Đó là khẳng định của Tiến sĩ, Luật sư Hoàng Ngọc Giao - Viện trưởng Viện chính sách pháp luật và phát triển - Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam với Đất Việt xung quanh việc kỷ luật buộc thôi việc ông Vũ Đình Duy của Bộ Công Thương.

PV: - Việc ông Vũ Đình Duy, nguyên TGĐ PV Tex ra nước ngoài chữa bệnh rồi không liên lạc được vẫn được dư luận hết sức quan tâm, đặc biệt khi dự án PVTex đang thuộc diện phải kiểm tra đặc biệt do đầu tư thua lỗ cả ngàn tỷ. Sau khi Bộ Công thương buộc thôi việc ông Duy theo đúng quy trình, ông Duy không còn nằm trong sự quản lý của Bộ Công thương.

Thưa ông, điều này có đồng nghĩa, không ai còn phải chịu trách nhiệm về việc ông Duy ra nước ngoài và không về hay không? Nếu vậy, phải bình luận như thế nào về cách xử lý đúng quy trình trong trường hợp này?

Tiến sĩ, Luật sư Hoàng Ngọc Giao: - Hiện tượng ông Vũ Đình Duy, nguyên Tổng Giám đốc PVTex và trước đó là ông Trịnh Xuân Thanh có liên quan đến những dự án làm thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng bỏ trốn ra nước ngoài rồi sau đó bị cơ quan hành chính như Bộ Công Thương ra quyết định buộc thôi việc khiến dư luận đặt ra nhiều nghi vấn. Theo tôi việc cách chức trên là chuyện rất không bình thường.

Thứ nhất về mặt quan hệ hành chính, Bộ Công Thương có trách nhiệm quản lý nhân sự của mình trong đó có ông Vũ Đình Duy. Trách nhiệm quản lý đó không phải là khi phát hiện có vấn đề rồi ra quyết định buộc thôi việc.

TS Hoàng Ngọc Giao cho rằng việc kỷ luật buộc thôi việc của Bộ Công Thương đối với ông Vũ Đình Duy là bất thường.

Nhìn ở dưới góc độ người lao động và chủ lao động, ông Vũ Đình Duy chịu sự quản lý của Bộ Công Thương. Để có chứng cứ buộc thôi việc ông Duy thì rõ ràng phải làm đúng quy trình. Đó là có một hội đồng kỷ luật và đương sự phải có quyền giải trình.

Bây giờ ông Vũ Đình Duy đã bỏ trốn, căn cứ cũng chưa rõ ràng, chỉ có hiện tượng bỏ ra nước ngoài. Việc Bộ Công Thương ra quyết định buộc thôi việc vào thời điểm này, tôi cho rằng có tính chất trốn tránh trách nhiệm quản lý về mặt hành chính, về mặt nhân sự, không phù hợp với các quy định hiện hành.

Thứ hai, trong trường hợp ông Vũ Đình Duy có dấu hiệu liên quan đến việc làm thất thoát hàng chục ngàn tỷ đồng của nhà nước thì cần xem xét dưới góc độ hình sự. Khi đó Bộ Công Thương chưa được phép ra quyết định thôi việc mà phải đề nghị cơ quan Công an vào cuộc điều tra ngay vụ thất thoát đó.

Từ đó xác định rõ hành vi phạm tội, sai trái của đương sự. Sau khi có kết luận điều tra, nếu đúng vi phạm các quy định trong quản lý vốn thì cơ quan chức năng sẽ phát đi lệnh truy nã toàn quốc hoặc quốc tế.

Khi ông Vũ Đình Duy bị bắt và đưa về nước thì lúc đó Bộ Công Thương mới có thể có quyết định buộc thôi việc. Rõ ràng việc xử lý của Bộ Công Thương là vội vàng, nhằm tránh trách nhiệm hành chính của Bộ Công Thương, của những người liên quan đến việc sắp xếp nhân sự này.

Từ những sai phạm của Vũ Đình Duy, tôi cho rằng trách nhiệm hành chính của các cơ quan liên quan cũng cần phải làm rõ. Ở đây cần xét đến trách nhiệm của những người bổ nhiệm ông Duy vào chức vụ đó để có điều kiện phạm tội.

Nếu những người này làm không đúng pháp luật thì cũng phải chịu trách nhiệm hành chính. Nếu có yếu tố vụ lợi như chạy chức chạy quyền thì sẽ tiến hành khởi tố vụ án.

Dư luận xã hội hiện đang hết sức bức xúc trước hiện tượng quan chức, lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước làm ăn thua lỗ hàng chục tỷ đồng, rồi tẩu tán tài sản, thậm chí bỏ trốn ra nước ngoài.

