10 điều cần biết trước khi đi tiêm vắc xin cúm

1. Cơ chế hoạt động của vắc xin cúm

Sau khi tiêm, vắc xin cúm hoạt động như thế nào để có thể bảo vệ cơ thể chúng ta?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Vắc xin cúm được nghiên cứu và sản xuất nhằm ngăn ngừa sự xâm nhập, tấn công bởi các chủng virus đang lưu hành.

Vắc xin cúm hoạt động theo cơ chế miễn dịch. Khi được tiêm vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch sinh ra các kháng thể đặc hiệu để ức chế hoạt động của virus, đồng thời tiêu diệt chúng. Mục đích của vắc xin là ngăn khả năng mắc bệnh, đặc biệt là phòng ngừa các biến chứng nặng do bệnh gây ra.

Theo nghiên cứu, sau khi tiêm vắc xin được 2 tuần, cơ thể sẽ sản sinh đầy đủ kháng thể bảo vệ. Vắc xin cúm có hiệu lực bảo vệ lên đến 90%. Khả năng bảo vệ người cao tuổi khỏi nguy cơ tử vong đạt khoảng 70 - 80%.

2. Tiêm ngừa cúm lúc nào tốt nhất?

Ở Việt Nam, cúm xuất hiện quanh năm. Vậy, chúng ta tiêm vắc xin cúm vào khoảng thời gian nào để đạt hiệu quả bảo vệ cao nhất, thưa BS?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Việt Nam là quốc gia có khí hậu nhiệt đới nên cúm thường xuất hiện quanh năm và có xu hướng tăng vào các tháng cuối năm, thời điểm mùa đông xuân.

Chính vì thế, thời điểm thích hợp nhất để chích ngừa cúm là 2 tuần trước khi vào mùa dịch, nghĩa là tầm khoảng mùa thu.

Tuy nhiên, nếu bỏ lỡ thời điểm này, bạn có thể tiêm vào bất kỳ thời điểm nào cũng được.

3. Vắc xin cúm có an toàn cho người cao tuổi?

Người lớn tuổi có bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch... thì nên tiêm vào thời điểm nào? Với tình trạng sức khỏe như thế, họ cần lưu ý gì trước, trong và sau khi tiêm?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh nền và có hệ miễn dịch yếu, do đó dễ mắc cúm. Khi mắc, bệnh cũng nặng hơn.

Virus cúm cũng đóng vai trò như một tác nhân làm nặng thêm các bệnh nền và tăng nguy cơ nhập viện, tử vong. Vì vậy, việc chích ngừa cho người cao tuổi rất quan trọng.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, vắc xin cúm an toàn và có hiệu quả với người cao tuổi. Họ sẽ được tiêm vắc xin cúm khi sức khỏe ổn định, đủ điều kiện để tiêm ngừa. Lý tưởng nhất, những người lớn tuổi nên được tiêm phòng cúm khi sức khỏe tốt, vào thời điểm trước khi vụ dịch bắt đầu.

4. Lịch tiêm phòng cúm cho trẻ nhỏ

Trẻ em từ bao nhiêu tuổi có thể tiêm vắc xin ngừa cúm? Liều tiêm cho trẻ em có khác so với người lớn không ạ?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Tại Việt Nam, trẻ em có chỉ định tiêm phòng cúm từ 6 tháng tuổi bằng 3 loại vắc xin: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan) và GCFlu (Hàn Quốc).

3 loại vắc xin này cũng được dùng để tiêm chủng cho người lớn với liều giống như trẻ em, tiêm bắp 0,5ml.

Tuy nhiên, lịch tiêm phòng của người lớn và trẻ em có sự khác biệt nhỏ. Trẻ từ 6 tháng đến 9 tuổi tiêm ngừa cúm lần đầu tiên sẽ cần chích 2 mũi, cách nhau ít nhất 4 tuần. Trẻ từ 9 tuổi trở lên và người lớn chỉ cần tiêm 1 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.

5. Những trường hợp không được tiêm vắc xin cúm

Vắc xin cúm có chống chỉ định với trường hợp cụ thể nào không, thưa BS?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Như các loại vắc xin khác, vắc xin cúm cũng có chống chỉ định:

- Trẻ dưới 6 tháng;

- Người có tiền sử dị ứng hoặc quá mẫn với các thành phần của vắc xin cúm như gelatin, kháng sinh...

Ngoài ra, người có hội chứng Guillain - Barré, người bị dị ứng nghiêm trọng với trứng, người đang điều trị các bệnh nhiễm trùng cấp tính sẽ không được tiêm vắc xin cúm.

6. Vì sao cần tiêm nhắc lại vắc xin cúm hàng năm?

Xin hỏi BS, một người từng bị cúm có cần tiêm vắc xin nữa không hay cơ thể có thể tự tạo ra kháng thể?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Dù đã từng mắc cúm và khỏi bệnh, chúng ta vẫn cần chích vắc xin. Cúm là một loại virus có khả năng biến đổi mạnh mẽ và liên tục theo thời gian. Nếu không tiêm vắc xin phòng cúm định kỳ mỗi năm, các chủng virus cúm mới sẽ xuất hiện và lan rộng nhanh chóng, đe dọa sức khỏe của cộng đồng.

