Ngành Y, nếu cho phép tôi được nhận xét: Tôi cho rằng đây là một ngành nghề khó tiếp cận nhất và thật sự rất khó để trở thành một thầy thuốc, một bác sĩ đúng như mọi người hằng mong đợi…

Bởi vì, chúng ta và tôi cũng thế, mỗi khi ốm đau thì luôn luôn muốn thầy thuốc của mình chẩn đoán, điều trị sao cho đúng - khỏi bệnh, chăm sóc êm ái, nói năng phục vụ nhẹ nhàng, phòng bệnh thoải mái… Song song với đó là nguy cơ rủi ro thấp nhất, thậm chí không chấp nhận rủi ro, thời gian điều trị nhanh nhất, và ngày nay lại đi kèm với chi phí thấp nhất.

Nói chung, về phía người bệnh chúng ta hiện nay luôn mong mỏi một “sản phẩm” chất lượng tốt nhất, việc khám chữa bệnh không còn là sự ban phát như xưa kia thầy “hốt (bốc) cho vài thang” bằng cây cây, cỏ, hoa, lá…

TS.BS Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp thần kinh TPHCM, Giám đốc Bệnh viện đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ

Ngành y là khoa học nghiên cứu con người - một tác phẩm siêu việt của thượng đế và chẳng ai giống ai.

Bởi ai cũng biết rằng cha mẹ sinh con trời sinh tính, về “phần cứng” cho dù anh em một nhà, hay sinh đôi ra lò “cùng một xưởng” nhưng cấu tạo cơ thể cũng sẽ có nhiều điểm khác nhau. Về “phần mềm” mỗi người chúng ta lại hoàn toàn khác nhau trong cách suy nghĩ, tri thức, trình độ, quan điểm… theo một hệ điều hành riêng không trùng lắp.

Nói thế để chúng ta thấy được sự kỳ diệu của tạo hóa và sự khó khăn của ngành y. Tôi tin rằng sẽ còn nhiều triệu năm nữa loài người chúng ta mới thật sự giải mã được chính mình.

Ngành y đã làm gì để phục vụ sự mong mỏi của chúng ta và có phải đã giải mã cứu chữa được hết tật? Liệu khoa học đã có thể giúp con người “Cải tử hoàn sinh”? Câu trả lời ngay là chưa có!

Chúng ta không phủ nhận những thành tựu của y học hiện đại thế giới trong những thập kỷ qua đã giải mã nhiều bí ẩn và cứu chữa biết bao bệnh tật làm ức khỏe con người không ngừng được nâng cao. Đó là nhờ sự phối hợp và ứng dụng các thành tựu phát triển của khoa học kỹ thuật và y tế.

Nhưng hiện nay, công bằng mà nói, việc phân định đúng -  sai tuyệt đối hay chứng minh đúng - sai tuyệt đối trong y học cũng chỉ mang tính chất tương đối. Bởi mỗi bác sĩ thật sự là một nhà khoa học, hay là một quan tòa khi họ khám bệnh nhân, tùy theo kiến thức và kinh nghiệm, điều kiện... mà việc chỉ định điều trị có thể khác nhau.

Điều này lý giải tại sao cùng một người bệnh nhưng khám bác sĩ này lại cho toa này, bác khác lại cho toa khác. Thậm chí là cùng một toa thuốc giống nhau nhưng toa bác này tôi uống hết bệnh, toa bác kia tôi uống không hết!

Đôi khi việc đúng sai trong ngành y là không thể phân định, chỉ một mình bác sĩ biết hoặc sau một thời gian nghiệm lại mới hiểu.

Đơn cử, cách đây 2 tuần có một bệnh nhân đột quỵ ở miền Tây vào bệnh viện tỉnh lúc nửa đêm vì yếu tay chân, nói khó được bác sĩ đánh giá là “còn nhẹ” và cho nhập viện theo dõi tiếp.

