1. Vì sao “ngồi bàn giấy” cũng bị khô mắt?

Tại Hội thảo Khô mắt Quốc tế lần II (DEWS II) năm 2017 chỉ ra, khô mắt ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người trên thế giới và là nguyên nhân phổ biến nhất khiến mọi người đi khám mắt. Tại Việt Nam, có khoảng 4 - 8 triệu người bị khô mắt ở các mức độ khác nhau.

Khô mắt là tình trạng tổn thương của lớp phim nước mắt, do nước mắt tiết ra không đủ hoặc bốc hơi quá mức, gây tổn hại bề mặt nhãn cầu và biểu hiện bằng các triệu chứng gây khó chịu. Thực tế, tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, lứa tuổi nào, nhưng các bác sĩ nhãn khoa thường gọi đây là “bệnh nghề nghiệp” của giới văn phòng bởi nhiều thói quen không tốt trong sinh hoạt, liên quan tới công việc.

Khô mắt được xem là “bệnh nghề nghiệp” của giới văn phòng (Ảnh minh họa)

Những nguyên nhân khiến tình trạng khô mắt thường gặp ở giới văn phòng có thể kể đến:

● Sử dụng máy tính với tần suất cao. Trung bình mỗi phút, mắt chớp 12-18 lần để nước mắt được tiết ra và dàn đều trên bề mặt nhãn cầu. Song lúc tập trung làm việc, tần suất chớp mắt giảm 60% so với bình thường, khiến lượng nước tiết ra không đủ để giữ ẩm giác mạc. Giảm tần số chớp mắt đồng thời làm giảm quá trình dàn trải phim nước mắt, hậu quả là bề mặt giác mạc không được phim nước mắt che phủ đầy đủ và gây ra các triệu chứng khô mắt. Ngoài ra, khi giảm chớp mắt thì các tuyến bờ mi sẽ không tiết ra đều đặn và làm giảm thành phần lipid của phim nước mắt. Vì lớp lipid nằm ngoài cùng và có vai trò ngăn ngừa nước mắt bốc hơi nên khi thiếu lớp lipid thì nước mắt sẽ bốc hơi nhanh hơn.

● Dùng máy lạnh, máy điều hòa thường xuyên. Thói quen này giảm độ ẩm, nhất là phòng làm việc kín, không khí trở nên hanh khô. Ngoài ra, luồng gió trực tiếp từ máy lạnh khi thổi trực tiếp vào mắt còn gây nước mắt bốc hơi nhanh hơn. Do đó, để giảm bớt nguy cơ khô mắt cần bổ sung độ ẩm không khí và điều chỉnh hướng gió phù hợp, tránh tiếp xúc trực tiếp với mắt.

● Đeo kính áp tròng. Khi đeo kính áp tròng, phim nước mắt được chia làm hai phần gồm phần phim nước mắt ở trước kính áp tròng và phần phim nước mắt ở sau kính áp tròng. Như vậy một phần phim nước mắt ở người đeo kính áp tròng sẽ không dưỡng ẩm trực tiếp bề mặt giác mạc mà bị cản trở bởi kính. Hơn nữa, bề mặt giác mạc bình thường có những “vị trí gắn kết” sinh học với phim nước mắt nên sẽ giúp phim nước mắt dễ dàng bôi trơn lên bề mặt hơn. Tuy nhiên ở người đeo kính áp tròng thì cơ chế tự nhiên này bị suy giảm và góp phần gây ra khô mắt.

● Tư thế làm việc. Khi để màn hình máy tính quá cao so với tầm nhìn thì mắt sẽ có xu hướng nhìn lên, điều này vô tình làm cho diện tích bề mặt nhãn cầu tiếp xúc với môi trường tăng lên, hậu quả là nước mắt bốc hơi nhiều hơn. Do đó, nên đặt màn hình máy tính sao cho khi nhìn thẳng thì tầm nhìn của mắt ngang với mức chính giữa màn hình.

● Một vài nguyên nhân thường gặp khác như stress do công việc, thói quen ít uống nước và không bổ sung nước mắt nhân tạo ở những người đã có triệu chứng khô mắt.

2. Khô mắt, đâu chỉ phiền toái!

Khô mắt phổ biến nhưng lại thường bị bỏ qua, bởi những triệu chứng khởi phát thường rất nhẹ như rát, cộm, mắt hơi đỏ. Các triệu chứng này xuất hiện từng lúc, không liên tục. Nếu không được điều trị sớm, triệu chứng trên sẽ xuất hiện thường xuyên, nặng hơn khiến bệnh nhân thấy chói, cộm, sợ ánh sáng, không mở được mắt.

Khô mắt từ mức độ nhẹ nếu không điều trị có thể diễn tiến sang mức độ nặng, gây khó điều trị và tốn kém, viêm loét giác mạc, nguy hiểm hơn là gây sẹo giác mạc, giảm hoặc mất thị lực vĩnh viễn.

Ngoài ra, tuy ít gặp nhưng khô mắt không phải bao giờ cũng do nguyên nhân công việc mà khô mắt có thể là biểu hiện của những bệnh toàn thân nặng nề khác như Lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp, bệnh lý tuyến giáp,…

Khô mắt gây đau, rát, cộm, khó chịu cho người bệnh (Ảnh minh họa)

Vì vậy, khi xuất hiện các dấu hiệu khô mắt, cần đi khám để bác sĩ có hướng xử trí phù hợp.Hiện nay chẩn đoán khô mắt gồm hai bước chính là từ thông tin bệnh sử - khám mắt qua sinh hiển vi và thực hiện các xét nghiệm đánh giá chức năng của phim nước mắt.

