1. Viêm bờ mi do Demodex nguy hiểm như thế nào?

Demodex là một ký sinh trùng rất phổ biến ở cơ thể người, đặc biệt ở người lớn tuổi. Tại Mỹ, tỉ lệ này ước tính là 29% ở người dưới 25 tuổi, 53% ở người từ 26 đến 50 tuổi, và 67% ở người từ 51 đến 90 tuổi[1]. Loại bọ ve này thường có mặt ở nang lông và tuyến nhờn, do vậy mi mắt cũng là nơi thuận lợi cho Demodex sinh sống.

Thông thường, Demodex không gây ra bất kỳ triệu chứng gì nhưng khi có sự tăng sinh về số lượng thì sẽ biểu hiện các dấu hiệu và triệu chứng của viêm bờ mi do Demodex. Cơ chế lây truyền hiện nay chưa rõ ràng, tuy nhiên một đa số cho rằng bo ve Demodex lây trực tiếp từ người qua người thông qua tiếp xúc trực tiếp qua da hay các vật dụng sinh hoạt. Ngoài ra, Demodex được cho là sinh sôi mạnh hơn ở người có bệnh nền mạn tính như đái tháo đường, hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải AIDS hay sử dụng thuốc kháng viêm corticoids lâu ngày.

Nếu không được điều trị, viêm bờ mi có thể đưa đến các biến chứng chắp, lẹo hoặc có thể gây ra tổn thương biểu mô giác mạc gây xói mòn biểu mô có dạng chấm; loét giác mạc. Thậm chí, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tổn thương thị lực, mù lòa.

Biến chứng có thể gặp phải nếu viêm bờ mi không được phát hiện, điều trị kịp thời

2. Nóng bỏng mắt, ngứa lông mi: Coi chừng bọ ve Demodex trú ngụ

Những con bọ ve Demodex có thể nhảy từ người bệnh sang người lành và từ động vật sang người. Nếu tiếp xúc gần người mắc bệnh viêm bờ mi do bọ ve Demodex, nguy cơ nhiễm của bạn rất cao.

Do đó, nếu sử dụng chung đồ trang điểm, nhất là phần mắt như mascara, kem dưỡng mắt, chì kẻ… sẽ rất dễ bị lây nhiễm bọ ve này. Ngoài ra, thói quen sử dụng mỹ phẩm nhưng không tẩy trang hoặc tẩy trang không kỹ, không lựa chọn sản phẩm phù hợp với cơ địa, không vệ sinh bờ mi mỗi ngày, nhất là khi thời tiết nóng bức như mùa hè, gây bít tắc lỗ chân lông, tạo điều kiện cho bọ ve phát triển mạnh.

Demodex - ký sinh trùng trú ngụ trên nang lông của con người - có kích thước siêu nhỏ, không nhận thấy được bằng mắt thường (Ảnh minh họa)

Điển hình, khi bị viêm bờ mi do Demodex, bạn sẽ có các triệu chứng thường gặp là: ngứa, bỏng rát, cộm xốn, vảy lông mi, chảy nước mắt, và thậm chí nhìn mờ. Trong một số trường hợp bạn còn thấy khó mở mắt, mỏi và ngứa ở mí mắt, thị lực dao động do khô mắt thứ phát hoặc mất bền vững phim nước mắt.

Điều này có thể gây ra các triệu chứng khác như đỏ bờ mi mắt, thậm chí là rối loạn lông mi với các triệu chứng lông mi bị giòn và rụng, lông quặm, lông xiêu, lông mi mọc sai vị trí, khiến dính mắt và chớp mắt thường xuyên.

Hình minh họa vảy lông mi do Demodex[2]

Đáng lưu ý, Demodex lây nhiễm dễ dàng qua tiếp xúc trực tiếp, nhưng lại rất khó tiêu diệt và có tốc độ sinh sản rất cao. Demodex ở ẩn sâu bên trong da và có kích thước siêu nhỏ nên không thể thấy bằng mắt thường.

Hình minh họa vị trí ký sinh và kích thước siêu nhỏ của Demodex[3]

Vì vậy, nếu gặp vấn đề về mắt, đặc biệt là một trong các dấu hiệu trên bạn nên đi kiểm tra để phát hiện sớm và có biện pháp điều trị kịp thời:

● Ngứa ở lông mi và vùng da xung quanh;

● Có vảy, mảng da sần sùi quanh gốc lông mi;

● Đỏ quanh mắt;

● Có cảm giác nóng bỏng trong mắt;

● Các triệu chứng da nặng thêm hoặc bùng phát, chẳng hạn như trong bệnh hồng ban và bệnh chàm (viêm da);

● Lông mi bị giòn, dính mắt và chớp mắt thường xuyên

Nếu thấy xốn, cộm, đau, nóng rát mắt, hãy đi khám ngay (Ảnh minh họa)

3. Chấm dứt nỗi lo Demodex

Ngành nhãn khoa hiện nay không chỉ phải đương đầu với các căn bệnh gây mù mà còn vô số căn tình trạng về mắt gây khó chịu cho hàng triệu triệu người. Viêm bờ mi là một ví dụ điển hình. Trong căn bệnh này, phần thắng không chỉ là các bác sĩ và đơn thuốc của họ. Muốn điều trị hiệu quả và tránh tái phát đòi hỏi bệnh nhân phải tự chăm sóc mình bên cạnh sự trợ giúp từ bác sĩ.