Trong khi đó trách nhiệm của những người quản lý cán bộ lại không rõ ràng, ngoài việc ra quyết định kỷ luật buộc thôi việc. Như thế là hòa cả làng. Điều này cực kỳ vô lý và không đúng các quy định của pháp luật.

PV: - Từ trường hợp của ông Vũ Đình Duy có thể thấy lỗ hổng nào trong công tác quản lý cán bộ của chúng ta hiện nay, từ việc quản lý cán bộ xuất ngoại, cho đến việc cho buộc thôi việc khi không liên lạc được và không còn chịu trách nhiệm quản lý cán bộ đó nữa? Trong trường hợp của ông Vũ Đình Duy, theo ông, thay vì buộc thôi việc theo đúng quy trình, Bộ Công thương nên có cách hành xử như thế nào?

Tiến sĩ, Luật sư Hoàng Ngọc Giao: - Theo tôi ở đây không hề có lỗ hổng gì cả. Chúng ta không nên dùng từ lỗ hổng để nói về việc các cán bộ sai phạm như Vũ Đình Duy, Trịnh Xuân Thanh bỏ trốn ra nước ngoài.

Luật pháp chúng ta đều quy định hết sức cụ thể, từ những việc cán bộ công chức, viên chức không được làm đến cảhệ thống pháp luật. Ở đây phải xét đến trách nhiệm thực thi pháp luật và kỷ cương có nghiêm hay không nghiêm trong nội bộ cơ quan quản lý nhà nước.

Thực tế, bất cứ công dân nào cũng có quyền tố giác tội phạm. Ngoài ra, chúng ta còn có các cơ quan thanh tra đi xác minh sự việc, các cơ quan kiểm tra, giám sát cũng như các đơn vị đoàn thể, ban ngành.

Cơ quan chủ quản khi phát hiện dấu hiệu tham nhũng, sai phạm phải có trách nhiệm báo cáo ngay cho cơ quan điều tra. Tuy nhiên nhiều nơi, các sai phạm thường bị ém đi, giải quyết nội bộ với nhau, thậm chí giấu diếm. Cơ quan thanh tra khi tiến hành kiểm tra thì không có những kết luận rõ ràng mà hết sức lờ mờ, không có hề động thái chuyển sang cơ quan điều tra.

Trên thực tế rất nhiều vụ việc lớn có dấu hiệu vi phạm, cơ quan thanh tra vào cuộc nhưng không chuyển sang cơ quan điều tra.

Câu hỏi được đặt ra là tại sao nhiều nơi, nhiều vị trí người ta không muốn chấp hành pháp luật. Vì có lợi ích nhóm hoặc sợ đụng chạm đến người nọ, người kia. Đó là vấn đề bất cập hiện nay khi việc thực thi pháp luật, kỷ cương công vụ hay phòng chống tội phạm, tham nhũng chưa được chú trọng.

Chúng ta kêu gọi quy trách nhiệm người đứng đầu nhưng từ xưa đến nay bao nhiêu vụ lớn có bị truy cứu đâu. Ví dụ như trường hợp sai phạm của nguyên Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng. Dù sự việc đã xảy ra lâu nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết triệt để.

Ở đây phải có pháp luật chứ không đơn thuần chỉ là vấn đề danh dự, uy tín cán bộ. Dù ở bất cứ chức vụ, cương vị công tác nào cũng cần phải xử lý để đảm bảo sự công bằng và khách quan của pháp luật. Người dân đang mong chờ điều này.

Trong trường hợp Vũ Đình Duy bỏ trốn, tôi cho rằng, Bộ Công Thương thay vì vội vàng ra quyết định buộc thôi việc cần chủ động báo cáo và phối hợp với cơ quan Công an để điều tra, làm rõ những nghi vấn, sai phạm.

Chúng ta cần phải có bằng chứng, cơ sở pháp lý vững chắc thì mới có thể phối hợp với cảnh sát Interpol hay các quốc gia khác trong việc truy tìm, dẫn độ cán bộ bỏ trốn.

PV: - Thưa ông, các nước khác có xảy ra tình trạng cán bộ thuộc cơ quan công quyền đi chữa bệnh rồi biến mất tương tự như Việt Nam hay không và họ đã xử lý những vấn đề này như thế nào?

Tiến sĩ, Luật sư Hoàng Ngọc Giao: - Như những thông tin tôi biết thì hiện tượng cán bộ vi phạm kỷ luật, làm thất thoát hàng ngàn tỷ đồng rồi bỏ trốn ra nước ngoài hầu như không mấy khi xảy ra ở các nước.

