõ ràng. Để giữ răng khỏe và giọng nói chuẩn, mỗi người cần:

- Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày, sáng và tối, trong 2–3 phút, làm sạch cả ba mặt răng.

- Dùng chỉ nha khoa hoặc máy tăm nước để làm sạch kẽ răng - nơi bàn chải không chạm tới. 

- Khám răng định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm sâu răng, sai khớp cắn hoặc mất răng... để bác sĩ có thể điều chỉnh kịp thời, tránh ảnh hưởng đến khả năng phát âm sau này.

Một hàm răng khỏe mạnh giúp ăn ngon, cười đẹp và nói rõ ràng hơn, mang lại sự tự tin trong học tập, công việc và giao tiếp. Nhiều người chỉ chú ý đến thẩm mỹ, nhưng thực ra, chăm sóc răng chính là chăm sóc cả giọng nói và phong thái của chính mình.