Đừng để mất nước, say nóng ngăn bạn cháy hết mình mùa lễ hội

1. Cơ thể mất nước quá nhiều dẫn đến say nóng

Những ngày gần đây, tại TPHCM, nhiệt độ ngoài trời rất cao. Xin hỏi BS, thời tiết nắng nóng cực đoan như vậy sẽ tiềm ẩn nguy cơ gì đối với sức khỏe?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy - Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM: Thân nhiệt của chúng ta dao động từ 36,5 - 37,5 độ C. Cơ thể cũng có cơ chế tự điều hòa: Khi nhiệt độ cơ thể lên quá cao, cơ thể sẽ tự điều hòa bằng cách đổ mồ hôi.

Tuy nhiên, đổ mồ hôi quá nhiều sẽ khiến cơ thể bị mất nước. Mất nước quá nhiều sẽ dẫn đến cơ chế tự điều hòa bị tổn thương nặng, gây tình trạng say nóng.

Say nắng, say nóng đều ảnh hưởng đến sức khỏe. Say nắng đặc biệt ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng, gây tổn thương gan, thận. Đôi khi nạn nhân bị ngất xỉu, tổn thương não. Trong tình huống này, cần có các biện pháp cấp cứu kịp thời.

Ngoài ra, cần có các biện pháp dự phòng, để không rơi vào tình trạng say nắng, say nóng.

2. Biểu hiện say nắng, say nóng

Vậy, đâu là những biểu hiện dễ nhận biết nhất khi một người bị say nắng, say nóng, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy trả lời: Khi tiếp xúc với môi trường nóng, phản ứng đầu tiên của cơ thể là đổ mồ hôi để hạ nhiệt. Lúc này, mạch máu tới ngoài da để hỗ trợ quá trình thải nhiệt.

Việc mạch máu giãn ra và tới sát ngoài da sẽ dẫn đến thiếu máu trong các cơ quan. Một số trường hợp đổ mồ hôi quá nhiều, mất nước sẽ có các biểu hiện như mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, mất tập trung...

Tình trạng này kéo dài, mất nước nhiều, mạch máu giãn nhiều, cơ chế điều hòa của cơ thể bị “hư hỏng” sẽ dẫn đến trạng thái nặng hơn, hay còn gọi là say nắng.

Say nắng ảnh hưởng đến trung tâm thần kinh, bệnh nhân có thể ngất xỉu hoặc co giật, rơi vào trạng thái lơ mơ.

Đừng để tới khi bị say nắng mới xử lý. Khi thấy bản thân đổ mồ hôi nhiều, hơi đau đầu, chóng mặt... cần tìm biện pháp giải quyết ngay.

3. Sơ cứu say nắng, say nóng

Khi bị say nắng, say nóng ở chỗ đông người, chẳng hạn như khi tập trung xem diễu binh, diễu hành chào mừng Đại lễ 30/4, chúng ta cần phải xử trí như thế nào, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy trả lời: Khi đến những nơi đông người, lễ hội, cần quan sát và lựa chọn chỗ có vị trí bóng râm, đồng thời xác định những trạm sơ cứu.

Khi bản thân, người thân hoặc người xung quanh có dấu hiệu nghi ngờ say nắng (đổ mồ hôi nhiều, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn...), cần ra khỏi đám đông ngay.

Bệnh nhân cần được nằm nghỉ ngơi ở chỗ râm mát, bổ sung nước. Nên cởi bỏ bớt áo khoác ngoài, quạt mát để hạ nhiệt. Dùng khăn giấy ướt lau vùng trán, nách...

Những người xung quanh cần theo dõi kỹ bệnh nhân, nếu tình trạng không đỡ hơn, hoặc bị lơ mơ, co giật thì phải gọi cấp cứu ngay.

4. Uống từng ngụm nước nhỏ, không uống vội, uống quá nhiều

Việc bổ sung nước khi bị say nắng, say sóng cần lưu ý những điều quan trọng nào, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy trả lời: Việc bổ sung nước vô cùng quan trọng. Khi đi ra ngoài, mỗi người nên tự trang bị bình nước cá nhân.

