Mũi của trẻ chưa phát triển hoàn thiện

Mục đích của mũi là làm sạch, làm ấm và làm ẩm không khí chúng ta hít vào để giữ cho phổi khỏe mạnh. Nhưng ở trẻ nhỏ, sự hô hấp bằng đường mũi còn hạn chế. Cấu tạo mũi của trẻ thường ngắn hơn và nhỏ hơn so với mũi của người lớn. Ống mũi của trẻ em cũng nhỏ hẹp hơn nhiều so với ống mũi của người trưởng thành.

Bên cạnh đó, niêm mạc mũi thường mỏng, mịn. Lớp ngoài của niêm mạc gồm các biểu mô rung hình trụ giàu mạch máu và bạch huyết có chức năng làm ấm, ẩm không khí và sát khuẩn, hạn chế tình trạng nhiễm lạnh cho phổi. Tuy nhiên khả năng sát trùng của niêm dịch còn yếu, chức năng loại thải vi khuẩn, virus và bụi bẩn cũng khá yếu nên trẻ dễ bị cảm lạnh và viêm nhiễm mũi họng. Khi mũi bé bị nhiễm khuẩn thì thường sẽ bị sổ mũi, tắc mũi, phù nề gây ảnh hưởng đến cả hệ hô hấp của bé.

Mũi của bé khá non nớt nên khả năng bảo vệ còn yếu

Tổ chức hang ở lớp dưới niêm mạc mũi ít phát triển và chỉ phát triển mạnh ở trẻ trên 5 tuổi. Các xoang mũi trẻ em xuất hiện từ từ cùng với sự phát triển của cơ thể. Mỗi em bé sinh ra hầu hết đều có đủ cả 4 bộ xoang: xoang hàm trên, xoang ethmoid, xoang sphenoid và xoang trán. Xoang hàm trên là những khoảng trống lớn nằm phía sau má giữa răng hàm trên và mắt. Xoang ethmoid là một loạt các lỗ nhỏ giữa hai mắt. Hai loại xoang này có mặt ngay khi sinh nhưng khá nhỏ và chỉ to ra khi trẻ lớn lên. Các xoang sphenoid nằm sâu bên trong đầu, ở phía sau mũi. Các xoang trán nằm ở trán, hầu như không phát triển cho đến khi trẻ lớn hơn⁽¹⁾.

Nguyên nhân gây viêm mũi

Cấu trúc mũi của trẻ chưa hoàn thiện như người trưởng thành nên có ảnh hưởng khá lớn đến khả năng tự bảo vệ mũi trẻ. Bên cạnh đó, còn rất nhiều yếu tố khác có thể dễ dàng dẫn đến tình trạng viêm mũi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Trước hết là hệ miễn dịch chủ động của trẻ chưa hoàn thiện, không đủ sức chống chọi với những biến đổi trong môi trường và thời tiết bên ngoài. Em bé nhận được kháng thể từ mẹ trong ba tháng cuối thai kỳ và sau đó là từ nguồn sữa mẹ. Các kháng thể này chỉ có tác dụng bảo vệ bé tạm thời, tồn tại trong vài tháng đầu sau sinh và giảm nhanh chóng sau đó. Phải đến khi 3-4 tuổi, hệ thống này mới dần sản xuất đầy đủ các kháng thể chống tác nhân gây bệnh nhiễm trùng. Tuy nhiên lúc đó hệ miễn dịch vẫn còn non nớt nên hiệu quả của hàng rào bảo vệ bé này còn hạn chế.

Ngoài ra, môi trường xung quanh cũng có những tác động lớn đến mũi của trẻ. Bởi mũi là một trong số những cơ quan tiếp xúc nhiều với môi trường bên ngoài và có ảnh hưởng trực tiếp tới nhiều bộ phận khác bên trong cơ thể. Trong quá trình hít thở, bụi bẩn, khói thuốc, hóa chất… dễ dàng đi theo vào sâu và gây ra viêm mũi.

Khói thuốc, bụi bẩn ảnh hưởng rất tiêu cực đến hô hấp của trẻ

Thời tiết cũng là yếu tố các mẹ cần lưu ý để tránh bé bị viêm mũi. Khi không khí thay đổi đột ngột hoặc quá nóng hoặc quá lạnh, các chức năng của mũi phải làm việc để thích nghi với môi trường đó. Đồng thời, với thời tiết nóng ẩm của nước ta, virus vi khuẩn rất dễ có môi trường để phát triển nếu không được vệ sinh đảm bảo. Ngoài ra, trong thời tiết nóng bức, nếu bố mẹ sử dụng điều hòa cho trẻ, bố mẹ cần tìm hiểu cách sử dụng điều hòa đúng cách để không ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.

