1. Adenovirus tăng cao bất thường có đáng lo ngại không?

Đầu tiên xin hỏi BS, vì sao Adenovirus là chủng cũ, gây ra bệnh cũ nhưng gần đây số ca mắc ghi nhận tăng cao tại một số bệnh viện ở miền Bắc và đã có trẻ tử vong? Điều này có đáng lo ngại không?

TTƯT.TS.BS Trần Anh Tuấn trả lời: Adenovirus vốn đã là một người bạn từ rất lâu của con người. Người ta bắt đầu phân lập và đặt tên cho loại virus này là Adenovirus vào năm 1953. Như vậy, tính đến năm sau, loại virus này đã tồn tại 70 năm. Có thể thấy, Adenovirus cũng đã rất quen thuộc với người bệnh chứ không mới như SARS-CoV-2.

Adenovirus có một số đặc điểm mà chúng ta cần quan tâm. Cụ thể, Adenovirus khác với SARS-CoV-2 ở chỗ có vỏ bọc. Vì vậy, những biện pháp quen thuộc để sát trùng mà chúng ta đã áp dụng trong thời điểm dịch COVID-19 (ví dụ như sát trùng bằng xà phòng thông thường, cồn 70 độ...) sẽ không hiệu quả đối với Adenovirus.

Theo báo cáo, Bệnh viện Nhi Trung ương đã ghi nhận hơn 3.100 ca nhiễm Adenovirus. Trong đó, 50% các trường hợp nhiễm Adenovirus nhập viện tại Bệnh viện Nhi Trung ương có tình trạng suy hô hấp nặng phải thở máy, lọc máu liên tục, thậm chí chạy ECMO.

Theo số liệu nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi đồng 1 cho thấy, tỷ lệ Adenovirus dương tính ở bệnh viện chỉ chiếm khoảng 5%. Có thể thấy, đây là vấn đề cần quan tâm nhưng chúng ta cũng không nên quá lo ngại về nó.

Adenovirus không chừa một ai và mỗi độ tuổi đều có thể nhiễm virus, nhất là đối với trẻ nhỏ từ 6 tháng đến dưới 5 tuổi vì trẻ vẫn chưa có đủ miễn dịch để chống lại virus.

Chương trình diễn ra trong bối cảnh số ca bệnh do nhiễm Adenovirus tăng cao nên nhận được sự quan tâm của đông đảo phụ huynh, với hơn 30.000 lượt xem và hàng trăm lượt bình luận, chia sẻ

2. Biểu hiện trẻ mắc Adenovirus

Adenovirus tấn công trẻ qua những con đường nào và gây ra những triệu chứng  nào, thưa BS? Trẻ từ độ tuổi nào là đối tượng Adenovirus “dòm ngó” nhất ạ?

TTƯT.TS.BS Trần Anh Tuấn trả lời: Tôi nghĩ rằng đây là vấn đề rất quan trọng mà chúng ta cần phải quan tâm.

Đối với Adenovirus, triệu chứng phổ biến nhất là nhiễm trùng đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới. Nhìn chung, trong những trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp, Adenovirus chiếm tỷ lệ khoảng 5%. Những trường hợp này có thể biểu hiện nhẹ dưới dạng sốt, viêm họng hoặc viêm tai giữa.

Đối với những trường hợp viêm hô hấp dưới, Adenovirus có thể gây 2 tình trạng là viêm tiểu phế quản và viêm phổi. Adenovirus cũng là một tác nhân quan trọng mà chúng ta phải nghĩ tới khi trẻ bị viêm tiểu phế quản bởi khả năng này chiếm tỷ lệ khoảng 15%.

Cần lưu ý rằng, ở trẻ em dưới 2 tuổi, viêm tiểu phế quản chính là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ nhập viện. Nếu chẳng may trẻ bị viêm tiểu phế quản do Adenovirus type 3, 7, 14 và 21 thì tình trạng bệnh có thể nặng kéo dài và gây ra nhiều biến chứng hơn.

Viêm phổi cũng là vấn đề mà quý phụ huynh nên quan tâm bởi đây là trường hợp nặng khiến nhiều bệnh nhi suy hô hấp, thậm chí tử vong. Adenovirus chiếm tỷ lệ khoảng 10% các trường hợp viêm phổi ở trẻ em.

Khi trẻ bị viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi, biểu hiện hàng đầu là ho. Đối với viêm tiểu phế quản, trẻ còn có thể có thêm biểu hiện khò khè, thở nhanh - đây là dấu hiệu sớm nhất giúp cha mẹ nhận biết con mình đang bị viêm phổi Adenovirus. Trong trường hợp nặng, trẻ có thể có biểu hiện thở rút lõm. Điểm đặc biệt là khi nhiễm Adenovirus, trẻ có thể xuất hiện triệu chứng ho giống như ho gà. Vì vậy, ở thời điểm hiện tại, nếu trẻ có dấu hiệu ho gà thì quý phụ huynh cần lưu ý đến Adenovirus.

