Đừng để “bàn chân đái tháo đường” trở thành thảm họa vì nhiệt

Khoa Nội tiết vừa tiếp nhận điều trị một người bệnh nam 56 tuổi mắc đái tháo đường type 2 hơn 20 năm, có biến chứng tim mạch và thần kinh. Do thấy lạnh, tê chân, ông đã dùng máy sấy tóc để “sưởi ấm” và bị phỏng nặng ở bàn chân, phải nhập viện điều trị. Đây là bài học đắt giá cho người bệnh đái tháo đường.

Theo BS Mai Trọng Trí, công tác tại Khoa Nội tiết, cho biết tổn thương bàn chân do nhiệt ở người bệnh đái tháo đường lâu năm không phải là hiếm gặp. Ông lý giải, do biến chứng thần kinh ngoại biên, nhiều bệnh nhân thường bị tê và lạnh hai bàn chân nên có xu hướng ngâm nước nóng hoặc dùng các nguồn nhiệt để giảm cảm giác khó chịu. Tuy nhiên, chính thói quen này có thể khiến người bệnh bị phỏng, loét và làm tăng nguy cơ phải cắt cụt chi.

Người bệnh đái tháo đường dễ bị phỏng - loét vì nhiều nguyên nhân: mất cảm giác do tổn thương thần kinh khiến không nhận biết được nhiệt độ quá nóng hoặc lạnh; thiếu máu nuôi chân do bệnh mạch máu khiến vết thương khó lành và dễ nhiễm trùng; suy giảm miễn dịch khiến nhiễm trùng lan nhanh, diễn tiến nặng.

Tổn thương mu chân lan rộng, nguy cơ nhiễm trùng và cắt cụt cao

Để bảo vệ bàn chân, người bệnh cần tuyệt đối không dùng máy sấy tóc, chăn điện, túi chườm nóng, than hồng hay nước quá nóng để sưởi chân; không ngâm chân bằng nước nóng mà chỉ nên dùng nước ấm khoảng 37-38°C và thử nhiệt độ bằng khuỷu tay trước khi ngâm; không đi chân trần trong nhà hoặc ngoài trời, tránh mang giày chật; không tự ý xử lý các vết chai, mụn nước, móng quặp hoặc dùng thuốc ăn mòn; không dán băng cá nhân quá lâu và tránh dùng miếng dán giữ nhiệt; tuyệt đối không hút thuốc vì làm tắc mạch, chậm lành vết thương.

Song song đó, mỗi ngày nên rửa và lau khô chân kỹ, đặc biệt giữa các kẽ ngón; dưỡng ẩm da, kiểm tra toàn bộ bàn chân bằng gương hoặc nhờ người thân giúp; mang vớ cotton mềm, giày đế êm, mũi rộng và luôn kiểm tra giày trước khi mang; cắt móng thẳng, không khoét khóe, vận động phù hợp, kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp và mỡ máu; tái khám định kỳ 6-12 tháng/lần, sớm hơn nếu có biểu hiện tê, đau hoặc biến dạng bàn chân.

Nếu chẳng may bị phỏng hoặc có vết thương ở chân, cần ngừng ngay nguồn nhiệt, làm mát bằng nước sạch trong 10-20 phút đầu, không chọc bóng nước, không bôi kem dân gian, che phủ nhẹ bằng gạc sạch, nâng cao chân và đến cơ sở y tế ngay nếu có các dấu hiệu: phồng rộp lớn, rỉ dịch hôi, sưng đỏ, đau tăng, sốt, vùng da tím đen hoặc mất cảm giác. Cần đặc biệt cảnh giác nếu vết loét sâu, lan nhanh, có mùi hôi, mủ, viền đỏ lan hoặc đường huyết tăng kéo dài.

Thóm lại, lạnh và tê chân không có nghĩa là cần sưởi nóng. Với người đái tháo đường, nhiệt có thể trở thành “kẻ sát thủ thầm lặng” nếu sử dụng sai cách. Phòng ngừa mỗi ngày luôn rẻ hơn điều trị loét, nhiễm trùng hay cắt cụt. Hãy chăm sóc đôi chân như tài sản quý giá của bạn - vì một bước đi an toàn và trọn vẹn.