Vì vậy, bên cạnh việc sử dụng các thuốc do bác sĩ kê đơn, vệ sinh bờ mi là điều trị nền tảng cho mọi thể viêm bờ mi. Cách làm đơn giản nhất là sử dụng một chiếc bông sạch hay miếng gạc ngâm trong nước ấm, nước muối sinh lý, nhẹ nhàng chà lên bờ mi từ phía trong (phía mũi) ra ngoài (phía thái dương) trong khoảng 15 giây cho mỗi bên.

Vệ sinh bờ mi đúng cách là giải pháp để chấm dứt nỗi lo về Demodex (Ảnh minh họa)

Với người trẻ và những chất bụi bẩn dễ loại bỏ thì cách làm này mang lại hiệu quả tốt. Tuy nhiên, đối với những trường hợp chất bẩn là các hạt dầu và ở người trung tuổi thì rất khó làm sạch. Trong những trường hợp này, nếu có chỉ định của bác sĩ, người bệnh có thể dùng xà bông tắm của em bé pha với nước để rửa mi mắt. Song cách làm này nếu không thực hiện đúng có thể gây kích ứng cho mắt.

Vì vậy, người bệnh có thể lựa chọn các sản phẩm vệ sinh bờ mi chứa các chất làm sạch nhẹ nhàng, không kích ứng giúp loại bỏ hầu hết các chất bám ở bờ mi. Khi lựa chọn, nên lưu ý sản phẩm chứa chất diện hoạt ổn định pH kết hợp thành phần dưỡng ẩm giúp loại bỏ mảnh vụn, tạp chất khỏi bờ mi, giúp làm thông thoáng tuyến bã nhờn, đồng thời không gây kích ứng mắt cho bệnh nhân.

Tốt nhất là sản phẩm nên được chứng minh qua nghiên cứu lâm sàng và thực tiễn điều trị. Đặc biệt là nên lựa chọn sản phẩm không có chất Paraben, thay vào đó là chất bảo quản thế hệ mới lành tính như Symdiol, được chứng minh không tương tác khi dùng cùng các loại thuốc khác… Hiện nay trên thị trường đã có dòng sản phẩm ứng dụng công nghệ Leave on, giúp tăng thời gian tiếp xúc, giúp tiêu diệt ký sinh trùng Demodex.

Ngoài vệ sinh bờ mi, chườm gạc ấm cũng rất quan trọng trong liệu trình điều trị. Người bệnh có thể thấm ướt một chiếc khăn sạch bằng nước ấm, vắt khô, nhắm mắt và đặt nó trên mí mắt ít nhất một phút. Lặp lại hai hoặc ba lần, làm ướt lại khăn để giữ độ ấm cần thiết. Nếu thực hiện đúng cách, đa phần các triệu chứng của viêm bờ mi sẽ giảm trông thấy sau một thời gian vệ sinh mi và massage mi.

Viêm bờ mi và khô mắt thường xảy ra cùng một lúc. Vì vậy có thể bạn sẽ cần điều trị phối hợp bằng nước mắt nhân tạo và các chất bôi trơn để làm giảm các triệu chứng rát bỏng, cộm và khô. Nên ưu tiên sử dụng nước mắt nhân tạo không chất bảo quản, chứa thành phần Natri Hyaluronate, hiện nay được đánh giá dùng rất êm ái và ít gây dính mi.

Để phòng bệnh viêm bờ mi do Demodex, cần giữ sạch vùng mắt bằng cách vệ sinh mi hàng ngày, chườm ấm; không dùng chung các vật dụng cá nhân, mỹ phẩm, đồ trang điểm; tránh môi trường khói, bụi; tránh dụi mắt ngay cả khi tay sạch và đi khám mắt định kỳ ít nhất 1 lần/ năm.

[1] Sengbusch HG, Hauswirth JW. Prevalence of hair follicle mites, Demodex folliculorum and D. brevis (Acari: Demodicidae), in a selected human population in western New York, USA. J Med Entomol 1986;23:384–9

[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6118860/#__sec7title Nathan Efron (2020), Contact Lens Complications, Fourth Edition

[3] Nathan Efron (2020), Contact Lens Complications, Fourth Edition