Đó là lý do vì sao cần tiêm vắc xin phòng cúm mỗi năm.

7. Ho, sổ mũi, sốt nhẹ... có tiêm vắc xin cúm được không?

Người đang bị sốt nhẹ, ho, hắt hơi, sổ mũi..., có các triệu chứng cảm cúm nhẹ có thể tiêm ngừa cúm được không, hay phải đợi khỏi bệnh hoàn toàn?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Những trường hợp này cần được khám và đánh giá kỹ lưỡng các triệu chứng. Chẳng hạn tình trạng sổ mũi như thế nào, nước mũi trong hay nước mũi xanh; ho nhiều hay ho ít; có sốt hay không và sốt bao nhiêu độ...

Nếu chỉ sốt nhẹ nhưng vẫn khỏe mạnh, bệnh nhân vẫn có thể chích ngừa mà không cần trì hoãn. Nhưng trường hợp mắc các bệnh cấp tính, không nên chích ngừa ngay mà nên đợi đến khi cơ thể hoàn toàn khỏe mạnh để đảm bảo tối đa hiệu quả của vắc xin.

8. Vắc xin cúm không có hiệu quả bảo vệ 100%

Tiêm vắc xin có thể đảm bảo 100% chúng ta không bị virus cúm tấn công và xâm nhập vào cơ thể không, thưa BS?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Câu trả lời là không. Không có loại vắc xin nào có hiệu quả bảo vệ lên đến 100%.

Vắc xin cúm cũng chỉ có hiệu quả bảo vệ khoảng 90%, nên dù đã tiêm vẫn có khả năng mắc bệnh. Tuy nhiên, khi đã tiêm ngừa, bệnh sẽ nhẹ hơn.

Thứ hai, phải mất 2 tuần sau khi tiêm vắc xin thì cơ thể mới hình thành kháng thể. Nếu tiếp xúc với nguồn lây trong thời gian cửa sổ này, chúng ta vẫn có thể nhiễm cúm.

9. Cúm thuyên giảm nhưng đột ngột trở nặng, có nguy hiểm không?

Câu hỏi khán giả: Chào bác sĩ, em bị cảm cúm, ho, sổ mũi hơn 5 ngày rồi. Sau khoảng 4 ngày thì em thấy triệu chứng có giảm, nhưng sau đó lại nặng lên. Trước giờ em chưa từng bị như thế này. Không biết có thể do nguyên nhân gì ạ? Trường hợp của em có cần đi khám không hay có thể tự theo dõi ở nhà? Đến khi bệnh khỏi hẳn thì em có cần đi chích ngừa cúm không ạ?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Cúm đa phần lành tính, với các triệu chứng thông thường là sốt nhẹ đến trung bình, ho, sổ mũi... Tuy nhiên cũng có một số ca diễn biến nặng.

Cúm nhẹ chỉ cần điều trị tại nhà trong khoảng 7 ngày là có thể khỏi nhưng nhiều trường hợp xuất hiện diễn tiến nặng, có biến chứng, thậm chí tử vong. Bệnh nhân nên chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo như sốt cao đột ngột, ho nhiều, khó thở, tức ngực, đau cơ, tím tái.

Nhiều trường hợp bệnh đã thuyên giảm nhưng đột nhiên diễn biến xấu đi, bệnh nhân cần lập tức đến bệnh viện khám và điều trị.

Như trường hợp của bạn khán giả đặt câu hỏi, bệnh chuyển biến xấu là một trong các dấu hiệu cảnh báo tình trạng nặng, có thể có biến chứng. Bạn nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán, điều trị kịp thời, tránh các hậu quả đáng tiếc.

10. Vắc xin nhập khẩu và vắc xin do Việt Nam sản xuất có gì khác nhau?

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại vắc xin cúm. Xin BS cho biết, vắc xin sản xuất trong nước với các vắc xin nhập từ nước ngoài có gì khác nhau không?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Có 4 loại vắc xin được cấp phép sử dụng tại Việt Nam là Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan), GCFlu (Hàn Quốc) và Invacflu-S (Việt Nam).

Cả 4 loại đều là vắc xin bất hoạt. Nhưng 3 loại nhập khẩu là vắc xin tứ giá phòng được 2 chủng virus A (H1N1, H3N2) và 2 chủng virus B (Yamagata, Victoria). Vắc xin do Việt Nam sản xuất là vắc xin tam giá, phòng được 3 chủng virus.

Các vắc xin nhập khẩu chỉ định tiêm cho mọi lứa tuổi, từ 6 tháng trở lên. Vắc xin Việt Nam chích cho trẻ từ 18 tháng đến người 60 tuổi, không dùng cho phụ nữ có thai.

Phòng khám Bernard hiện có triển khai tiêm vắc xin cúm loại Influvac Tetra của Hà Lan.

>>> Đăng ký tiêm ngừa cúm tại Phòng khám Bernard bằng cách nào?