Theo Ths.BS Đinh Nguyễn Huy Mẫn, Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn BV Bệnh Nhiệt đới TP HCM, khẩu trang được xem là dụng cụ phòng hộ cá nhân, có thể phòng tránh các bệnh lây nhiễm qua đường hô hấp, nhất là trong mùa lạnh như hiện nay.

Không phải ai cũng ý thức được tầm quan trọng của khẩu trang, dù ở những môi trường nhiều vi khuẩn như bệnh viện. Ảnh: Lê Phương

Đeo khẩu trang ngoài việc giúp che nắng, che bụi, giảm được mùi khói xe… còn có 2 mục đích quan trọng là ngăn chặn mầm bệnh từ người bệnh không phát tán ra bên ngoài và nhằm bảo vệ chính bản thân người mang khẩu trang tránh phải một số bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp.

Thông thường, các loại bệnh lây qua đường hô hấp bao gồm bệnh lây qua đường không khí và qua đường giọt bắn.

BS Mẫn cho biết, giọt bắn là giọt nhỏ li ti, có kích thước lớn hơn 5 micromet, phát sinh qua đường hô hấp khi nói, ho, hắt hơi… Các giọt này có kích thước lớn, tốc độ bắn ra khá nhanh và không lơ lửng trong không khí, có thể rơi, bám vào bề mặt xung quanh, nên có khả năng văng vào mắt hoặc mũi người không mang khẩu trang hoặc không được bảo vệ an toàn trên bề mặt tiếp xúc.

Các giọt này có phạm vi ảnh hưởng trong khoảng cách chừng 1 m nên những trường hợp tiếp xúc gần dễ bị lây bệnh. Ngoài ra, việc tiếp xúc qua trung gian bàn tay với vùng vi khuẩn gây bệnh cũng có thể dẫn đến nguy cơ lây nhiễm bệnh khi sơ ý dùng tay tiếp xúc trở lại với mũi, miệng.

Bệnh cúm, các dịch bệnh cúm A/H5N1, cúm A/H1N1… là những bệnh lây theo đường giọt bắn. Việc đeo khẩu trang và thường xuyên rửa tay bằng xà phòng sẽ giúp ngăn ngừa, phòng tránh sự lây truyền bệnh hiệu quả. Bản thân bệnh nhân cũng cần mang khẩu trang để mầm bệnh không phát ra ngoài.

Việc đeo khẩu trang cũng giúp ngăn ngừa những bệnh lây qua đường không khí như bệnh lao. Các giọt không khí cũng xuất phát từ đường hô hấp, nhỏ dưới 5 micromet, nhẹ, có thể lơ lửng trong không khí và dễ phát tán trong vòng vài chục mét.

Với bệnh lao, mặc dù mật độ vi trùng lao bị pha loãng ra trong không khí nhưng vẫn khả năng lây lan cao, một số người có sức đề kháng yếu hoặc bị suy giảm miễn dịch rất dễ bị nhiễm vi trùng gây bệnh.

Trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại khẩu trang với nhiều chất liệu khác nhau, loại chỉ dùng một lần như khẩu trang giấy, khẩu trang y tế hoặc loại có thể tái sử dụng nhiều lần như khẩu trang vải, khẩu trang chứa than hoạt tính...

Khẩu trang vải thông thường đa phần chỉ có chức năng che nắng, che bụi hơn là chức năng phòng bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Khẩu trang y tế tuy mỏng nhưng có vai trò quan trọng trong việc chống vi khuẩn phòng bệnh vì đã được tiệt trùng trước khi đưa ra thị trường.

Đối với những mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây lan cao qua không khí, hoặc những người làm

Theo BS Mẫn, khẩu trang y tế có 2 mặt gần giống nhau nên khi đeo rất dễ bị nhầm lẫn, vì thế nên kiểm tra xem có bị đeo mặt trái quay ra ngoài không. Khi dùng xong, không được vứt bừa bãi mà phải cho vào thùng rác để tránh vi khuẩn có cơ hội phát tán. Trong quá trình dùng, không nên dùng tay sờ mặt bên ngoài của khẩu trang.

Cần mang khẩu trang vừa vặn, không quá chật cũng không quá rộng, nên che kín cả miệng và mũi. Không nên đeo khẩu trang để che miệng rồi che trên mũi hoặc thi thoảng kéo xuống cằm để cười nói.

Đối với khẩu trang vải thông thường, nên đeo loại có 2-3 lớp vải. Chọn khẩu trang có 2 màu, dễ dàng xác định mặt trong và mặt ngoài khi đeo.