Mấy ngày qua, hai mảnh đời đã ám ảnh bác sĩ, anh chị ạ. Cậu thanh niên mới hơn 35 tuổi ở Quảng Ninh qua phòng khám gặp bác sĩ, vì thấy hơi mệt mỏi. Nhìn bên ngoài không ai nghĩ cậu có vấn đề về sức khoẻ, từ dáng đi linh hoạt đến thể trạng và nước da đều ổn.

Làm doanh nghiệp lớn ở Quảng Ninh, vấn đề ở cậu chính là việc uống rượu tiếp khách mỗi ngày từ lúc hơn 20 tuổi, hút thuốc, thức khuya và hầu như không tập thể thao. Rồi kết quả siêu âm, chụp cắt lớp và cộng hưởng từ cùng với các xét nghiệm đều hướng đến việc cậu có một khối u gan vô cùng lớn tính chất ác tính. Cầm kết quả trên tay, vợ chồng suy sụp, hai chân cậu dường như không vững khi rời phòng khám bước đi.

Có đi ngang cuộc đời họ, có nghe tiếng nấc hay chứng kiến những giọt nước mắt của họ… chúng ta mới phần nào thấu cảm được những nối đau khi mất đi sức khoẻ hay người thân.

Thực sự nhiều lúc bác sĩ chỉ muốn “gào thét” lên cho những ai đó còn ở ngoài kia, rằng hãy biết trân trọng sức khoẻ và mạng sống của chính mình đi với, rằng hãy thay đổi những thói quen sống không tốt và dừng đánh đổi sức khoẻ lấy một chút tiền tài địa vị đi với, rằng hãy chủ động đi khám xét và chăm sóc sức khoẻ của mình đi với… Vì bác sĩ hiểu rằng, khi sức khoẻ đã không còn, khi đã cận kề cái chết do bệnh tật, tiền chỉ còn là giấy và danh vọng chỉ còn lại là phù du.

1. QUÁ DỄ DÃI TRONG ĂN UỐNG

Ai cũng biết rằng, rất nhiều bệnh tật từ miệng vào. Biết vậy những có mấy ai quan tâm đến những gì ta cho vào miệng hằng ngày? Rất nhiều người đang chỉ biết rằng “mình thích là được, mình thấy ngon miệng là ok”, chính lối suy nghĩ đó sẽ “bắt” những người ấy phải trả giá bằng sức khoẻ, bằng mạng sống.

Trà đá, nhân trần vỉa hè, tương ớt, hắc xì dầu không rõ nguồn gốc, quẩy, hành phi ở quán, lẩu vỉa hè, rượu cuốc lủi, lạp xưởng, sườn và thịt xiên nướng, chân gà tẩm ướp nướng, rau củ quả nướng cháy, đồ nhậu quán bia, tiết canh, các loại gỏi... Ngộ độc, tiêu chảy, suy gan thận cấp tính, sán lá gan (thậm chí sán trong não, sán trong cột sống), ung thư đường tiêu hoá, ung thư gan…nguyên nhân ít nhiều cũng từ đây mà ra, anh chị ạ.

Vậy nên bác sĩ khuyên mọi người chỉ nên dùng những gia vị thiên nhiên như ơt tươi, tỏi, chanh, dấm, tiêu nguyên hạt, các loại rau thơm tươi... trong bữa ăn hằng ngày. Những gia vị khác, nếu tự làm hoặc biết rõ nguồn gốc, hãy sử dụng. Còn đồ nướng, chúng ta đang sử dụng quá nhiều, rất không tốt, anh chị ạ. Và không bữa cơm nào lành mạnh, ấm cúng, sức khoẻ bằng chính gia đình mình lựa chọn, chuẩn bị.

2. CHÚNG TA ĐANG ĂN UỐNG QUÁ NHIỀU

Chào bình minh lo ăn sáng cafe, hơn 10h trưa đã loay xoay nghĩ đi ăn gì, tối về nhậu. Cơ thể chúng ta không cần nhiều thức ăn đến vậy, anh chị ạ. Mọi người thường chào nhau với câu cửa miêng “Hôm nào ngồi nhậu bữa nhé”. Có quan trọng gì đâu phải không anh chị? Có duyên thì sẽ gặp trong cuộc đời này, hẹn nhậu làm chi.