Những nước này có hệ thống pháp quyền minh bạch, rõ ràng, công khai. Cán bộ, lãnh đạo chỉ hơi có biểu hiện vụ lợi, có hành vi xung đột lợi ích là lập tức đã bị phát hiện và xử lý.

Tại khu vực châu Á, tôi thấy có Trung Quốc có những trường hợp tương tự như ở Việt Nam. Tuy nhiên, có thể dễ dàng nhận thấy ở Trung Quốc, họ đã xử lý rất tốt việc cán bộ vi phạm kỷ luật, lẩn trốn ở nước ngoài. Đã nhiều quan chức Trung Quốc phạm tội, tẩu tán tài sản ra nước ngoài, thường là sang Mỹ đã bị dẫn độ đưa về nước rồi.

Vì sao Trung Quốc làm được mà chúng ta lại gặp khó khăn trong những trường hợp này? Bởi lẽ, Trung Quốc làm rất bài bản, có căn cứ đầy đủ, chứng cứ đàng hoàng và khi đó các quốc gia trên thế giới, trong đó có FBI của Mỹ sẵn sàng hợp tác nhằm truy tìm, dẫn độ tội phạm về nước.

Riêng vấn đề tội phạm hình sự và tham nhũng, các cơ quan điều tra của nước ngoài cũng như Interpol phối hợp theo công ước chống tham nhũng quốc tế. Họ rất hợp tác để đấu tranh chống lại loại tội phạm này.

PV: - Tại hội nghị Chính phủ trực tuyến với các địa phương tháng 12/2016 diễn ra trong 2 ngày (28-29/12), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu, kể cả người tham mưu sai dẫn đến tình trạng 12 nhà máy/dự án nghìn tỷ thua lỗ đang “đắp chiếu” của ngành Công Thương.

Rút kinh nghiệm trường hợp ông Vũ Đình Duy , theo ông, chúng ta nên có ngay những động thái nào để quản lý tốt cán bộ, thực hiện nghiêm chỉ đạo của người đứng đầu chính phủ, xử nghiêm trách nhiệm của những người liên quan tới các dự án thua lỗ?

Tiến sĩ, Luật sư Hoàng Ngọc Giao: - Tôi nghĩ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là hết sức cần thiết. Với chỉ đạo trên nếu bộ máy hành pháp của chúng ta nghiêm thì phải cách chức ngay tất cả những người đứng đầu có liên quan đến vụ việc này. Và đặc biệt ở Bộ Công Thương, nếu việc này có liên quan đến Bộ trưởng đã về hưu thì phải truy đến các Thứ trưởng, Vụ trưởng và cả lãnh đạo UBND tỉnh nơi có dự án như vậy.

Khi phát hiện ra các sai phạm thì phải cách chức một lần. Bên cạnh đó phải tiến hành điều tra hình sự, làm rõ sai phạm dẫn đến thất thoát lãng phí.

Nếu chỉ nói xử lý nghiêm thì rất chung chung, không biết đâu cả. Việc xử lý nguyên Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng bây giờ cũng vậy. Chúng ta đã xử nghiêm chưa?  1 số người cho rằng kỷ luật như vậy rất nghiêm vì từ trước đến giờ chưa bao giờ có tiền lệ Bộ trưởng bị xử lý về Đảng, lên án trước nhân dân. Tuy nhiên cũng có người nói, việc xử lý này chưa có tác dụng gì nhiều so với những hậu quả gây ra.

Theo tôi, vấn đề không phải chúng ta xử lý nghiêm mà là xử lý theo Luật, có căn cứ đúng pháp luật, nghiêm minh trong hệ thống hành pháp. Chúng ta phải làm nghiêm một vụ việc thì những lần sau sẽ tự nhiên thành nếp. Nếu chúng ta cứ làm như hiện nay thì thiếu sức răn đe và vi phạm sẽ ngày càng nhiều hơn.

Tôi cũng thấy rất lạ trước việc Bộ trưởng Công Thương mới đây tuyên bố sẽ từ chức nếu có vấn đề xảy ra với thép Cà Ná. Chức vụ Bộ trưởng là do nhân dân giao cho. Đâu có thể tùy tiện mang chức vụ đó ra mặc cả để lấy lại những lợi ích, để đổi lấy nguy cơ ô nhiễm cả một vùng biển Ninh Thuận. Tôi nghĩ không chỉ riêng tôi mà nhiều người cũng không đồng tình với phát biểu của Bộ trưởng.

Đã đến lúc chúng ta phải thật sự thượng tôn pháp luật.

PV: - Xin cảm ơn Tiến sĩ, Luật sư Hoàng Ngọc Giao đã chia sẻ với Đất Việt.