Anh L.V.V. (37 tuổi, ngụ tại TPHCM) được chẩn đoán bị tăng huyết áp hơn 10 năm nay, nhưng vì tình trạng sức khỏe ổn định, chỉ mệt khi hoạt động gắng sức nên chủ quan không khám sức khỏe định kỳ cũng như điều trị chứng tăng huyết áp.

Gần đây, trong lúc đang làm việc, anh V. đột ngột chóng mặt, sau đó nôn ra máu đỏ bầm, đau thắt vùng thượng vị nên người nhà nhanh chóng đưa đến BV ĐHYD TPHCM cấp cứu.

Sau khi thực hiện CT và nội soi dạ dày tá tràng, các bác sĩ cho biết anh V. bị xuất huyết tiêu hóa trên nghi do chảy máu đường mật từ khối máu tụ và giả phình kèm hiện tượng tắc mật do chèn ép. Khối máu tụ to với đường kính hơn 8cm (nằm vùng đầu và thân tụy) do giả phình động mạch (đường kính 28mm) đang hoạt động ngay phần chia đôi của động mạch thân tạng gây chèn ép gây tắc mật và nguy cơ vỡ lan rộng (do chảy máu tiếp diễn).

Các xét nghiệm cho thấy người bệnh bị vàng da tắc mật như bilirubin tăng cao, men gan tăng gần 1000 UI/ml và thiếu máu.

Theo BS Nguyễn Quang Thái Dương - Phó Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Trưởng Đơn vị can thiệp mạch tạng BV ĐHYD TPHCM, người bệnh bị phình động mạch chủ bụng và động mạch dưới đòn trên bệnh nền tăng huyết áp. Với tình trạng này, người bệnh có nguy cơ tử vong cao nếu túi giả phình tiếp tục phát triển, đồng thời có nguy cơ thúc đẩy biến chứng diễn tiến nặng như tắc mật, chảy máu tiêu hóa.

Các bác sĩ đã tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, an toàn cho người bệnh, êkip quyết định can thiệp nội mạch.

"Sau khi cân nhắc các phương án điều trị cho người bệnh và kết quả chụp mạch máu xóa nền, chúng tôi đã quyết định can thiệp lần đầu bằng cách đặt khung hợp kim có màng phủ (stentgraft) để che túi giả phình và chuyển dòng chảy vào động mạch gan.

Đây là phương pháp an toàn nhất ở thời điểm hiện tại cho người bệnh, nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao trước các nguy cơ tai biến (như không kiểm soát chảy máu khi có biến chứng chảy máu trong thủ thuật, nguy cơ tắc động mạch lách, động mạch gan và không che hết cổ giả phình….) đồng thời cân nhắc hướng xử lý tiếp theo tùy theo diễn tiến bệnh ngay sau can thiệp", BS Nguyễn Quang Thái Dương chia sẻ.

Sau lần can thiệp đầu tiên, các bác sĩ thực hiện đặt stent graft với tỉ lệ đạt 80% hiệu quả về mặt kỹ thuật, vẫn ghi nhận dòng chảy nhỏ bên ngoài stent vào giả phình do cổ giả phình quá rộng.

BS Nguyễn Quang Thái Dương cngf elkip thực hiện thủ thuật.

Một ngày sau thủ thuật đầu tiên, người bệnh hết tình trạng tắc mật, các chỉ số sinh hóa (men gan, bilirubine toàn phần) hoàn toàn bình thường. Kết quả siêu âm kiểm tra cho thấy túi giả phình thu nhỏ lại chỉ còn đường kính 20mm. Tình trạng sức khỏe người bệnh ổn định, được cho xuất viện kèm thuốc huyết áp, kháng tiểu cầu kép và hẹn tái khám sau 2 tuần.

Vào ngày tái khám, tình trạng sức khỏe người bệnh ổn. Kết quả CT cho thấy giả phình thu hẹp đường kính còn 16 mm, hematoma giảm còn 40mm, stent graft đã đặt bình thường về dòng chảy và huyết động đồng thời vẫn ghi nhận dòng chảy tốc độ cao dọc theo mặt ngoài của stent vào trong túi giả phình. Người bệnh được tiếp tục điều trị ngoại trú với thuốc huyết áp và thuốc kháng tiểu cầu đơn bằng clopidrogel (thay vì kháng tiểu cầu kép clopidrogel và aspirin).

10 ngày sau, người bệnh vào cấp cứu do đột ngột đau bụng, vàng da. Kết quả siêu âm và CT cho thấy túi giả phình hoạt động tiến triển và tắc hoàn toàn stentgraft. Người bệnh được tư vấn và tiếp tục thực hiện can thiệp lần 2 để tắc hoàn toàn túi giả phình.

Ở lần can thiệp thứ 2, các bác sĩ đã đặt 6 coil với chiều dài hơn 3,6 mét (mỗi coil dài 60 cm, đường kính 1mm) để lấp đầy khối giả phình.

Sau can thiệp, khối giả phình được lấp đầy, không còn hoạt động. Động mạch lách được bảo tồn; động mạch gan chung bị tắc hoàn toàn (nằm trong dự đoán) nhưng gan không bị ảnh hưởng do vẫn còn tĩnh mạch cửa nuôi dưỡng.

Hình ảnh DSA sau can thiệp mạch tạng cho người bệnh

Một ngày sau, người bệnh được xuất viện trong tình trạng sức khỏe ổn định, không còn nguy cơ biến cố do túi giả phình đã được giải quyết triệt để.
Theo BS Nguyễn Quang Thái Dương, vỡ phình động mạch thân tạng là bệnh rất hiếm gặp, vỡ phình tạo khối máu tụ và giả phình hoạt động có biến chứng tắc mật và xuất huyết tiêu hóa càng hiếm hơn. Khi vỡ tỉ lệ tử vong gần như hơn 70 - 80%, nhất là các túi phình to, nằm ngay ngã ba và kèm theo phình động mạch chủ bụng.

Việc can thiệp điều trị cho người bệnh đòi hỏi kỹ thuật cao theo một tiến trình phù hợp. Can thiệp nội mạch là xu hướng chọn lựa đầu tiên cho các túi phình hoặc giả phình nằm ở các vị trí khó khăn cho việc can thiệp bằng phẫu thuật.

BS Nguyễn Quang Thái Dương khám cho người bệnh trước khi xuất viện

BS Thái Dương khuyến cáo, người có tiền sử hút thuốc lá, tăng huyết áp, từng mắc các bệnh về mạch máu hoặc gia đình có người bị bệnh về động mạch nên chủ động thăm khám định kỳ để được điều trị tốt các bệnh nền, tránh nguy cơ biến chứng cao khi biến cố xảy ra. Ngay khi có các triệu chứng ở bụng, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.