Bệnh gan nhiễm mỡ ngày càng phổ biến

Trong quá trình công tác lĩnh vực Tiêu hóa - Gan - Mật, người dân thường đếm khám phổ biến với bệnh lý nào, thưa BS.

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Tại Việt Nam, bệnh gan nhiễm mỡ ngày càng phổ biến, nhiều người vẫn nghĩ đây là bệnh lý đơn giản nhưng sự thật bệnh gan nhiễm mỡ khá phức tạp.

Ai có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ?

BS có thể cho biết béo phì và gan nhiễm mỡ có mối liên quan thế nào? Có phải ai béo phì cũng bị gan nhiễm mỡ, còn người gầy không bị hay không?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Bệnh lý gan nhiễm mỡ có sự liên kết chặt chẽ và là hậu quả do béo phì gây ra. Thông thường, những người béo phì đều mắc gan nhiễm mỡ với mức độ từ nhẹ đến nặng.

Tuy nhiên, bệnh lý này vẫn xuất hiện ở nhóm người gầy, bởi vì việc tích mỡ trong nội tạng của nhóm người này khá nhiều và tích mỡ dưới da ít khiến nhiều người lầm tưởng gầy sẽ không mắc gan nhiễm mỡ. Do đó, cần dựa trên hình ảnh học để đánh giá chính xác tình trạng gan nhiễm mỡ trên nhóm người này. 

Bên cạnh đó, nhóm người có thể mắc gan nhiễm mỡ như người mắc các bệnh liên quan đến virus, đặc biệt là viêm gan C; người uống rượu bia có dinh dưỡng thấp nhưng lá gan đã nhiễm mỡ rất nhiều.

Phát hiện sớm gan nhiễm mỡ bằng cách nào?

Làm sao để phát hiện sớm gan nhiễm mỡ ạ?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Có rất nhiều phương pháp đánh giá sớm gan nhiễm mỡ, chủ yếu bằng kỹ thuật hình ảnh và phổ biến nhất là siêu âm bụng. Tuy nhiên, kỹ thuật có độ chính xác cao và phát hiện sớm đó là Fibro Scan được ra đời ở châu Âu. Tại Mỹ, kỹ thuật này chỉ được chấp nhận điều trị một số bệnh, nhưng mới đây, Fibro Scan đã được FDA chấp nhận là kỹ thuật đánh giá gan toàn diện, trong đó có gan nhiễm mỡ.

Gan nhiễm mỡ không điều trị sớm sẽ dẫn đến suy gan

Khi gan đã nhiễm mỡ rồi, hoạt động của gan bị ảnh hưởng thế nào?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Vấn đề gan ảnh hưởng sẽ tùy thuộc vào tổn thương nhiễm mỡ nhiều hay ít.

Thông thường, nếu thể tích mỡ chiếm từ 10 - 25% trọng lượng lá gan (giai đoạn độ 2) thì lá gan sẽ bắt đầu có sự tổn thương, lúc này các giọt mỡ sẽ kích thích tế bào viêm đi tới lá gan gây tổn thương gan.

Đó là biểu hiện của viêm gan mạn tính. Nếu không phát hiện tổn thương và điều trị sớm sẽ dẫn đến xơ hóa gan, tiếp đó là xơ gan và cuối cùng gây ra suy gan.

Gan nhiễm mỡ có thể đưa đến ung thư gan mà không qua xơ gan

Gan nhiễm mỡ được chia làm bao nhiêu mức độ? Diễn tiến đáng sợ nhất của gan nhiễm mỡ là gì?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Dựa vào siêu âm và Fibro Scan, gan nhiễm mỡ được chia làm 3 mức độ: độ 1, độ 2 và độ 3. Hai diễn tiến nguy hiểm nhất của gan nhiễm mỡ là xơ gan và ung thư gan.

Đặc biệt, gan nhiễm mỡ và viêm gan B là 2 bệnh lý cùng diễn tiến đến ung thư gan không qua xơ gan trong giai đoạn sớm của hai bệnh lý này.

Điều trị gan nhiễm mỡ ở người béo phì bằng cách nào?