Say nắng, say nóng là do mất nước qua da quá nhiều. Khi bổ sung nước, nên uống từng ngụm nhỏ để ruột non hấp thu tốt, từ đó cơ thể có thể điều hòa. Uống vội cả chai nước sẽ làm dạ dày bị giãn ra, khiến chúng ta bị đầy bụng, khó chịu, buồn nôn. Ngoài ra, khi uống quá nhiều nước, cơ chế tự điều hòa sẽ khiến chúng ta bị buồn tiểu.

Mọi người nên chọn loại nước khoáng, nước có điện giải, sẽ giúp bù nước cho cơ thể tốt hơn.

5. Chọn nước khoáng hoặc nước điện giải giúp hạn chế mất nước nhiều

Tại các lễ hội lớn, nhiều người thường đến từ rất sớm trước giờ khai mạc, thậm chí không dám uống nước vì sợ phải đi vệ sinh thì mất “vị trí đẹp”. Vậy, có cách uống nước nào mà không phải đi vệ sinh nhiều lần, tránh mất nước, say nóng, say nắng, thưa BS?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy trả lời: Nếu uống quá nhiều nước lọc, cơ thể tự điều hòa quá nhanh sẽ khiến chúng ta muốn đi vệ sinh. Nên chọn nước khoáng hoặc nước điện giải. Các chất điện giải giúp cân bằng cơ chế tự điều hòa.

Khi đi xem các lễ hội, sự tập trung theo dõi sự kiện có thể giúp phân tán sự chú ý, làm giảm cảm giác buồn tiểu trong một thời gian ngắn.

Khi quá mắc tiểu, vẫn phải đi vệ sinh. Nhịn tiểu quá mức sẽ làm tổn thương thận.

6. Hành trang tham gia lễ hội an toàn

Nhờ BS cho biết, người dân cần làm gì để có sức khỏe tốt, phòng ngừa được say nắng, say nóng để tận hưởng khoảnh khắc đặc biệt trong đại lễ năm nay?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy trả lời: Khi tham gia bất kỳ lễ hội nào, chúng ta cần phải lên kế hoạch từ trước, dựa trên lịch trình của sự kiện.

Thứ hai, cần chuẩn bị các vật dụng cần thiết như túi xách, balo cá nhân, nước khoáng, thức ăn nhẹ, khăn giấy ướt...

Khi đến nơi, nên chọn những vị trí có bóng râm. Nên chọn trang phục thoáng mát, sáng màu. Nhất là phải trang bị mũ rộng vành và quạt sạc điện cầm tay.

Đặc biệt, trong thời gian tham gia lễ hội, phải chú ý tình trạng của cơ thể để có thể xử lý kịp thời.

7. Làm gì khi phát hiện trường hợp say nắng, say nóng tại lễ hội?

Ngoài chú ý đến tình trạng say nắng, say nóng, người tham gia lễ hội cần có những kỹ năng, kiến thức thế nào để không gặp các sự cố sức khỏe khi tham gia các sự kiện, lễ hội ngoài trời?

BS.CK1 Nguyễn Quốc Huy trả lời: Để sơ cứu say nắng, say nóng và những trường hợp ngất xỉu, người dân cần tham gia những khóa huấn luyện bài bản để thực hiện đúng cách.

Khi có nạn nhân bị ngất xỉu, phải lập tức đưa họ ra khỏi đám đông nhằm đảm bảo an toàn, tránh trường hợp bị giẫm đạp.

Sau đó, hãy xác định xem nạn nhân còn mạch hay không bằng cách đặt ngón tay vào chỗ góc hàm. Nếu không có mạch, phải tiến hành nhồi ép tim ngay.

Trường hợp nạn nhân vẫn còn mạch nhưng quá mệt, hãy nâng chân của họ cao hơn để máu về tuần hoàn tim, não tốt hơn. Nếu nạn nhân tỉnh táo, có thể uống nước, có thể cho uống nước ngọt, nước đường. Nếu bệnh nhân bất tỉnh, tuyệt đối không cho uống nước để tránh bị sặc.

Khi nạn nhân có những dấu hiệu không hồi phục phải lập tức thông báo cho ban tổ chức, liên hệ với đội y tế để kịp thời cấp cứu.