Nắng vàng trải dài khắp mảnh đất biên cương của Tây Ninh. Đợt này, đoàn khám trễ hơn dự kiến. Bởi vì, một số bác sĩ trong đoàn vừa kết thúc chuyến thiện nguyện khuya ngày 4/3, sáng sớm lại vội vã lên đường cho kịp thời gian tụ họp với đoàn AloBacsi.

Ngay từ sáng sớm, hội trường đã chật kín. Dù phải chờ đợi, song các em bé nhỏ cùng cha mẹ từ huyện Tân Biên và 2 xã lân cận là Thạnh Tây, Thạnh Bình vẫn trật tự, háo hức chờ đoàn thiện nguyện.

Hành trình khám bệnh lần này có sự đồng hành của BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp - Chủ tịch Liên chi hội Dinh dưỡng TPHCM và BS.CK2 Nguyễn Trần Nam - Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố cùng đoàn bác sĩ tuyến đầu.

Tham gia cùng đoàn thiện nguyện, BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp - Phó Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam - Chủ tịch Liên chi hội Dinh dưỡng TPHCM luôn bận lòng về tình trạng dinh dưỡng của trẻ em Việt Nam. Mặc dù đã có sự thay đổi rõ rệt, nhưng đây vẫn là gánh nặng của ngành y tế.

Theo một công bố mới nhất, trung bình trên toàn quốc, suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 11,6%, suy dinh dưỡng thể thấp còi là 19,4%. Trong khi đó, tỷ lệ này của Tây Ninh đều thấp hơn dưới mức trung bình toàn quốc. Tân Biên thuộc Tây Ninh là một huyện sát biên giới, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng đối diện với nhiều khó khăn. Vì vậy, trẻ suy dinh dưỡng, thấp còi sẽ còn thấp hơn trên toàn tỉnh”.

Vị chuyên gia đầu ngành chia sẻ thêm, suy dinh dưỡng ở trẻ em gồm có thiếu cân nặng so với chuẩn, thiếu chiều cao so với chuẩn và thừa cân so với chuẩn. Đặc biệt, thiếu vi chất dinh dưỡng rất phổ biến nhưng lại diễn tiến âm thầm, khó nhận diện và có thể cần phải thăm khám bác sĩ. Thường gặp nhất là thiếu hụt iod, thiếu kẽm (tỷ lệ 50-60% tùy theo vùng miền), thiếu máu-thiếu sắt, thiếu vitamin D, và cuối cùng là canxi chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu.

Một vấn đề khác cũng rất phổ biến ở Tây Ninh và các tỉnh phía Nam đó là tình trạng trẻ ăn rất ít dầu mỡ, dẫn đến thiếu hụt chất béo và kéo theo sự thiếu hụt vitamin D, canxi. “Thay vì phải sử dụng 2 muỗng cà phê đầy dầu mỡ với khoảng 10ml thì đa phần các bé chỉ được cung cấp khoảng 2ml” - BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp cho biết.

Vì vậy, tại chương trình khám bệnh thiện nguyện, để ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, chuyên gia đề cập cần hướng dẫn các bậc phụ huynh cải thiện dinh dưỡng từ bữa ăn, bổ sung vi chất cho trẻ vào các thời điểm thích hợp. Bởi vì suy dinh dưỡng sẽ khiến trẻ thiệt thòi đủ điều, từ tầm vóc, trí tuệ, và có nguy cơ mắc nhiều bệnh khi lớn tuổi.

“Đặc biệt là trẻ ở vùng biên suy dinh dưỡng rất nhiều. Đây là lần đầu đoàn về Tây Ninh, qua chương trình khám lần này sẽ có sự ghi nhận kỹ lưỡng và hy vọng sẽ nhanh chóng có lần thứ 2, cùng nhau kết nối để có giải pháp tốt hơn cho trẻ, cho bà con nơi đây”.

Ông Lê Quang Trung - Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ tỉnh Tây Ninh bày tỏ niềm vui khi có cơ duyên hợp tác cùng AloBacsi chăm sóc sức khỏe cho các em nhỏ.

