Để tiêm chủng an toàn

ThS.BS Hồ Vĩnh Thắng - Viện Pasteur TP.HCM - lý giải tiêm chủng nhằm kích thích tạo kháng thể (hay còn gọi là đáp ứng miễn dịch) giúp cơ thể được bảo vệ, chống lại bệnh tật. Tình trạng đáp ứng miễn dịch tùy thuộc khả năng bền vững của kháng nguyên, tổng số liều văcxin, đường tiêm và vị trí tiêm, tuổi, nhân tố di truyền, thể trạng và tình trạng miễn dịch của người được tiêm.

Theo dõi sát sao trẻ trong vòng 24 giờ sau khi tiêm - Ảnh: N.C.THÀNH

Giải thích vì sao có người tiêm chủng rồi vẫn mắc bệnh, ông cho biết không văcxin nào phòng bệnh được 100%. Bởi đáp ứng miễn dịch không đầy đủ (do cơ địa), miễn dịch giảm theo thời gian, tiêm không đúng lịch hoặc không tiêm nhắc. Bản chất văcxin đạt hiệu quả thấp, hoặc văcxin được bảo quản không đúng cách, kỹ thuật tiêm chưa đúng.

Văcxin cho trẻ, văcxin cho người lớn

Văcxin chủng ngừa cho trẻ em trong chương trình tiêm chủng mở rộng phòng bảy bệnh: lao, sởi, bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan siêu vi B, Hib. Phụ nữ mang thai cần được tiêm phòng uốn ván (muốn tiêm văcxin rubella phải tiêm trước khi có thai, chỉ tiêm văcxin phòng dại nếu bị chó cắn).

Tiêm chủng dịch vụ (có thu phí): trẻ từ sơ sinh đến người lớn có văcxin viêm gan B. Từ 2 tháng tuổi có văcxin ngừa bạch hầu - uốn ván - ho gà - bại liệt (4/1), văcxin ngừa bạch hầu - uốn ván - ho gà - viêm gan B (4/1), văcxin ngừa bạch hầu - uốn ván - ho gà - bại liệt - Hib(5/1), văcxin ngừa bạch hầu - uốn ván - ho gà - bại liệt - Hib - viêm gan B (6/1), văcxin ngừa tiêu chảy cấp (rota), văcxin ngừa viêm màng não mủ do Hib.

Từ 6 tháng tuổi và người lớn có văcxin ngừa cúm. Trẻ từ 1 tuổi và người lớn có văcxin ngừa viêm não Nhật Bản (JEV), văcxin ngừa bệnh trái rạ (thủy đậu), văcxin ngừa sởi - quai bị - rubella. Trẻ từ 2 tuổi và người lớn có văcxin ngừa viêm não do não mô cầu (A+C), văcxin ngừa viêm màng não, viêm phổi do phế cầu, văcxin ngừa thương hàn.

Từ 9-26 tuổi có thể tiêm văcxin ngừa ung thư cổ tử cung, mụn cóc sinh dục, văcxin tiêm phòng dại.

Theo dõi kỹ sau tiêm

Nhiều phụ huynh đưa trẻ rời khỏi cơ sở y tế ngay sau khi tiêm chủng về là điều không nên. BS Thắng nhấn mạnh sau tiêm, trẻ (hoặc người được tiêm) phải được theo dõi tại điểm tiêm chủng ít nhất 30 phút. Tại nhà, phụ huynh cần tiếp tục theo dõi trẻ thật sát sao trong vòng 24 giờ.

Cần nhận biết các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để xử trí khi có phản ứng nặng sau tiêm như trẻ quấy khóc kéo dài; sốt cao hoặc hạ thân nhiệt; đau đầu, chóng mặt, choáng váng; bồn chồn, hốt hoảng, sợ hãi, vật vã, giãy giụa, co giật hoặc li bì; nổi mẩn ngứa, ban đỏ, mề đay; khó thở, tím tái; đau quặn bụng, nôn ói, tiêu tiểu không tự chủ. Những trẻ suy dinh dưỡng, bệnh tim bẩm sinh... khi đi tiêm nên báo với bác sĩ để tránh những phản ứng trùng lắp ngẫu nhiên.

Nếu gặp các phản ứng thông thường và nhẹ, có thể xử trí: chườm lạnh tại vị trí tiêm, hoặc sốt trên 38oC người nhà cần lau mát, cho trẻ uống paracetamol.