Cúm, COVID-19, lao và sởi cùng lây qua đường hô hấp, bệnh nào nguy hiểm nhất?

1. So sánh khả năng lây lan của bệnh cúm, COVID-19, lao và sởi

Thưa BS, cả cúm, COVID-19, lao và sởi đều là bệnh truyền nhiễm quen thuộc. Nhưng nếu đặt lên bàn cân thì đâu là căn bệnh có khả năng lây lan nhanh nhất trong cộng đồng?

BS Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch thường trực Hội Truyền nhiễm TPHCM trả lời: Điều cần quan tâm đến bệnh cúm và COVID-19 không chỉ là tính lây lan mà cần lưu ý đến tính phòng ngừa và tình hình diễn tiến khi bệnh nặng.

Ngoài ra, sởi cũng là bệnh được quan tâm đặc biệt ở khu vực phía Nam. Hiện nay, khi triển khai chích ngừa sởi, số ca mắc sởi đã giảm khá nhiều.

Cúm sẽ xuất hiện theo từng năm, đặc biệt chỉ số lây của cúm không cao so với những bệnh lây nhiễm khác. Nhưng cúm sẽ lây rất nhanh khi một người vừa mới tiếp xúc với virus cúm thì sang ngày hôm sau đã lây cho người khác

Trong khi người mắc bệnh sởi thì khoảng 7 tới 10 ngày sau mới có thể lây cho người khác. Do đó, cúm vẫn có tốc độ lây lan nhanh nhất.

Bệnh lao vẫn là căn bệnh đáng lo vì bệnh lây lan một cách âm thầm mà không có dấu hiệu để phòng ngừa. Tính kháng thuốc của bệnh lao có thể có, khi kháng thuốc tốc độ lây lan của bệnh lao càng nhanh hơn.

Bệnh hiện nay đang diễn ra nhiều đó là tay chân miệng và sốt xuất huyết. Đặc biệt khi trời đổ mưa, bệnh sốt xuất huyết rất dễ chuyển nặng.

2. Cúm và sởi là 2 bệnh có tốc độ lây lan nhanh

Xét về mức độ nguy hiểm đến tính mạng, bệnh nào có nguy cơ gây tử vong cao hơn, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Hiện nay, bệnh cúm và bệnh sởi là 2 bệnh đe dọa đến tính mạng của trẻ nhỏ vì tốc độ lây lan nhanh. Còn bệnh tay chân miệng và sốt xuất huyết khi xảy ra vào đúng môi trường và thể lâm sàng cũng sẽ ảnh hưởng đến trẻ.

Những bệnh lý siêu vi hô hấp sẽ nguy hiểm đối với người lớn tuổi trong đó cúm lây lan rất nhanh và tỷ lệ tử vong rất cao. Tiếp đến là những virus hô hấp khác như COVID-19, virus hợp bào hô hấp (RSV).

Lao vẫn là bệnh nguy hiểm vì một người mắc bệnh lao sẽ không có biểu hiện cho nên dễ lây lan rất nhiều người khác trong cộng đồng.

3. Bệnh cúm có thể tái nhiễm qua từng năm

Trong 4 bệnh: cúm, COVID-19, lao, sởi, có bệnh lây rất nhanh nhưng lại ít gây biến chứng nặng, có bệnh ít lây hơn nhưng lại nguy hiểm âm thầm. Trong 4 bệnh này, khả năng tái nhiễm của bệnh nào là cao nhất, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Bệnh cúm có thể tái nhiễm bởi vì qua từng năm mỗi virus sẽ xuất hiện khác nhau.

Mỗi người chỉ bị sởi 1 lần trong cuộc đời. Còn bệnh tay chân miệng có thể bị nhiều lần, sốt xuất huyết mỗi người có thể bị tối đa 4 lần trong đời, còn COVID-19 khi đã bị thì rất khó bị lại vì COVID-19 thay đổi cấu trúc chậm hơn cúm nhiều.

Đối với bệnh lao có thể tái lại mà không phải tái nhiễm. Vì lao sau khi chữa xong nếu tình trạng miễn dịch kém hoặc chữa không hết bệnh thì dễ tái lại và có thể kháng thuốc.

4. Chích vắc xin phải đủ liều và đúng thời điểm sẽ phòng được bệnh truyền nhiễm

Chúng ta có vaccine cho cả 4 bệnh cúm, COVID-19, lao, sởi. Vậy đâu là bệnh bắt buộc tiêm ngừa sớm? Và vaccine nào đang bị lơ là nhiều nhất hiện nay khiến BS lo ngại?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Bệnh có vắc xin mà rất khó khống chế đó là bệnh lao, vắc xin lao thường được chích khi mỗi người còn nhỏ. Vắc xin này chỉ ngừa các hình thái lao nguy hiểm còn lao phổi hoặc lao thông thường không thể ngừa được.

Còn sởi nếu đã chích vắc xin theo đúng liều thì mỗi người gần như sẽ không mắc bệnh sởi.

Bệnh sốt xuất huyết nếu chích vắc xin chắc chắn sẽ giảm tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ lây lan.

Đối với bệnh cúm thì phải chích vắc xin hằng năm nhưng nhiều người hay quên chích vắc xin cúm.

