Mổ lấy thai là phương pháp sinh bằng phẫu thuật, nhằm mục đích đưa thai nhi ra ngoài qua vết rách trên tử cung và thành bụng. Mổ lấy thai có thể được lên kế hoạch từ trước nếu người bệnh có các yếu tố chống chỉ định sinh thường hoặc được quyết định trong quá trình theo dõi chuyển dạ sinh thường.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ sinh mổ được khuyến nghị dao động từ 10 - 15%. Khi tỷ lệ này vượt quá 15% được coi là không cần thiết về mặt y khoa. Những năm qua, tỷ lệ sinh mổ tăng trên toàn thế giới. Dự báo, năm 2030, tỷ lệ mổ lấy thai toàn cầu là 29%.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mổ lấy thai tăng liên tục trong 15 năm qua, từ 12% năm 2005 lên 37% vào năm 2022. PGS.TS Vũ Văn Du, Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cảnh báo, tỷ lệ sinh mổ cao đã trở thành một vấn đề cấp bách, làm dấy lên mối lo ngại về tác động của nó đối với sức khỏe của bà mẹ cũng như hậu quả lâu dài.

Theo PGS.TS Vũ Văn Du, tỷ lệ mổ đẻ tăng vì ngày nay tỷ lệ chủ động mổ lấy thai theo yêu cầu tăng cao. Lý do nhiều thai phụ sợ sinh con. Họ sợ đau khi chuyển dạ, sợ tổn thương sàn chậu dẫn đến tiểu không tự chủ, sợ phải phẫu thuật khẩn cấp, sợ mất con. Ngoài ra, nhiều thai phụ còn mong muốn lựa chọn thời điểm sinh, ngày sinh, giờ sinh...

GS.TS Trần Danh Cường - Trưởng Bộ môn Phụ sản, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, tỉ lệ mổ lấy thai lần đầu chiếm khoảng 50-60%, tăng gấp 3 lần so với những năm 2000. Ở lần sinh tiếp theo của người từng sinh mổ, tỉ lệ chỉ định mổ gần như là 100%.

GS.TS Trần Danh Cường nhấn mạnh, mổ lấy thai tăng không phải do bệnh lý, không phải do tăng tỷ lệ sinh mà do sản phụ lựa chọn và công tác tư vấn của bác sĩ chưa thống nhất. Nhiều người cho rằng sinh mổ tốt hơn cho bà mẹ và em bé nhưng sự thật thì sinh mổ có nhiều biến chứng hơn đẻ thường.

Theo các chuyên gia, khi sinh mổ, người mẹ phải đối mặt với nguy cơ tăng tỷ lệ băng huyết phải cắt tử cung, biến chứng gây mê, ngừng tim, thuyên tắc tĩnh mạch, nhiễm trùng hậu sản, rau tiền đạo, rau cài răng lược, vỡ tử cung, vô sinh... Về phía con, mổ đẻ cũng làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh lý hô hấp sơ sinh, hen phế quản, béo phì.

Cảnh báo sự cố y khoa của cuộc sinh mổ, GS.TS Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, mổ đẻ làm yếu tử cung cho những lần có thai sau, hoặc khó có thai lại. Do tỷ lệ sinh mổ lặp lại cao, bác sĩ cần thông báo cho bệnh nhân rằng nguy cơ rau cài răng lược và cắt bỏ tử cung khi có thai tăng lên sau mỗi lần sinh mổ tiếp theo.

GS.TS Nguyễn Duy Ánh cho rằng, các bác sĩ sản khoa cần tư vấn cho thai phụ và đưa lời khuyên đúng đắn cho các bà mẹ. Các chỉ định mổ đẻ với thai phụ đều phải rất rõ ràng và chặt chẽ. Bên cạnh đó, khi không có chỉ định lâm sàng sinh mổ thì nên khuyến cáo sinh thường. Trường hợp không có chỉ định khác cho việc sinh sớm, không nên sinh mổ theo yêu cầu trước tuổi thai 39 tuần.