Vị lãnh đạo cho biết: “AloBacsi với hơn 10 năm phát triển không chỉ là đầu tàu trong việc cung cấp thông tin y khoa, tư vấn, mà còn trực tiếp đi khắp nẻo đường đất nước, tổ chức khám bệnh cho bà con. Hôm nay rất hân hạnh được đón tiếp đoàn thiện nguyện từ TPHCM, với rất nhiều món quà ý nghĩa cho trẻ em từ đồ chơi, tập vở, sữa, thuốc men”.

Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ tỉnh Tây Ninh cũng kỳ vọng chuyến thiện nguyện lần này sẽ là khởi nguồn cho vòng tay kết nối, đưa bác sĩ đến gần với trẻ em, đặc biệt là trong vấn đề chăm sóc dinh dưỡng, nâng cao tầm vóc.

Chương trình dự kiến khám cho khoảng 500 trẻ. Gần trưa, đoàn đã phát ra gần 400 phiếu khám. Người đổ về mỗi lúc một đông. Với sự hỗ trợ từ địa phương, công tác khám bệnh, phát thuốc diễn ra trơn chu. 7 bàn khám của bác sĩ làm việc tối đa năng suất, khám nhanh nhưng khám kỹ. Khu vực phát thuốc cũng đông đúc không kém, việc soạn thuốc - kiểm tra toa liên tục.

Trong công tác khám, chữa bệnh cho trẻ em, không thể thiếu việc kiểm tra cân nặng, chiều cao. Đây là một phần quan trọng nhất trong hành trình phát triển của trẻ. Ngay từ khu vực ra vào, 100% trẻ đều được đo cân nặng, chiều cao, và chuyên gia Dinh dưỡng - BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp qua thăm khám sẽ nắm được BMI (chỉ số khối cơ thể). Từ đó sẽ có những hướng dẫn kịp thời về chế độ ăn uống, dinh dưỡng cho trẻ. Đây cũng là một trong những điểm nhấn của hành trình thiện nguyện lần này.

Ngay khi lên kế hoạch thực hiện chuyến khám bệnh, phát thuốc tại Tây Ninh, từ thông tin địa phương cung cấp đã khiến đoàn thiện nguyện xốn xang khi nhiều trẻ bị suy dinh dưỡng, thấp còi, biếng ăn. Thực tế ghi nhận tình trạng này diễn ra trên hầu hết các trẻ đến khám.

BS.CK2 Nguyễn Trần Nam - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố thông tin, qua thăm khám thấy rằng đa phần trẻ đến khám đợt này đều thấp, nhẹ cân hơn so với tuổi. Điều này không chỉ liên quan đến cách chăm sóc hằng ngày, bổ sung các chất mà còn là thói quen, kinh tế của các gia đình.

Ngoài suy dinh dưỡng cũng ghi nhận các biểu hiện liên quan trong sinh hoạt của bé, với da - lông - tóc - móng do ảnh hưởng thiếu vi chất cũng tương đối nhiều. Qua tìm hiểu ghi nhận, mức độ cân bằng trong dinh dưỡng hằng ngày của các bé không được quan tâm thích hợp, đặc biệt là với các phụ huynh có hoàn cảnh khó khăn.

Trước bối cảnh này, vị chuyên gia cũng đề cập cần có chiến lược bổ sung hằng ngày, thực hiện những chương trình để hỗ trợ vi chất dinh dưỡng thông qua thuốc bổ trợ để giúp đỡ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, giúp các em bù lại cho giai đoạn bị thiếu hụt quá nhiều.

Song song đó, thông qua chuyến khám bệnh thiện nguyện lần này, BS.CK2 Nguyễn Trần Nam cũng như đoàn chuyên gia cũng hướng dẫn các bậc phụ huynh tận dụng những cách mà gia đình có thể áp dụng hằng ngày để chăm sóc tốt hơn về dinh dưỡng cho trẻ ngay tại nhà.

Chuyên gia cũng bày tỏ kỳ vọng về các hoạt động truyền thông được thực hiện tích cực hơn nữa, đưa những kiến thức chuyên môn gần gũi, dễ tìm kiếm-dễ áp dụng đến từng vùng miền, bao gồm cả vùng sâu-vùng xa, để mỗi đứa trẻ đều được hưởng dinh dưỡng tốt nhất trong khả năng từng gia đình.

Bên cạnh vấn đề phổ biến là suy dinh dưỡng, trẻ em ở Tân Biên còn thường gặp các bệnh liên quan đến răng miệng như sâu răng, thiếu sản men răng.

