Đái tháo đường làm tăng nguy cơ mất trí nhớ

Không chỉ gây tổn thương tim, thận hay mắt, bệnh đái tháo đường còn tác động sâu sắc lên não bộ. Nhiều nghiên cứu quốc tế, trong đó có Báo cáo và Podcast của Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), đã chỉ ra mối liên quan rõ rệt giữa đái tháo đường typ 2 và chứng sa sút trí tuệ - một thách thức lớn của sức khỏe toàn cầu.

Ở người mắc đái tháo đường typ 2, tình trạng kháng insulin hoặc thiếu insulin khiến đường huyết tăng cao kéo dài. Lượng glucose dư thừa không chỉ làm tổn thương cơ quan ngoại biên mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hệ mạch máu nuôi dưỡng não. Theo các chuyên gia của IDF, người mắc đái tháo đường typ 2 có nguy cơ sa sút trí tuệ tăng 30-100%, và mỗi năm mắc bệnh trước tuổi 65 làm tăng thêm gần 2% nguy cơ.

Nhiều cơ chế đã được chứng minh cho mối liên kết này. Tổn thương mạch máu não do xơ vữa và viêm làm giảm lưu lượng máu lên não. Kháng insulin xảy ra tại não khiến tế bào thần kinh không nhận đủ năng lượng, dẫn đến thoái hóa. Tăng đường huyết kéo dài cũng thúc đẩy stress oxy hóa, viêm mạn tính và sự tích tụ mảng amyloid - yếu tố điển hình trong bệnh Alzheimer. Đồng thời, các rối loạn chuyển hóa đi kèm như thừa cân, tăng huyết áp hay rối loạn lipid máu càng làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.

Sự kết hợp giữa kiểm soát đường huyết khó khăn và suy giảm trí nhớ khiến người bệnh dễ gặp trở ngại trong việc tự chăm sóc, tuân thủ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh. Điều này kéo theo gánh nặng lớn cho gia đình và hệ thống y tế, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển, nơi việc sàng lọc sa sút trí tuệ còn hạn chế.

Tuy nhiên, các biện pháp phòng ngừa tích cực có thể giúp làm chậm tiến trình suy giảm nhận thức. Việc kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp và mỡ máu đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ mạch máu não. Chế độ ăn lành mạnh, tăng rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo, hạt và đậu; hạn chế thực phẩm nhiều đường và chất béo bão hòa giúp cải thiện chuyển hóa. Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái và duy trì giao tiếp xã hội cũng góp phần bảo vệ chức năng não bộ. Người mắc đái tháo đường lâu năm nên được đánh giá trí nhớ và chức năng nhận thức định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu suy giảm.

Bệnh viện Nội tiết Trung ương khuyến cáo người dân chủ động khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra đường huyết và chức năng nhận thức, tuân thủ điều trị và duy trì lối sống khoa học. Quản lý toàn diện bệnh đái tháo đường không chỉ giúp bảo vệ tim, thận, mắt mà còn là chìa khóa để bảo vệ trí nhớ và sức khỏe não bộ lâu dài.