Việc điều trị gan nhiễm mỡ ở người béo phì gồm có những phương pháp nào thưa BS?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Có hai nguyên lý điều trị béo phì trên bệnh nhân gan nhiễm mỡ. Thứ nhất, những phương pháp liên quan đến giảm cân, giảm béo phì, giảm mỡ nội tạng sẽ giúp giảm gan nhiễm mỡ.

Thứ hai là động lực, đây là yếu tố giúp giảm gan nhiễm mỡ hiệu quả nhất, điển hình từng có một bệnh nhân muốn giảm cân, khi đi làm được 2 tháng, có thể giảm từ 5 - 10kg. Một trường hợp khác, đã lớn tuổi nên mong muốn bảo vệ sức khỏe, áp dụng chế độ ăn 16:8 đã giảm được 10kg trong 2 tháng, đó là nguyên lý động lực.

Theo hướng dẫn của Hội Nội tiết Hoa Kỳ và Bộ Y tế, hiện có 3 phương pháp chính giúp giảm béo. Một là điều chỉnh lối sống, trong đó bệnh gan nhiễm mỡ bắt nguồn từ việc dư calo, tích tụ trong gan gây ra bệnh. Do đó, việc điều chỉnh lối sống cần áp dụng các biện pháp để giảm calo bằng cách luyện tập thể dục 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày/ tuần theo khuyến cáo của Hội Tim mạch và Hội Nội tiết. Nên giảm carbohydrate trong chế độ ăn, đặc biệt là đường fructose có trong các loại trái cây, mật ong,… và một loại đường sucrose có trong nước ngọt và bánh ngọt, gây ảnh hưởng gan nhiễm mỡ.

Hai là dùng thuốc, theo phác đồ của Hội Nội tiết Hoa Kỳ, hiện có nhiều thuốc giúp giảm gan nhiễm mỡ, mỡ nội tạng đã được chứng minh. Một số loại thuốc tác động vào làm giảm độ tổn thương gan trên nền gan nhiễm mỡ do viêm gan và xơ hóa gan gây ra.

Ba là phẫu thuật, thường dành cho những trường hợp nặng, BMI cao (BMI>35) là phương pháp phẫu thuật thu nhỏ dạ dày.

Giảm cân có chữa khỏi gan nhiễm mỡ?

Nếu nỗ lực giảm cân thành công thì gan có thể hết bị nhiễm mỡ, trở lại bình thường không ạ?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Đa phần các bệnh nhân điều trị và trong các nghiên cứu cho thấy sự hồi phục của gan nhiễm mỡ khi giảm cân thành công rất cao. Tuy nhiên, gan nhiễm mỡ có thể tái phát, nếu không điều chỉnh lại chế độ ăn và lối sống thì việc tái phát rất dễ xảy ra, thực tế đã có khá nhiều trường hợp gặp vấn đề này.

Gan nhiễm mỡ và các bệnh lý liên quan

Khi bị gan nhiễm mỡ, ngoài việc quan tâm đến sức khỏe lá gan, điều chỉnh cân nặng thì chúng ta cần kiểm tra, phòng ngừa những vấn đề sức khỏe nào khác nữa ạ?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Gan nhiễm mỡ không chỉ gây tổn thương lá gan mà còn liên quan đến một số bệnh lý như đái tháo đường, tim mạch, đột quỵ, tăng rối loạn lipid máu. Đồng thời, trong một số nghiên cứu ghi nhận, khi mắc bệnh gan nhiễm mỡ, những bệnh lý như trào ngược dạ dày thực quản, trầm cảm, sỏi thận, sỏi mật và suy tuyên giáp sẽ nặng thêm.

3 giải pháp phòng tránh gan nhiễm mỡ

Nhờ BS đưa ra lời khuyên cho mọi người để phòng tránh tình trạng gan nhiễm mỡ?

ThS.BS Trần Hữu Hiền trả lời: Do gan nhiễm mỡ liên quan đến lượng calo có trong cơ thể, vì vậy, cách dự phòng tốt nhất cho bệnh lý này là hạn chế các loại thực phẩm có nguồn calo không tốt như đồ ăn có vị ngọt chứa đường fructose, đường sucrose; tập luyện thể dục thể thao hàng ngày; đặc biệt là mỗi người cần có động lực sống trong tình yêu, trong công việc để xây dựng chế độ ăn lành mạnh.