Đến 12 giờ sau nhập viện người nhà gọi cho tôi nói bệnh nhân đã hôn mê sâu và định chuyển bệnh nhân vào Bệnh viện Đột quỵ Tim mạch Cần Thơ. Tuy nhiên lúc gần đến Cần Thơ thì có 2 luồng ý kiến, một là đi Sài Gòn, 2 là ghé Cần Thơ. Theo lời người nhà kể, cô điều dưỡng trên xe nói “Bệnh nhân tạm ổn có thể lên Sài Gòn được”.

Xe cứu thương thẳng tiến Sài Gòn và kết quả là cuộc gọi tiếp theo: “Bác sĩ ơi, ở đây quá tải không có chỗ chen mông, ổng nặng quá sắp tử vong bác sĩ cho về. Tôi tiếc quá, phải chi lúc đi tôi ghé bác, nhưng bác làm ơn ráng cứu giúp, nếu trên đường về còn kịp tôi sẽ ghé qua bác xem coi còn cứu được không…”.

Trong lòng tôi có sự tiếc nuối, nhưng cũng chỉ biết khuyên bệnh nhân: "Thôi thì chắc số ổng tới đó. Thôi về đi…". Khi trời vừa sẩm tối, tiếng còi xe cứu thương lao vào phòng cấp cứu S.I.S. Trước mắt tôi là một bệnh nhân nam khoảng 60 tuổi đã không còn cơ hội vì não đã chết dù tim còn đập.

Với tôi, thời gian vàng là tất cả. Liệu chúng ta truy cứu và trách ai trong trường hợp này? Có lẽ không ai là có lỗi cả. Mặc dù chúng ta biết rằng về lý thuyết thì bệnh nhân đột quỵ nên được cứu chữa trong thời gian vàng là tốt nhất vì cơ hội sống còn cao hơn nhưng đâu phải ai đến trong thời gian vàng cũng được cứu sống.

Tôi chia sẻ và an ủi thân nhân. Tiếng còi, tiếng khóc lại vang lên trong niềm tuyệt vọng, bệnh nhân tử vong sau 24h đột quỵ.

Ca bệnh hồi tháng 8 khiến BS Cường nuối tiếc, trăn trở. Thời gian vàng cấp cứu đột quỵ chỉ có 6 giờ nhưng người nhà bệnh nhân đã mất 66 tiếng ngược xuôi để tìm cơ hội được sống.

Y học thời hiện đại tất nhiên không tránh khỏi việc tính toán đầu tư tài chính, máy móc hiện đại. Càng không thể bỏ qua việc tài chính thu chi, lời lỗ sống còn, mức sống người dân, nền kinh tế, an sinh xã hội, BHYT…

Tùy theo từng “ông chủ” của bệnh viện hay lớn hơn là “ông chủ” của ngành y tế từng quốc gia mà chúng ta - những người dân sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều. Chẳng hạn như:

“Ông chủ” ở các nền kinh tế phát triển mặc nhiên công chất xám được tính là cao nhất, đôi khi là “theo mặt khách hàng” với quy tắc: Thuận mua vừa bán. Ngành y tế cũng không ngoại lệ, thậm chí họ còn xem đó là ngành nghề hái ra tiền với sản phẩm là dịch vụ khám chữa bệnh và bệnh nhân là khách hàng, với hệ thống đại lý và nhân viên chào mời các dịch vụ khám chữa bệnh cao cấp.

Điển hình như tại nước ta trong thời gian qua, mỗi năm có khoảng vài trăm triệu đô đến tỷ đô chi phí ra nước ngoài khám chữa bệnh. Chi phí cao ngất ngưởng nhưng có phải là được kết quả như mong đợi? Xin thưa là không!

Tôi có một bệnh nhân khá thân, quê miền Tây bị bệnh rất khó điều trị: Dị dạng mạch máu vùng vành tai, đã được phẫu thuật cột các động mạch vào khối dị dạng khoảng 10 năm trước, nhưng sau đó tái phát lại do tuần hoàn bàng hệ tăng sinh.