Phương pháp phòng ngừa viêm mũi cho trẻ hiệu quả

Thông thường, bệnh viêm mũi cấp tính ở trẻ sẽ có dấu hiệu như ngạt mũi, chảy nước mũi hoặc nhầy mủ kèm theo tình trạng sốt, quấy khóc, biếng ăn kéo dài 2 - 3 ngày. Để tránh tình trạng viêm mũi của bé khiến cả mẹ và bé cảm thấy mệt mỏi, mẹ nên lưu ý các cách phòng ngừa đơn giản dưới đây:

Vệ sinh mũi hằng ngày cho trẻ bằng dung dịch nước muối biển tự nhiên

Rửa mũi bằng nước muối biển tự nhiên là biện pháp ngăn ngừa tình trạng viêm mũi, sổ mũi. Mẹ nên chọn loại nước muối an toàn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có chứng nhận và nguồn gốc uy tín. Phương pháp rửa mũi hằng ngày cho trẻ giúp lấy đi những bụi bẩn hằng ngày bé hít vào từ môi trường bên ngoài. Đồng thời làm loãng dịch nhầy nếu bé đã bị sổ mũi nhẹ, giúp mũi thông thoáng dễ thở hơn. Mẹ cần lưu ý rửa mũi theo đúng hướng dẫn của chuyên gia để việc vệ sinh mũi được an toàn hiệu quả không gây ra tác dụng phụ.

>> Chuyên gia hướng dẫn thao tác xịt mũi đúng cách an toàn cho trẻ

Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với bụi bẩn, khói thuốc

Nếu trong gia đình có người hút thuốc, bố mẹ cần thiết kế ngay một không gian bên ngoài cho người hút thuốc. Hạn chế tối đa việc trẻ phải hít phải khói thuốc, gây ảnh hưởng đến không chỉ mũi bé mà còn tác động vô cùng tiêu cực đến phổi của trẻ nhỏ. Nếu trẻ bắt buộc phải ra ngoài, với những trẻ sơ sinh, mẹ nên choàng khăn voan mỏng cho bé để tránh bụi bẩn. Hoặc với những bé lớn hơn, mẹ có thể dạy sớm cho bé cách đeo khẩu trang khi đi ra ngoài.

Vệ sinh nhà cửa, đồ dùng, đồ chơi của trẻ

Mẹ hãy đảm bảo nhà cửa và các vật dụng bé thường xuyên tiếp xúc luôn sạch sẽ. Mẹ lưu ý vệ sinh sạch sẽ điều hòa để đảm bảo tốt nhất cho không khí từ điều hòa tỏa ra. Thường xuyên lau dọn nhà cũng giúp hạn chế việc bé tiếp xúc với bụi bẩn. Nhà cửa sạch sẽ giúp vi khuẩn, virus hay ký sinh trùng cũng không có nhiều điều kiện để phát triển. Bé sống trong môi trường sạch sẽ, hạn chế các bệnh viêm nhiễm nói chung.

Bổ sung nước đầy đủ cho cơ thể

Bổ sung nước đầy đủ sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh hơn. Trẻ nhỏ thường xuyên vận động nên lượng nước trong cơ thể cũng tiêu hao nhiều. Uống nhiều nước cũng hỗ trợ khoang mũi đỡ bị tắc nghẽn hơn, dịch nhầy cũng dễ dàng đào thải ra bên ngoài. Nếu bé không thích uống nước lọc, mẹ có thể thỉnh thoảng pha cho con uống nước trái cây hoặc nước canh.

Giữ ấm cơ thể cho bé

Khi thời tiết thay đổi hoặc thời tiết lạnh, mẹ nên giữ cơ thể bé luôn đủ ấm, đặc biệt vào ban đêm. Mẹ cần giữ ấm vùng chân tay và đầu của bé, nhưng không được quấn khăn chặt hoặc đắp quá nhiều đồ lên người bé. Việc này khiến bé bị đổ mồ hôi, càng dễ bị nhiễm lạnh ngược lại.

Hy vọng mẹ sẽ áp dụng những cách làm đơn giản này để mũi bé luôn được thông thoáng, tránh được tình trạng viêm mũi. Từ đó, bé sẽ có hệ hô hấp khỏe mạnh, thỏa sức vui chơi khám phá và tận hưởng thế giới bên ngoài.

Tác giả: Hoàng Nhi

Nguồn tham khảo:

1. Nasal and Sinus Conditions of Childhood, Michael Rothschild, MD

http://www.kids-ent.com/pediatricent/sinus_children/index.html