Một triệu chứng phổ biến khác do Adenovirus là viêm kết mạc mắt và những biểu hiện về đường tiêu hóa như đau bụng, ói mửa, tiêu chảy… Trong một số trường hợp hiếm, bệnh nhi sẽ có biểu hiện giống như viêm ruột thừa hoặc lồng ruột.

Hiếm khi, Adenovirus có thể gây viêm màng não với những biểu hiện như sốt, nhức đầu, co giật, ói mửa, hội chứng màng não, rối loạn tri giác… Một số thể Adenovirus có thể gây tổn thương tim, dẫn đến viêm cơ tim. Một số thể khác cũng có thể gây viêm gan nặng.

Có thể thấy, kiểu biểu hiện của Adenovirus rất đa dạng, nó có thể từ không có triệu chứng đến triệu chứng nhẹ giống như cảm ho thông thường rất quen thuộc đến những thể nặng hơn như viêm phổi, viêm phế quản khiến trẻ khó thở phải nhập viện. Thậm chí, Adenovirus còn có những thể rất đặc biệt như viêm tim, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim và nhiều trường hợp nặng khác mà chúng ta cần lưu ý.

3. Thời gian ủ bệnh của Adenovirus là bao lâu?

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, mất bao lâu để virus này gây ra các triệu chứng (thời gian ủ bệnh) thưa BS? Trong thời gian ủ bệnh, virus có lây cho người khác?

TTƯT.TS.BS Trần Anh Tuấn trả lời: Thời gian ủ bệnh của Adenovirus kéo dài từ 5 - 12 ngày, trung bình khoảng 8 ngày. Vì vậy, có thể do thời gian kéo dài nên chúng ta thường không để ý đến.

Không giống như virus cúm hoặc SARS-CoV-2, sau khi tiếp xúc người bệnh bị cúm thì khoảng 2 - 3 ngày chúng ta có thể xuất hiện dấu hiệu bệnh ngay, song Adenovirus lại có thời gian ủ bệnh kéo dài nên nếu chúng ta không để ý thì sẽ dễ bỏ sót.

Đặc biệt, bệnh nhân nhiễm Adenovirus vẫn có khả năng lây virus sang người khác ở cuối giai đoạn ủ bệnh. Thậm chí, thời gian virus phát tán có thể kéo dài lên đến 14 ngày sau khi bệnh nhân có triệu chứng. Đây là vấn đề khiến chúng ta khó lòng phòng ngừa và ngăn chặn được dịch bệnh Adenovirus.

4. Phân biệt dấu hiệu mắc Adenovirus với cảm cúm như thế nào?

Đâu là những triệu chứng điển hình của trẻ khi nhiễm Adenovirus ạ? Làm sao để phân biệt dấu hiệu mắc Adenovirus với bệnh cảm cúm, thưa BS?

TTƯT.TS.BS Trần Anh Tuấn trả lời: Thật ra, Adenovirus hay virus cảm cúm đều là virus đường hô hấp. Do đó, về phương diện biểu hiện triệu chứng, cả 2 loại virus có thể giống nhau như sốt, ho, sổ mũi, đau họng, đau ngực, khó thở… Vì vậy, khó để phân biệt rạch ròi 2 loại virus này.

Tuy nhiên, có một số yếu tố gợi ý khiến chúng ta có thể nghĩ đến Adenovirus. Đầu tiên, Adenovirus có thể có những biểu hiện khác như viêm kết mạc, mắt đỏ, sưng hạch cổ. Ngoài ra, có một số yếu tố gợi ý khác như rối loạn tiêu hóa với biểu hiện đau bụng, ói mửa, tiêu chảy. Triệu chứng về tiêu hóa cũng khá thường gặp trong Adenovirus hơn so với cảm cúm.

Cuối cùng, một trong những yếu tố quan trọng để phân biệt đó là cứ căn cứ vào dịch tễ. Chẳng hạn, nếu 3 ngày trước chúng ta có tiếp xúc người bệnh cảm cúm thì khả năng cao là mình có thể bị cảm cúm. Thời gian ủ bệnh của Adenovirus thường kéo dài hơn nên đôi khi chúng ta không để ý đến. Tuy nhiên, nếu chúng ta biết rằng ở khu vực đó có nhiều bệnh nhân, trẻ em đã xác định nhiễm Adenovirus, đồng thời có những biểu hiện tương tự thì cần nghĩ ngay tới Adenovirus.

Trân trọng cảm ơn Nhãn hàng Nhỏ và Xịt mũi họng lợi khuẩn Subavax đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này!