Tôi gây tắc rất nhiều lần, chi phí mỗi lần là vài chục triệu, sau đó bệnh nhân được mổ xoay vạc da thành công. Hơn 1 năm trước khối dị dạng chảy máu và bệnh nhân được tư vấn sang Singapore điều trị.

Theo người nhà kể: “Lần đầu tiên chi phí gây tắc khoảng 2 tỷ đồng, các lần sau thấp hơn với trên dưới 1 tỷ. Trong khoảng 1 năm qua gia đình em đã tốn hết gần 10 tỷ rồi bác ơi, với niềm tin là khỏi bệnh nhưng bây giờ bệnh còn nặng thêm mà gia đình thì đã hết tiền tài sản cầm cố vay nợ. Bác ráng giúp”!

Tôi như không tin vào tai mình hỏi lại:

- Em tốn 1 tỷ?

- Dạ không gần 10 tỷ bác ơi! Họ nói là hết…

Tôi thật sự nghẹn ngào. Tôi biết chắc một điều là chi phí ở Việt Nam thấp hơn nhiều và riêng trong ca này theo kinh nghiệm của tôi, phía Singapore đã ra tay... hơi quá, kể cả sử dụng vật liệu gây tắc là không phù hợp.

Chất gây tắc hiện nay đã trở thành khối dị vật khổng lồ trên đầu thì vết thương không biết bao giờ lành được. Thật là nan giải!

Bệnh nhân hiện đang ở S.I.S, không đi Singapore nữa nhưng với tôi như là một gánh nặng ngàn cân. Biết trách ai đây khi họ làm việc theo quy tắc: Thuận mua vừa bán, lấy y tế để làm kinh tế!

Tiêu tốn 10 tỷ để qua Singapore với mong muốn mau chóng khỏi bệnh nhưng giờ phải đối mặt với nhiều biến chứng. Nỗi đau này ai thấu cho bệnh nhân?

Liệu chúng ta có nên tin vào những phương trời vô định? Thực hư chưa rõ đã vội tin hay thường “nghe nói, nghe đồn…?” Và chúng ta phải làm gì để bệnh nhân ở lại với một niềm tin đúng đắn?

Thiết nghĩ mỗi người chúng ta cần trao dồi nhiều kiến thức, kinh nghiệm, tạo niềm tin cho ngành y tế Việt, tuyên truyền rộng rãi cho người bệnh hiểu rõ khi nào cần đi và đi đâu cho đúng, cho tốt để tránh tiền mất tật mang.

Trước khi tư vấn bà con mình, các bạn cần tham khảo kỹ lưỡng. Hãy có lòng tự trọng và yêu nước: Tự trả lời có thật là Việt Nam không làm được hay không? Đừng vì một chút lương bổng, lợi ích cá nhân mà làm hại người khác, hay đôi khi vì tự ái nghề nghiệp sẽ làm tổn hại bệnh nhân. Nhất là các bạn trẻ ngành y hãy học thật nhiều và luôn tôn trọng lịch sử kinh nghiệm người đi trước. Đôi khi “dù trong dù đục, ao nhà vẫn hơn” như ông cha ta thường dạy.

Hơn 200 năm trước, ở nước ta, đại danh y Hải Thượng Lãn Ông đã từng nói: “Suy nghĩ sâu xa, tôi hiểu rằng thầy thuốc là người bảo vệ tính mạng con người. Sống chết trong tay mình nắm, phúc họa trong một tay mình giữ. Thế thì đâu có thể kiến thức không đầy đủ, đức hạnh không trọn vẹn, tâm hồn không rộng lớn, hành vi không thận trọng mà dám liều lĩnh học đòi cái nghề cao quý đó chăng!”.

Ông đã nêu lên những điều răn dạy rất cụ thể và sâu sắc mà thầy thuốc thường gặp, đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Là người thầy thuốc phải có:

“Nhân - Minh - Đức - Trí - Lượng - Cần - Thành - Khiêm”:

“Nhân ái - Sáng suốt - Đức độ - Hiểu biết - Rộng lượng - Cần cù - Thành thật - Khiêm tốn”.