COVID-19 thì vắc xin đã lỗi thời. Do đó, cần tìm hiểu thông tin chích vắc xin phải đủ liều và đúng thời điểm thì bản thân mỗi người mới có thể bảo vệ sức khoẻ bằng vắc xin.

5. Bệnh lao lây âm thầm, cần tầm soát để phát hiện sớm

Nhiều người chủ quan với bệnh lao vì nghĩ đây là “bệnh của thế kỷ trước”. Nhưng theo BS, lao hiện tại có còn là mối đe dọa lớn với sức khỏe cộng đồng không?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Nhiều năm qua, thuốc dành cho bệnh lao đã đa dạng và hiệu quả nhưng bệnh lao vẫn không thể khống chế được. Do đó, để khống chế bệnh lao thì mỗi người cần phải tầm soát lao.

Nếu thấy cân nặng giảm đột ngột, ho kéo dài và sốt nhẹ về chiều, ngay lập tức cần chụp X-quang phổi vì có nguy cơ bị lao phổi.

Nếu một gia đình có người bị lao thì khả năng người nhà cũng có thể mắc lao cao gấp 5 lần so với người thông thường.

Nếu xung quanh có người bị lao thì mỗi người cần phải tiếp tục đi tầm soát đặc biệt là trẻ em.

Hiện nay khi trẻ tiếp xúc với bệnh lao thì có phương pháp uống thuốc ngừa trong một vài tháng để trấn áp hết bệnh lao.

 Trở ngại lớn nhất khi phòng ngừa bệnh lao đó là bệnh lây âm thầm mà chính người bệnh cũng không biết. Đặc biệt, bệnh lao khi uống thuốc điều trị phải kéo dài từ 6 tháng đến 9 tháng thậm chí là 12 tháng.

Khi điều trị bệnh lao nếu không có sự kiên trì, lắng nghe lời khuyên của bác sĩ thì người bệnh lao hay bỏ ngang giữa chừng. Khi bỏ ngang, triệu chứng lao có thể hết nhưng lúc này vi trùng kháng thuốc và dễ dàng lây cho những người khác

Cho nên bệnh lao cần sự hợp tác điều trị, phát hiện sớm, chủ động phòng chống lây lan cho những người xung quanh thì mới có thể khống chế được bệnh lao.

6. Khi có triệu chứng sốt, ho cần mang khẩu trang trong vòng 4 ngày để hạn chế lây

Giữa cúm mùa và COVID-19, triệu chứng ban đầu đôi khi rất giống nhau. Vậy người dân cần làm gì khi bị sốt, ho?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Khi bị mất mùi, mất vị, mọi người sẽ nghĩ tới việc nhiễm COVID-19, điều này đúng nhưng không phải chỉ nhiễm COVID-19 mới bị mất mùi, mất vị.

Nếu nhiễm Human Coronavirus cũng có thể làm mất mùi, mất vị (Human Coronavirus đã có từ rất lâu trước COVID-19).

Về những triệu chứng của COVID-19 hay cúm đều giống nhau như nóng, ho, sổ mũi, nhức mình, ho khan tiếng.

Khi có các triệu chứng trên, mỗi người cần phải lắng nghe cơ thể và nghỉ ngơi ở nhà, uống thuốc ho, sốt, uống đủ nước, ngủ đủ giấc để bệnh mau khỏi và mang khẩu trang trong vòng 4 ngày để hạn chế lây người khác.

Nếu lo lắng, mỗi người cần đi đến bệnh viện để được chẩn đoán mắc cúm hay mắc COVID-19 để có hướng điều trị.

7. Chủ động phòng ngừa bệnh truyền nhiễm cho trẻ trong kỳ nghỉ hè

Trong bối cảnh các bệnh truyền nhiễm của hiện tại (tháng 5) là thời điểm học sinh nghỉ hè, theo BS phụ huynh cần phòng bệnh cho trẻ như thế nào để trẻ có kỳ nghỉ an toàn?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Chúng ta đừng đổ lỗi cho việc do đi chơi, tập trung đông người nên dễ lây các bệnh truyền nhiễm.

Bệnh hô hấp thông thường nếu ở nhà vẫn có thể lây cho người thân trong gia đình.

Vì vậy, không nên mặc định nghỉ hè nên ở nhà không ra ngoài chơi để hạn chế lây bệnh.

Phụ huynh hãy để trẻ nghỉ hè thoải mái đồng thơi cần cho trẻ mang khẩu trang khi đi chơi, sau khi trở về nhà cần rửa tay xà phòng, thay đồ và sinh hoạt bình thường.

Riêng có 2 bệnh mà trong thời điểm nghỉ hè có thể xuất hiện đó là sốt xuất huyết và tay chân miệng. Sốt xuất huyết đã có vắc xin phòng bệnh đồng thời phụ huynh cần chủ động phòng ngừa bằng cách diệt muỗi, diệt lăng quăng, không để nước bị ứ đọng lâu ngày trong các vật đựng.

Đối với bệnh tay chân miệng, phụ huynh cần giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ cho trẻ. Mùa hè là thời điểm để trẻ nghỉ ngơi thư giãn sau thời gian học tập, cha mẹ không nên quá lo lắng, mà hãy chủ động phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm và điều trị khi phát hiện sớm các dấu hiệu.