Trang chủ

Cảnh báo nguy cơ nhiễm độc selen từ sản phẩm bổ túc dinh dưỡng

Triệu chứng nhiễm độc selen gồm buồn nôn, ói mửa, móng đổi máu, giòn và mất móng, rụng tóc, mệt nhọc, bứt rứt và hơi thở hôi thối.

Selen (selenium,viết tắt: Se) là khoáng vi lượng tốt cho sức khỏe nhưng chỉ ở mức không quá 400 mcg/ngày. Selen kết hợp với protein thành selenoprotein, cần thiết cho enzym chống oxy hóa. Tính chất chống oxy hóa của selenoprotein giúp ngăn ngừa gốc tự do làm hư hại tế bào.

Gốc tự do là những sản phẩm do chuyển hóa các chất cơ bản (chất béo, bột đường, chất đạm) trong cơ thể tạo ra, có thể gây oxy hóa sinh chất, góp phần phát sinh bệnh do lão hóa, mãn tính từ tim mạch, thấp khớp, tiểu đường cho đến ung thư. Những selenoprotein khác giúp điều hòa chức năng tuyến giáp và đóng vai trò trong hệ miễn dịch…

Thực phẩm thực vật là nguồn selen chính ở nhiều quốc gia trên thế giới. Hàm lượng selen trong thức ăn tùy thuộc lượng selen trong đất mà cây cối hay thú vật được nuôi trồng. Tại Mỹ, vùng cao nguyên bắc Nebraska và Dakota có mức selen rất cao nên người sống ở những vùng này thường có lượng selen ăn vào cao nhất tại Hoa Kỳ. Trái lại, vài vùng đất ở Trung Quốc và Nga có lượng selen rất thấp, nên bệnh thiếu selen thường báo cáo ở những vùng này.

Selen cũng được tìm thấy trong thịt và hải sản. Thú vật ăn hột và rau cỏ ở vùng đất giàu selen sẽ có hàm lượng selen cao trong bắp thịt. Thịt, cá và ngũ cốc lứt là nguồn cung cấp selen phổ thông. Vài loại quả hạch như hột dẻ, hạnh nhân, óc chó, hột điều… cũng là nguồn cung cấp selen.

Theo Cơ quan kiểm soát dịch bệnh CDC của Hoa Kỳ, lượng selen cho phép dùng hàng ngày trong thức ăn là 55 mcg/ngày cho người từ 14 tuổi trở lên, và lượng dung nạp tối đa là 400 mcg/ngày. Nhưng theo một báo cáo trên báo Archives of Internal Medicine số tháng 2/2010, mức selen trong các sản phẩm bổ túc dinh dưỡng (thực phẩm chức năng) có thể cao gấp 200 lần mức cho phép, nên gây ngộ độc cấp tính.

Triệu chứng nhiễm độc selen gồm buồn nôn, ói mửa, móng đổi máu, giòn và mất móng, rụng tóc, mệt nhọc, bứt rứt và hơi thở hôi thối.

Tác giả điều tra những ca ngộ độc cấp selen từ tháng 3/2008 và mua sản phẩm từ tháng 1/2008. Các nhà điều tra gởi bảng câu hỏi cho 227 người bị ngộ độc ở 9 tiểu bang, và sau 90 ngày, gởi thêm 1 bảng câu hỏi theo dõi ở 5 tiểu bang.

Nguồn gốc sinh bùng phát ngộ độc là sản phẩm dung dịch bổ túc dinh dưỡng, ghi nhãn không rõ ràng, selen ghi trên nhãn hiệu là 200 mcg cho khoảng 30 mL dưới dạng sodium selenite, một dạng vô cơ của selen.

Khi FDA xét nghiệm mẫu sản phẩm, thì thấy hàm lượng selen là 40.800 mg/30 ml - xấp xỉ 200 lần cao hơn hàm lượng ghi trên nhãn. Có 201 ca ngộ độc selen được báo cáo, 1 ca phải nằm bệnh viện. Liều trung bình selen tiêu thụ là 41.749 mcg/ngày.

Triệu chứng thường gặp được báo cáo là tiêu chảy (78%), mệt nhọc (75%), rụng tóc (72%), đau khớp (70%), móng tay chân đổi máu hay giòn (61%), buồn nôn (58%). Triệu chứng kéo dài trong 90 ngày hay lâu hơn gồm móng đổi máu và mất móng trong 525 ca, mệt nhọc (35%) và rụng tóc (29%).

Trong 8 bệnh nhân, mức selen trung bình ban đầu trong huyết thanh là 751 mcg/L trong khi mức bình thường < 125 mcg/L, và nồng độ trung bình selen trong nước tiểu ở 7 bệnh nhân là 166 mg/24 giờ so với mức bình thường < 55 mg/24 giờ.

Mặc dầu selen tốt cho sức khỏe, nhưng thường có đủ trong thức ăn hay các viên đa sinh tố và khoáng chất, không nên tin theo quảng cáo mua các sản phẩm bổ túc dinh dưỡng chứa selen để tránh bị ngộ độc. Những sản phẩm gây ngộ độc tại nước ngoài, nên không bán được nữa, coi chừng chúng lại chạy vào Việt Nam!

Hơn nữa, một số dược thảo của ta cũng rất giàu selen, như cây mắc cỡ, còn gọi trinh nữ (mimosa pudica L.) chẳng hạn, giàu selen gấp 5 - 10 lần trong cây khác. Những toa thuốc nam dùng liều cao và dài ngày sẽ bị ngộ độc.

Theo Khoa học phổ thông