Ngoại trưởng Kerry trong hội thảo về chiến tranh Việt Nam tối qua. Ảnh: Kdh News

Trong bài phát biểu tại hội thảo về chiến tranh Việt Nam mang tên "Vietnam War Summit" ở bang Texas, ông Kerry đã phải dừng lại và cố gắng kiểm soát cảm xúc đang dâng trào khi nhớ lại tuyên bố nổi tiếng nhất của mình lúc điều trần trước một ủy ban thượng viện năm 1971. Khi đó, ông mới từ Việt Nam quay về nước và trở thành lãnh đạo của phong trào cựu chiến binh phản đối chiến tranh Việt Nam.

"Năm 1971, khi tôi điều trần chống lại cuộc chiến ở Việt Nam, tôi đã nói về sự quyết tâm của các cựu chiến binh nhằm thực hiện một nhiệm vụ cuối cùng, để 30 năm sau, khi các anh em chúng tôi xuống đường mà không có chân hoặc tay và mọi người hỏi 'tại sao', chúng tôi có thể nói 'Việt Nam' mà không mang ý nghĩa một ký ức cay đắng", Washington Post dẫn lời ông nói. 

Đến đây, ông Kerry dừng lại, dường như cố gắng kìm nén nước mắt và nhấp một ngụm nước trước khi trấn tĩnh và tiếp tục bài phát biểu. Ông rất hiếm khi chia sẻ trước công chúng về khoảng thời gian phản chiến. 

"Không phải một ký ức cay đắng mà thay vào đó lại là nơi mà nước Mỹ rẽ lối và là nơi mà chúng tôi giúp nước Mỹ trong bước ngoặt này", ông nói tiếp.

Ông Kerry từng được chính phủ Mỹ trao tặng nhiều huân chương khi còn là một sĩ quan hải quân chiến đấu ở Việt Nam. Tuy nhiên, sau đó ông rời quân ngũ, trở thành một trong những nhà phản chiến nối tiếng nhất, dẫn đầu một cuộc biểu tình ở Washington năm 1971 chống chiến tranh Việt Nam và lên án trước ủy ban đối ngoại của thượng viện rằng đây là cuộc chiến "man rợ".

Sau đó, trên cương vị một thượng nghị sĩ của bang Massachusetts, ông tiếp tục đóng góp vào việc bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam suốt 10 năm.

Trong bài phát biểu, ông kêu gọi người Mỹ gác lại nỗi đau dai dẳng và sự chia rẽ từ cuộc chiến để hướng về tương lai. Ông nhớ lại việc phối hợp cùng thượng nghị sĩ John McCain trong công tác điều tra về các tù binh chiến tranh, những lần trèo lên những địa điểm hiểm trở, nơi máy bay Mỹ bị rơi, để tìm kiếm hài cốt các binh sĩ. Những nỗ lực của họ đã mở đường cho việc bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. 

"Quá trình thu thập hài cốt đã cho thấy nhiều điều không chỉ về người Mỹ và sự tưởng nhớ đến những người đã ngã xuống trong cuộc chiến mà còn cho thấy sự cởi mở phi thường của người dân Việt Nam, những người đã giúp chúng tôi tìm kiếm hài cốt của các binh sĩ thiệt mạng, thậm chí cả khi một phần lớn binh sĩ đã hy sinh của họ, có thể là cả triệu người, sẽ không bao giờ có thể được tìm thấy. Họ đã cho phép trực thăng hạ cánh ở các thôn xã, dù điều đó có thể gợi lại những ký ức cay đắng về cuộc chiến", ông nói.

"Người Việt Nam làm như thế vì họ cũng muốn gác lại chiến tranh. Họ đã đào bới những cánh đồng và cho chúng tôi vào nhà họ, những 'ngôi nhà lịch sử', những nhà tù. Hơn một lần, họ đã hướng dẫn chúng tôi băng qua những bãi mìn thực thụ".

Ông Kerry cho rằng mình là một trong những người may mắn khi đã quay trở về từ Việt Nam. "Tôi bây giờ đang ở trong một cương vị của trách nhiệm để thực hiện những niềm tin và bài học của bản thân mình", ông nói.

Ngoại trưởng Mỹ sẽ tháp tùng Tổng thống Barack Obama sang thăm Việt Nam vào tháng tới nhằm nhấn mạnh các lợi ích kinh tế và chiến lược chung giữa hai nước, 41 năm sau cuộc chiến.

"Vẫn còn những lựa chọn khó khăn để mối quan hệ của chúng ta có thể đạt được đầy đủ tiềm năng của nó nhưng bây giờ chúng ta có thể nói chắc chắn rằng, vì rất nhiều người Việt và người Mỹ không cho phép quá khứ định hình tương lai của chúng ta, nên Việt Nam, một cựu thù, hiện là một đối tác mà chúng tôi đang xây dựng mối quan hệ ngày càng nồng ấm trên cả phương diện cá nhân lẫn quốc gia", ông nói. "Đó là di sản chung của chúng ta và là điều mà chúng tôi hy vọng sẽ tiếp tục phát triển trong những năm tới". 

Hội thảo "Vietnam War Summit" kéo dài 3 ngày, do Đại học Texas tại Austin và thư viện Tổng thống Lyndon B. Johnson (LBJ) tổ chức. Giới chức đã hứa hẹn sẽ có cái nhìn không do dự về cuộc chiến.

Ngoài ông Kerry, ông Henry Kissinger, ngoại trưởng Mỹ 1973 - 1977, ông Phạm Quang Vinh, đại sứ Việt Nam tại Mỹ, và nhà làm phim Ken Burns cũng tham dự sự kiện này. Bộ phim tài liệu dài 10 phần về chiến tranh Việt Nam của ông Burns sẽ ra mắt vào năm 2017.

Theo Anh Ngọc - VnExpress