Trong tự nhiên, luôn có những kẻ ăn bám kỳ diệu. Một số kiểu “make a deal”: cho tao ở ké, tao nộp thuế cho. Ví dụ như hệ vi khuẩn đường ruột. Không có chúng, chúng ta sẽ sớm tèo vì thiếu đủ thứ vitamin và khoáng chất, và cơ thể của chúng ta sẽ sớm còm cõi và suy dinh dưỡng.

Hay ví dụ như trên bề mặt da, hệ sinh thái vi sinh vật bao gồm cả tốt lẫn xấu những vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm sống hoà bình với nhau. Bọn chúng phân chia địa bàn rõ ràng, quân số ra sao để hỗ trợ cho hệ miễn dịch khi có kẻ lạ xâm nhập (thường là một thằng nào đó vừa xấu vừa mạnh). Và việc tắm, rửa tay thường xuyên cũng góp phần rửa trôi những kẻ ăn bám gây hại cho cơ thể.

Ảnh: AloBacsi tổng hợp

Đó là bọn vi khuẩn. Còn bọn virus (siêu vi) thì lại còn ban căng hơn hẳn. Chúng không phải là “một con” vì không phải là một tế bào, chỉ là một dạng sống đặc biệt, không thể tự kiếm ăn hay tự sinh sản, lại còn bé hơn vi khuẩn cả nghìn lần và sở hữu một ít mã di truyền gọi là gene sơ khai.

Vì không thể tự mình làm gì, để tồn tại, chúng cần kiếm tế bào vật chủ thích hợp, cài mã gen của chúng vào, bắt tế bào đó sản xuất các vật liệu cần thiết. Khi có đủ “đồ chơi”, chúng ráp lại thành một virus mới, phá vỡ tế bào và giải phóng ra ngoài. Một số bọn thích chơi trò tích hợp gen của chúng vào gen của vật chủ và đi với nhau đến tận cuối đời.

Vì chúng quá bé nên hệ sinh thái vi sinh vật trên da hoàn toàn không thể quét radar để nhận ra khi chúng tiếp xúc với da. Như bọn Cô Vy chẳng hạn. Chúng đi theo các giọt nước li ti thoát qua hơi thở khi nói chuyện, ho, thậm chí là khi thở.

Các giọt nước này, chẳng may thì đậu luôn vào mắt - mũi - miệng đứa đối diện, chưa may thì bám lên các đồ vật xung quanh. Rồi tay chúng ta sờ, cầm, nắm vào đó. Bọn này vốn yếu ớt, ra môi trường dễ bất hoạt. Tuy nhiên, môi trường da ẩm ướt sẽ giúp chúng tồn tại lâu hơn. Nên khi chưa rửa tay mà đã đưa tay lên miệng, mũi, chúng sẽ theo đi vào cơ thể và khi sinh sôi số lượng đủ lớn, chúng sẽ gây bệnh và lây nhiễm cho người khác.

Vì tế bào trong cơ thể bị phá vỡ hàng loạt vài ngày sau khi nhiễm virus, hệ miễn dịch mới bắt đầu báo động và vội vàng gây sốt, tăng sản xuất tế bào miễn dịch, tập trung năng lượng để chống lại bọn xâm nhập. Đó là lý do khiến chúng ta mệt, đau cơ, sốt và sổ mũi. Và đáng buồn, lúc ấy, cơ thể đã kịp phát tán hàng triệu triệu con virus ra môi trường xung quanh. (Về cách thức virus gây bệnh và cách hệ miễn dịch đánh trả cụ thể như nào thì các bạn tìm đọc cuốn "Để con được chích"(1) của em Uyên Bùi viết cùng cô Tiến sĩ Hoàng Hồng - Chuyên ngành miễn dịch về đọc cho nó thông).

Vì tốc độ lây lan nhanh, Cô Vy đã trở thành đại dịch trên toàn thế giới. Phòng hơn chống, rửa tay với xà phòng 20s vẫn là lựa chọn tốt nhất. Nhưng không phải lúc nào cũng sẵn nước với xà phòng nên nước rửa tay nhanh được khuyên dùng, hay còn gọi là gel rửa tay khô. Tuy nhiên, những kẻ ăn bám đại dịch cũng nổi lên theo, gel hay nước rửa tay nhanh tràn ngập thị trường với lời quảng cáo không thể kêu hơn: diệt được Cô Rô Na, diệt khuẩn tuyệt đối…

Nhưng đời luôn có kẻ này người nọ, mọi người có lo thì cũng cần hết sức cẩn thận với những nhãn hiệu chưa được kiểm chứng. Nước rửa tay vẫn chỉ là nước rửa tay, dùng đúng cách và đúng thời điểm mới có hiệu quả phòng bệnh. Nếu không, chính các thứ nước sát khuẩn này sẽ phá vỡ mối cân bằng vi sinh trên da, chưa kể gây kích ứng và làm hỏng da tay, đặc biệt là da các em bé.

Nước rửa tay khô, trong thành phần có chứa chất sát khuẩn, nước, chất tạo đặc và hương liệu. Nếu tỉ lệ không đảm bảo, sẽ gây khô da, làm chết lớp tế bào da tay, bong da, ức chế da tiết chất nhờn (giúp cân bằng pH, phần nào kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn), kích ứng da... kéo theo nhiều hệ lụy khác nữa. Vì vậy, nghe có vẻ đơn giản nhưng cũng cần phải lựa chọn các loại nước rửa tay từ các cơ sở uy tín.

Qua đợt dịch này, chúng ta mới nhận thấy việc giữ vệ sinh có tầm quan trọng như thế nào trong cuộc sống hàng ngày. Giữa xung quanh bủa vây hàng ngàn hàng vạn mầm bệnh mà chúng ta không nhìn thấy, Cô Vy chỉ là 1 trong số đó. Để chống lại chúng, cách duy nhất là tạo ra hàng rào bảo vệ lấy chính cơ thể mình, bước đầu tiên và đơn giản nhất đó là giữ sạch cơ thể. Giúp hệ miễn dịch phát huy tối đa, trong đó có đề kháng da.

Theo thói quen, mình làm bác sĩ nên nhìn đâu cũng thấy vi trùng. Trong balo lúc nào cũng có lọ nước sát khuẩn để dùng những khi cần thiết mà không có xà phòng và nước sạch, trước khi ăn, sau khi thăm khám hoặc cầm nắm vào đồ vật nơi công cộng...

Còn khi về nhà hay ở nơi có xà phòng thì rửa tay 20s sau đó xả sạch dưới vòi nước chảy vẫn là biện pháp tuyệt vời cho tất cả. Sử dụng đúng, và lựa chọn loại nước rửa tay cho phù hợp với làn da quyết định rất lớn đến mối cân bằng vi khuẩn, qua đó mới hỗ trợ cho miễn dịch da tạo hàng rào phòng thủ giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của bè lũ gây bệnh, trong đó có Cô Rô Na.

Đó là lý do cần lựa chọn loại gel rửa tay khô có độ tin cậy cao và dùng cho đúng mới tạo ra được hiệu quả phòng bệnh.

FB Hung Ngo

(1) Để con được chích là cuốn sách thứ 2 nằm trong bộ sách 10 cuốn “Để con…” của Nhã Nam hợp tác độc quyền với tác giả Uyên Bùi với nội dung chuyên sâu về chăm sóc sức khoẻ và tinh thần của trẻ từ lúc còn trong bụng mẹ cho đến khi trưởng thành. Cuốn sách là sự hợp tác giữa Uyên Bùi với hai bác sĩ trẻ, nhiệt huyết, BS Vân Hương và BS Minh Lê.