Trên con phố đông đúc ở Trường Xuân, thành phố phía Đông Bắc Trung Quốc, hai nhân viên bảo vệ mệt mỏi đứng trước lối vào khu phức hợp thương mại rộng lớn nhưng hoang vắng. Một bảng hiệu cũ kỹ đề "Viện Sản phẩm Sinh học Trường Xuân".

Bên kia đường, trong khu nhà dành cho nhân viên viện về hưu, nhiều người vẫn không tin nổi Gao Junfang, một đồng nghiệp cũ từng được mệnh danh "nữ hoàng vắcxin Trung Quốc", lại liên quan đến hai vụ bê bối y tế nghiêm trọng.

Là người đứng đầu kiêm cổ đông lớn của Công ty Công nghệ Sinh học Trường Sinh, ngày 23/7, Gao cùng 17 quản lý cấp cao khác bị bắt. Khi ấy, Trường Sinh vừa bị phát hiện bán hàng trăm nghìn liều vắcxin 3-trong-1 DPT kém chất lượng đồng thời làm giả giấy tờ vắcxin phòng dại.

Giờ đây, chương tiếp theo trong cuộc đời Gao sẽ do tòa án quyết định. Thế nhưng, điều khiến công chúng tò mò hơn là làm cách nào người phụ nữ này từ một cô gái quê mùa trở thành đại gia với số tài sản ước tính lên tới một tỷ USD.

Gao Junfang, chủ tịch và cũng là cổ đông lớn của Công ty Công nghệ Sinh học Trường Sinh. Ảnh: Weibo

Theo SCMP, vài bài báo đưa tin Gao là con gái một quan chức cấp cao, bà thực chất sinh ra trong gia đình bình thường ở nông thôn. Những năm 1970, sau khi tốt nghiệp cao đẳng kỹ thuật, Gao vào Viện Sản phẩm Sinh học Trường Xuân làm kế toán.

Với kiến thức tài chính ấn tượng, kỹ năng giao tiếp cùng tính cách thân thiện, Gao nhanh chóng gây ấn tượng với cấp trên, đặc biệt là Zhang Jiaming, cựu lãnh đạo Viện.

Đối với những người quen biết Gao từ xưa, Zhang Jiaming chính là nhân vật trung tâm, nắm giữ mọi bí mật. "Nếu có ai biết chính xác những gì liên quan đến sự nghiệp của Gao thì đó chắc chắn là Zhang Jiaming", cựu cán bộ Viện Sản phẩm Sinh học Trường Xuân giấu tên tiết lộ. 

Ông Li Changtai, hiện hơn 80 tuổi, từng nhiều năm làm phó cho Zhang chia sẻ với NetEase rằng mọi nhân viên ở Viện đều biết Zhang và Gao vô cùng thân thiết. Bản thân Li từng bị ép thăng chức cho Gao.

Năm 1992, Viện Sản phẩm Sinh học Trường Xuân thành lập Công ty Công nghiệp Trường Sinh, tiền thân của Công ty Công nghệ Sinh học Trường Sinh. Zhang bổ nhiệm Li, lúc đó đứng đầu bộ phận tài chính, làm giám đốc công ty mới rồi đưa Gao vào vị trí bỏ trống. 

"Tôi sẽ không chọn Gao làm người tiếp quản công việc của mình", ông Li nói, khẳng định thời điểm ấy Gao chỉ là kế toán bình thường. Ngoài vị trí quản lý bộ phận tài chính, Gao trở thành Phó Giám đốc Công ty Công nghiệp Trường Sinh. Chưa đầy hai năm sau, Gao thay Li làm giám đốc và bắt đầu gây dựng khối tài sản khổng lồ. 

Cựu giám đốc sản xuất tại Trường Sinh kể rằng ngay khi nắm quyền điều hành, Gao bắt đầu thu mua cổ phiếu từ những nhân viên khác. Trước đó, lúc mới thành lập, Công ty Công nghiệp Trường Sinh kêu gọi nhân viên góp vốn để đổi lấy cổ phiếu. Theo Tian Rongtong, cựu kỹ sư 87 tuổi điều hành nhóm nghiên cứu vắcxin, quản lý cấp trung được 6.000 cổ phiếu còn công nhân được 4.000 cổ phiếu. 

Năm 2002, Công ty Công nghiệp Trường Xuân đổi tên thành Công ty Công nghệ Sinh học Trường Sinh. Một năm sau, quá trình tư nhân hóa diễn ra và Gao giữ tới 35% cổ phần. Năm 2011, con trai và chồng Gao cũng gia nhập hội đồng quản trị. Thời điểm xảy ra scandal, Trường Sinh vẫn là nhà sản xuất vắcxin lớn thứ hai Trung Quốc với giá niêm yết 24 tỷ USD.

Từ sau vụ bê bối, cả cổ phiếu của Trường Sinh lẫn danh tiếng của Gao đều tụt dốc không phanh. Thế nhưng, dù tò mò đến đâu, những thắc mắc quanh việc làm thế nào nữ doanh nhân này vươn cao và thâu tóm quyền lực có lẽ mãi mãi không được giải đáp bởi Zhang Jiaming đã qua đời năm 2017. "Là người đứng đầu viện, Zhang biết rõ mọi chi tiết. Mọi câu hỏi đáng lẽ đã được trả lời nếu Zhang còn sống", cựu cán bộ Viện Sản phẩm Sinh học Trường Xuân ngậm ngùi. 

Theo Minh Nguyên - VnExpress