Để đáp ứng nhu cầu năng lượng trong ngày, bác sĩ khuyên anh chị tập trung vào bữa sáng thật chu đáo và đủ đầy, vì đó là nguồn năng lượng chính cho cả một ngày dài bận rộn, bữa trưa ăn nhẹ, bữa tối thì rất hạn chế, vì khi anh chị mang một dạ dầy đầy thức ăn lên giường ngủ, chỉ làm tồi tệ hơn hệ tiêu hoá cũng như các bệnh toàn thân của anh chị mà thôi, buổi tối cơ thể chúng ta cần rất ít năng lượng.

Ngoài việc ăn uống quá nhiều, chúng ta còn có một số “sai lầm” trong ăn uống đi kèm như ăn sáng thì ít mà ăn tối nhậu đêm quá nhiều (thực tế cần làm ngược lại mới tốt cho sức khoẻ), thích xào, rán, quay, nướng thay vì hấp, luộc, kho, nấu canh, sử dụng nhiều nước ngọt đóng chai để “chiều phỉnh” con trẻ thay vì nước lọc, nước trái cây tươi, dùng thịt quá nhiều thay vì rau củ quả.

Những sai lệch đó về lâu dài sẽ làm chúng ta loét dạ dày, phệ bụng, cao huyết áp, gan nhiễm mỡ và cả tăng mỡ máu, rối loạn chuyển hoá, goute, trẻ em béo phì…

3. LƯỜI VẬN ĐỘNG QUÁ MỨC

Mọi người thời sinh viên hay thanh niên đôi mươi có thể thao chút ít nhưng mặc nhiên khi ra trường, đi làm, lập gia đình vợ con là tự cho phép mình không cần thể thao và suy nghĩ rằng đương nhiên cơ thể luôn khoẻ mạnh.

Khi bước qua tuổi 40, anh chị sẽ cảm nhận rõ sức khoẻ của mình “lao dốc” nhanh đến mức nào. Đến lúc đó, chúng ta sẽ ko kịp “quay đầu” trở lại hoặc tiền bạc bao nhiêu cũng không mua nổi sức khoẻ nữa, anh chị ạ. Không vận động thể thao là đang tự giết mình, anh chị nhé!

Bác sĩ chứng kiến rất nhiều người đi lên tầng 3-4 của toà nhà cũng chờ thang máy dù có thể 5-7 phút sau thang mới xuống, nếu quá bận rộn sao anh chị không tranh thủ những lúc như vậy để đi thang bộ vận động thể chất 1 chút? Hoặc trước khi đi tắm, các chị sao không tranh thủ vận động 30 phút với gym, yoga, suối nguồn tươi trẻ… tại nhà hoặc các nam nhi không làm dăm chục quả hít đất, tạ tay hay hít vài chục cái xà đơn, dăm ba chục cái gập cơ bụng… Rất có ý nghĩa cho sức khoẻ đó, anh chị ạ.

4. Có bao nhiêu % trong số anh chị chủ động đi KIỂM TRA SỨC KHOẺ ĐỊNH KỲ và có QUỸ SỨC KHOẺ HẰNG NĂM?

Khi khám bệnh bác sĩ thường tư vấn bệnh nhân nên chủ động đi nội soi đường tiêu hoá, khám sản phụ khoa, chụp Xquang phổi, siêu âm kiểm tra các cơ quan bộ phận… định kỳ hằng năm, tuy nhiên không ít lần bệnh nhân cho biết “hiện không thấy có triệu chứng gì nên tôi chưa muốn đi kiểm tra”. Khi còn những suy nghĩ như vậy thì bệnh tật của chúng ta còn nặng nề và muộn màng lắm, anh chị ạ.

Bác sĩ ví dụ với những khối u đường tiêu hoá, đợi đến lúc ta ăn không ngon miệng, gầy sút cân, đi ngoài phân đen thậm chí là tắc ruột… thì khối u đã phát triển hằng năm rồi, bệnh đã ở giai đoạn muộn lắm rồi.