Bén duyên cùng AloBacsi từ hành trình thiện nguyện đến Quảng Ngãi, vợ chồng BS Phan Bá Ngọc lại tiếp tục đồng hành trong chuyến xe đến Tân Biên, với hơn 20 bộ dụng cụ khám răng, kìm, thuốc tê. Thuần thục với các công tác khám chữa bệnh thiện nguyện, đêm qua, các dụng cụ và bông gòn được bác sĩ Nha khoa hấp sạch và mang đi từ TPHCM để đảm bảo vô trùng, sẵn sàng thực hiện nhổ răng sâu hay xử lý tiểu phẫu tại chỗ.

BS Phan Bá Ngọc nhận thấy, việc chăm sóc răng miệng trẻ em ở Tân Biên chưa được chú trọng. Một phần vì không có điều kiện kinh tế, phần nữa là hầu hết các bậc phụ huynh đều không nắm rõ kiến thức về việc thay răng ở trẻ. Vì vậy qua thăm khám ghi nhận nhiều bé răng bị mọc lẫy, hoặc sún răng, răng lung lay mạnh. Chỉ trong 40 phút khám đầu tiên, BS Phan Bá Ngọc đã nhổ trên 20 chiếc răng cho trẻ.

Ngoài khám răng, bác sĩ cũng chia sẻ thêm nhiều kiến thức quan trọng để bảo vệ răng miệng, từ cách chải răng, đến xây dựng các thói quen ăn uống khoa học như không ăn kẹo - uống sữa đêm.

“Mỗi hành trình đến vùng sâu, vùng xa đều rất ý nghĩa, bởi vì cuộc sống của bà con nơi đây còn nhiều thiếu thốn, ít có cơ hội tiếp cận y tế, thiếu kiến thức chăm sóc sức khỏe. Hy vọng, mỗi hành trình cùng đoàn thiện nguyện đi qua sẽ góp thêm một phần công sức, dù chỉ là viên gạch nhỏ cũng sẽ gầy dựng nên thói quen bảo vệ sức khỏe nói chung và răng miệng nói riêng cho bà con” - BS Phan Bá Ngọc bày tỏ mong muốn.

Qua thăm khám đoàn cũng kịp thời ghi nhận nhiều trường hợp trẻ mắc bệnh mạn tính, đã điều trị tại các bệnh viện nhi đồng ở thành phố. Tuy nhiên, vì điều kiện khó khăn nên tạm dừng theo dõi sức khỏe, chấp nhận “sống chung” với lũ.

Điển hình như BS.CK2 Nguyễn Trần Nam ghi nhận trường hợp bị bướu máu trong gan. Ban đầu, khi điều kiện còn cho phép, bệnh nhi vẫn được theo dõi định kỳ tại các bệnh viện lớn. Song, dần dà kinh tế cạn kiệt, gia đình đành chấp nhận bỏ cuộc. Chuyên gia nhận định, với các trường hợp bướu máu trong gan, điều quan trọng là cần theo dõi thường xuyên. Vì vậy, bác sĩ Nam khuyến cáo gia đình có thể cho bé thăm khám tại địa phương, cùng với chế độ BHYT sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí.

Một trường hợp khác cũng khiến BS Nam đau đáu, đó bệnh nhi mắc bệnh Thalassemia, truyền máu liên tục mỗi tháng. Hiện, qua thăm khám ghi nhận tình trạng lách to, gan to. Do đó, chuyên gia hướng dẫn gia đình đừng để lỡ các lần thăm khám định kỳ với bác sĩ.

Trong buổi khám bệnh thiện nguyện, ban tổ chức cũng ghi nhận trường hợp của bé Nguyễn Thị Năng (9 tuổi) bị dị tật dính ngón tay, ngón chân. Đây là dị tật có thể sửa chữa được, nhằm mang lại cuộc sống, sinh hoạt tốt hơn cho trẻ. Nhờ thăm khám, được bác sĩ tư vấn, gia đình vui mừng vì: “Không nghĩ là bệnh này có thể chữa được, may có bác sĩ khám mới biết nếu phẫu thuật có thể mang lại cho con đôi tay, bàn chân lành lặn như những đứa trẻ khác. Tôi mừng lắm” - phụ huynh của bé Năng bày tỏ.

