Chất lượng không khí ngày càng xấu thúc đẩy đợt cấp ở bệnh nhân COPD

Đợt cấp là tình trạng chuyển xấu của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan cho biết, COPD là một tình trạng luồng khí đi qua phổi bị tắc nghẽn và “mạn tính” có nghĩa là không thể chữa dứt được. Vì vậy, “Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính” là một tình trạng nặng của bệnh lý này. Nguyên nhân chủ yếu là do thuốc lá. “40% nam giới ở Việt Nam hút thuốc. Đây là thói quen cần phải từ bỏ.”

Theo PGS Tuyết Lan, đầu tiên hết, bệnh này gây ra tình trạng khó thở. Khác với hen là khó thở từng lúc, bệnh nhân COPD khó thở liên tục và ngày càng nặng. Mức nặng nhất là khi bệnh nhân thay quần áo và các hoạt động sinh hoạt hằng ngày cũng cảm thấy khó thở. Ảnh hưởng của bệnh rất nặng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Để giảm bớt tình trạng này, việc đầu tiên là phải tránh ô nhiễm không khí và đặc biệt là tránh xa khói thuốc lá.

Những đợt ho có đàm, khò khè, COPD khi nặng hơn báo hiệu sự xuất hiện đợt cấp.

Đợt cấp được chia làm 3 mức độ, tuỳ theo mức độ bệnh mà bệnh nhân được bác sĩ kê toa. Ở mức độ nhẹ, người bệnh dùng 2 nhát cách nhau 20 phút, nếu 3 lần 2 nhát trong vòng 60 phút mà không bớt thì đi cấp cứu ở bệnh viện gần nhất.

Đợt cấp nhẹ có thể do xúc động, làm nặng, hít phải mùi hương nồng thì bệnh nhân có thể dùng thuốc cắt cơn tại nhà và nếu ổn định thì đó là đợt cấp nhẹ, thoáng qua.” PGS Tuyết Lan nhấn mạnh.

Đợt cấp trung bình là bệnh nhân tìm đến gặp bác sĩ để kê toa kháng sinh, kháng viêm ít nhất trong 5 ngày.

Đợt cấp nặng: Nếu nặng hơn thì những giải pháp trên là chưa đủ. Bệnh nhân rất khó thở và phải cấp cứu, nhập viện. Nếu xử lý tốt thì bệnh nhân được về trong ngày, nếu không thì phải nhập viện, nếu nặng thì bệnh nhân phải vào phòng chăm sóc đặc biệt.

Tình trạng nhập viện đặt ra gánh nặng lớn. Bệnh nhân phải dùng kháng sinh liều cao, thở Oxy hoặc thậm chí có thể phải thở máy. Thở máy thì ưu tiên dùng mặt nạ, để tránh xâm lấn không đáp ứng được thì phải đặt nội khí quản.

“Những quy trình trên đã chứng minh rằng, một đợt cấp là một tình trạng gây áp lực về kinh tế rất lớn. Chi phí có thể lên đến hàng trăm triệu” PGS Tuyết Lan cho biết.

Cũng theo PGS Tuyết Lan, thời gian điều trị trong khoảng 2 tuần. Nhập viện làm cho các khoản phí lên cao. Vi trùng quen với môi trường bệnh viện nên kháng thuốc. Vì vậy, thuốc rất mắc, lại còn chi phí cho thực phẩm đặc biệt, truyền dịch. Những vấn đề này chỉ là chi phí trực tiếp.

Chi phí gián tiếp là những chi phí phát sinh khác do phải có người thân nghỉ làm, nghỉ việc để chăm sóc trong thời gian nhập viện. 

Thậm chí điều trị không thành công thì có thể dẫn đến tử vong

Gánh nặng đợt cấp ngoài việc ảnh hưởng đến gia đình, người thân và cá nhân người bệnh mà bản thân ngành y tế và xã hội cũng bị tác động rất nhiều.

“Mục tiêu lớn nhất của điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính chính là bảo vệ thật hiệu quả để bệnh nhân không vào đợt cấp bằng việc tránh các tác nhân gây ô nhiễm trong môi trường xung quanh, không có các chất gây kích phát như thuốc lá, khói hương, khói của các nhiên liệu khi đốt”. PGS Tuyết Lan nhấn mạnh.

Các đơn vị Y tế phải có đầy đủ thuốc cho bệnh nhân COPD đúng theo phác đồ của Bộ Y tế đưa ra, nhiều nơi chưa đủ thuốc cho bệnh nhân. Bệnh nhân cần phải có chế độ sinh hoạt lành mạnh, khoa học như uống sữa, tập thể dục, phơi nắng sáng, ăn các trái cây có múi như cam, canh, quýt, bưởi và đặc biệt nhất là chích ngừa.

Nếu một người bị COPD kèm theo nhiễm trùng, người đó rất dễ vào đợt kịch phát, có thể nhiễm trùng do siêu vi, vi trùng. Vì vậy, những vaccine nào bảo vệ được phổi cho người bệnh thì phải chích ngừa đầy đủ như cúm mùa vào tháng 6 hoặc nếu dễ bị cúm thì tháng 12 chích thêm mũi thứ hai cũng được, giá không cao, khoảng 300 - 400 ngàn đồng.

Phế cầu là vi trùng hàng đầu gây viêm phổi, mức giá khoảng 1 triệu 200 ngàn và trước mắt là chích một mũi cho đến khi có thuốc mới và chỉ định mới. Kế đến ho gà và giời leo.

Bệnh giời leo có thể ở những người trên 50 tuổi, bệnh nhân bị đau đớn do giời leo cũng là một yếu tố kích phát dễ kéo bệnh nhân vào đợt cấp. Sau này, có thuốc chống virus hợp bào hô hấp khi về Việt Nam thì bệnh nhân cũng cần phải chích ngừa.

PGS Tuyết Lan kết luận: “COPD bản thân rất nặng nề, làm cho bệnh nhân khó thở. Vì vậy, cần phải bảo vệ để tránh vào đợt cấp. Các gánh nặng khi vào đợt cấp từ chi phí trực tiếp và gián tiếp là vô cùng to lớn. Vì vậy, bệnh nhân cần bảo đảm tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, chích ngừa đầy đủ và từ bỏ thuốc lá”.