Sự thành công của điều trị chủ yếu dựa vào việc dự phòng cũng như chủ động đi tầm soát, kiểm tra và phát hiện bệnh khi tổn thương còn rất sớm. Thậm chí ở một số nước phát triển, người ta còn chủ động cắt dạ dày khi có những tổn thương nguy cơ ung thư hoá cao, hoặc chủ động phẫu thuật cắt vú khi bệnh nhân có tiền sử gia đình và hệ gene nguy cơ cao mắc ung thư vú.

5. Chúng ta đang SỐNG VỚI BÊ TÔNG - ĐIỀU HOÀ

Trong năm qua anh chị đã cho các cháu về với núi rừng, ra với biển hay đơn giản hơn, ra ngoại ô chơi được mấy lần? Hay chủ yếu cuối tuần anh chị cùng các cháu đến các siêu thị, chợ, trung tâm mua sắm và suốt cả tháng trời sống trong điều hoà, máy lạnh, ngồi trên ô tô.

Một ví dụ nhỏ thôi, anh chị có biết năm 2017 Hà Nội có bao nhiều ngày không khí đạt tiêu chuẩn không? Biết kết quả anh chị sẽ giật mình đó. Hãy cùng gia đình, con trẻ ra ngoại ô, chạy nhảy vui đùa cùng đất cát, cỏ cây, tự tay các cháu lấm bùn đất, bắt sâu bướm, hái hoa, hãy để chân trần của con trẻ chạy đùa trên đất cát... Những hoạt động đó giúp ích rất nhiều cho con trẻ và cả chính chúng ta trong việc làm sạch phổi, cần bằng cuộc sống, tránh tự kỷ, stress.

Bác sĩ biết có một nước Bắc Âu đã cho phép bác sĩ kê đơn “làm vườn, làm trang trại” hay “trồng hoa, chăn cừu…” cho những bệnh nhân bị trầm cảm hay rối loạn về tinh thần, anh chị ạ. Họ đã sống xa rời thiên nhiên cỏ cây hoa lá quá lâu và đang “mắc kẹt” với thế giới hiện đại, với smartphone, với những màn hình led xuất hiện ở khắp nơi…

6. KIẾN THỨC NỀN về sức khoẻ của anh chị đang ở đâu?

Anh chị có biết? Cũng là quả trứng nhưng giá trị sức khoẻ sẽ vô cùng khác biệt khi chúng ta ăn chúng bằng cách luộc so với cách rán, cũng là bồi phụ nước nhưng sẽ khác nhau rất nhiều nếu như chúng ta ăn một quả dưa chuột, một quả cam so với cách chúng ta uống 1 cốc nước lọc đơn thuần hoặc chúng ta có biết với những ai bị bệnh tim mạch thì đạp xe, chạy bộ, bơi là những môn thể thao hằng đầu được lựa chọn…

Anh chị có thể dành rất nhiều thời gian để lướt web mua sắm, chém gió facebook, buôn chuyện bạn bè nhưng lại dành rất ít thời gian cho việc tìm hiểu về ăn uống, về dinh dưỡng, về thể dục thể thao, về chăm sóc sức khoẻ… Thực sự mọi người đang phó thác vào hệ thống y tế, vào những người thầy thuốc: Nhiều người mặc định cơ thể mình được “Ăn chơi” và “Khai thác” không giới hạn, họ cũng nghĩ rằng nó sẽ ổn mãi, thậm chí bác sĩ đã gặp những người chấp nhận “đánh đổi” sức khoẻ của mình để nhận về những khoản tài chính lớn, những cơ hội làm ăn, những địa vị mới.

Họ cũng có ý nghĩ rằng, nếu chẳng máy có chút vấn đề, đó là nhiệm vụ của người thầy thuốc, mình có tiền nên chắc sẽ ok hết. Thực sự đó là nếp nghĩ vô cùng không ổn. Ở đây có đôi điều bác sĩ muốn chia sẻ:

Người thầy thuốc chỉ có thể tư vấn, hỗ trợ và điều trị trong những trường hợp cơ thể chúng ta không đủ khả năng tự sữa chữa. Tuy nhiên khả năng của Y học và của người thầy thuốc cũng chỉ có giới hạn nào đó, không thể nào chữa được bách bệnh, nên khi mọi người để tình trạng cơ thể xuống cấp quá mức thì y học bó tay, dù cho trong tay anh chị có trăm ngàn ngân lượng, lúc đó tiền cũng chỉ là tờ giấy mà thôi.