Với trường hợp này, ban tổ chức đã kết nối với Hội chữ thập đỏ Huyện Tân Biên và hướng dẫn trẻ lên Bệnh viện Nhi đồng Thành phố hoặc Bệnh viện tỉnh để sớm được phẫu thuật, mở ra một cơ hội mới cho trẻ được đón nhận cuộc sống một cách trọn vẹn.

BS.CK2 Nguyễn Trần Nam cũng cho biết thêm, hiện nay, tại Bệnh viện Nhi đồng Thành phố nói riêng và các bệnh viện Nhi nói chung đều có tổ xã hội, giúp đỡ cho các bệnh nhi có hoàn cảnh khó khăn. Vì vậy, các bậc phụ huynh đừng ngần ngại đưa trẻ đi khám, liên hệ để được hỗ trợ về các chương trình chăm sóc cũng như kinh phí điều trị. Bởi vì có những trường hợp nếu không được điều trị kịp thời sẽ để lại các di chứng đáng tiếc, bỏ qua giai đoạn có thể can thiệp tốt nhất.

Tại khu vực khám của BS Bùi Thị Tường Vi, chuyên gia ghi nhận vấn đề sức khỏe thường gặp nhất của các bé là viêm đường hô hấp trên, với các biểu hiện ho, sổ mũi. BS Tường Vi nhận định, ngoài yếu tố thời tiết, nguyên nhân có thể xuất phát từ việc vệ sinh cá nhân kém. “Nhiều bé để móng tay rất dài nên cáu bẩn, đây có thể là căn nguyên của nhiều bệnh. Vì vậy, những trường hợp này cần hướng dẫn cho gia đình và bản thân các bé lớn để tự biết vệ sinh, bảo vệ sức khỏe”.

Bên cạnh đó, tỷ lệ xổ giun của trẻ em cũng rất thấp. Vì vậy, bên cạnh thuốc bổ, vi chất dinh dưỡng, thuốc xổ giun cũng là loại thuốc được kê đơn nhiều nhất trong đợt khám chữa bệnh tại Tây Ninh.

Huyện Tân Biên ngày nay, cơ sở vật chất, giao thông, trang thiết bị y tế, nhân lực và cả thuốc men không còn thiếu thốn. Song, đâu đó vẫn còn nhiều trẻ vì điều kiện khó khăn nên chưa tiếp cận được y tế một cách toàn diện.

Do đó, trong chuyến khám bệnh thiện nguyện lần này, ban tổ chức còn trao tặng thêm cho 5 trẻ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, mỗi bé 1 triệu đồng. Trong nhiều câu chuyện được ghi nhận, có những mảnh đời khiến đoàn thiện nguyện nặng lòng.

Nằm gọn một góc nhỏ trong hội trường, bé Nguyễn Thị Anh Thư (12 tuổi) nằm ngủ ngon lành. Căn bệnh bại não khiến bé không thể vui chơi như bạn bè đồng trang lứa. 12 năm mắc bệnh là từng đó năm bà nội của Anh Thư đồng hành cùng em, từ việc ăn uống đến vệ sinh.

Anh Thư vốn có sức sinh tồn rất lớn. Khi mẹ muốn bỏ thai, nhưng sinh linh ấy vẫn muốn nhìn thấy thế giới tươi đẹp này. Sự sống mãnh liệt đó lại làm Anh Thư chào đời với hình hài và trí tuệ khác biệt với những đứa trẻ khác. Nhưng điều đó không làm bà nội bớt yêu thương Anh Thư. Khi mẹ em lựa chọn một cuộc sống khác, bố em và bà nội vẫn làm điểm tựa cho cuộc đời em.

Bà nội bé quyết tâm: “Vốn dĩ, khi Anh Thư chào đời, tôi có một chút buồn và lo lắng. Nhưng cháu mình mà, đâu bỏ được. Thấy thương lắm, bị bệnh nhưng gì cũng biết. Khi đói cũng đập vai bà nội cho ăn. Biết cầm sữa để uống. Chúng tôi sẽ chăm lo cho cháu đến cùng”.

BS Trịnh Ngọc Bình cho biết, nhờ sự chăm sóc tận tình của bà nội, khi thăm khám hầu như bé Thư không mắc các căn bệnh khác, vệ sinh thân thể rất tốt, chỉ cần bổ sung thêm thuốc bổ, hướng dẫn thêm về chế độ dinh dưỡng.