3. Tiếp thêm “nhiên liệu” cho đôi mắt sáng khỏe, hết khô cằn!

Khô mắt khiến bạn cảm thấy rát bỏng, khó chịu, vì vậy bác sĩ sẽ giúp bạn dễ chịu hơn và duy trì thị lực tốt nhất. Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị khô mắt, việc chọn lựa phương pháp điều trị tùy thuộc và nguyên nhân và mức độ khô mắt. Các hướng điều trị dưới đây phù hợp với khô mắt vừa và nhẹ, đối với khô mắt nặng, bạn cần được điều trị và theo dõi bởi các chuyên gia về khô mắt.

Đối với khô mắt ở nhân viên văn phòng, bạn cần cải thiện các yếu tố góp phần gây ra khô mắt như sử dụng máy tính quá nhiều, dùng điều hòa không đúng cách, phòng thiếu độ ẩm, tư thế làm việc không đúng, đeo kính áp tròng không có chỉ định và theo dõi của bác sĩ.

Một là vệ sinh bờ mi đúng cách bằng các sản phẩm chuyên dụng giúp làm giảm viêm nhiễm quanh mắt. Hai là chườm ấm mi mắt 1-3 lần/ngày, mỗi lần 10 phút bằng khăn ấm, cùng với dinh dưỡng giúp bảo vệ mắt như bổ sung Omega-3, ăn nhiều rau xanh, uống nhiều nước.

Trong liệu pháp thay thế, bác sĩ có thể cho người bệnh sử dụng nước mắt nhân tạo và sản phẩm bôi trơn, làm ẩm mắt. Mục đích dùng thuốc là để duy trì độ ẩm, bảo vệ các mô giác mạc dưới màng phim nước mắt, hạn chế nước mắt bốc hơi nhằm giúp bảo vệ bề mặt nhãn cầu và trị khô mắt.

Những lưu ý khi lựa chọn nước mắt nhân tạo:

● Đầu tiên, cần kiểm tra rõ tên thuốc và thành phần thuốc trước khi sử dụng vì có nhiều loại thuốc nhỏ mắt chứa các thành phần gây biến chứng tại mắt, đặc biệt là corticoid. Khi nhỏ những thuốc có thành phần này có thể gây cảm giác dễ chịu trong thời gian đầu nhưng sẽ để lại những biến chứng như nhiễm trùng, đục thủy tinh thể, glaucoma (cườm nước), …

● Nếu bạn có tiền căn dị ứng thuốc trước đây, cần kiểm tra thành phần thuốc nhỏ mắt trước khi sử dụng.

● Trong rất nhiều sự lựa chọn trên thị trường thì những thuốc có chứa Natri Hyaluronate thường được sử dụng bởi nhiều bác sĩ do chỉ định rộng nhất, tạo cảm giác dễ chịu, cải thiện các triệu chứng như khô rát, cộm xốn và ít gây cảm giác dính thuốc lên bề mặt mắt.

● Bên cạnh thành phần Natri Hyaluronate cần lưu ý đến loại nước mắt nhân tạo có chứa nồng độ các ion thiết yếu tương tự như nồng độ của các ion có trong nước mắt tự nhiên.

● Công thức bào chế cũng rất quan trọng. Hiện nay, thuốc nhỏ mắt nhược trương sẽ là một lựa chọn hợp lý để điều trị khô mắt. Bằng chứng từ nhiều nghiên cứu cho thấy điều trị bằng thuốc nhỏ mắt nhược trương (150 mOsm/L) cung cấp kết quả tốt hơn trong việc cải thiện các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh khô mắt so với thuốc nhỏ mắt đẳng trương (300 mOsm/L).

● Nếu khô mắt nặng, cần sử dụng tần suất cao (ví dụ nhỏ 6-8 lần/ngày) trong thời gian dài thì nên chọn lựa những loại nước mắt nhân tạo không có chất bảo quản để hạn chế độc tính của chất bảo quản lên bề mặt nhãn cầu. Để dễ nhận biết thì các thuốc dạng ống nhỏ (chỉ đủ dùng 1 ngày) thường không có chất bảo quản, trong khi các thuốc được bảo quản trong các lọ lớn như 5mL, 10 mL hay 15 mL thường có chất bảo quản.)

● Cần tìm hiểu kỹ và lựa chọn sản phẩm của công ty uy tín, có giấy chứng nhận của Bộ Y tế, đặc biệt nên có nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng để đảm bảo tính an toàn, hiệu quả trong việc điều trị.

Nước mắt nhân tạo có thành phần Natri Hyaluronate thường các bác sĩ nhãn khoa tin dùng, giúp êm dịu mắt) và ít gây cảm giác dính thuốc bề mặt nhãn cầu) (Ảnh minh họa)

Song song với việc dùng thuốc, để điều trị khô mắt hiệu quả, nhân viên văn phòng nên tập thói quen chớp mắt thường xuyên. Hành động này giúp nước mắt dàn đều trên bề mặt nhãn cầu, rửa trôi dị vật và còn giữ độ ẩm cho đôi mắt sáng khỏe.

Cần lưu ý tránh để mắt tiếp xúc trực tiếp với gió quạt, hơi máy lạnh, đèn và máy tính vi tính đặt ở vị trí thích hợp. Bạn cũng nên áp dụng nguyên tắc 20-20-20, nghĩa là cứ sau mỗi 20 phút làm việc nên nghỉ ngơi 20 giây và nhìn tập trung vào một vật cách tầm 20 feet (6m) để mắt được thư giãn.