I. Xuất tinh sớm

1. Định nghĩa xuất tinh sớm

Theo định nghĩa của ISSM (International Society for Sexual Medicine), xuất tinh sớm là rối loạn tình dục nam với những đặc điểm sau:

- Xuất tinh luôn luôn hoặc gần như luôn luôn xuất tinh sớm hơn hoặc trong vòng 1 phút kể từ khi đưa dương vật vào âm đạo xảy ra ở lần quan hệ đầu tiên (nguyên phát), hoặc, giảm đáng kể thời gian trì hoãn, thường đến khoảng 3 phút hoặc ít hơn (thứ phát);

- Không có hoặc gần như không có khả năng kiểm soát xuất tinh;

- Dẫn đến các hậu quả tiêu cực như tự ti, căng thẳng, bực bội và/ hoặc né tránh quan hệ tình dục.

2. Xuất tinh sớm chẩn đoán như thế nào?

Chẩn đoán xuất tinh sớm dựa vào tiền sử bệnh nhân cũng như đối tác trên các tiêu chí:

- Nhận thức về khả năng kiểm soát xuất tinh;

- Mức độ căng thẳng, bực bội cá nhân;

- Thời gian trì hoãn xuất tinh trong âm đạo (không sử dụng đồng hồ bấm giờ để đo IELT (thời gian xuất tinh trong âm đạo trung bình) trong thực hành lâm sàng);

- Khởi phát và thời gian bị xuất tinh sớm;

- Yếu tố tâm lý xã hội/ mối quan hệ;

- Tiền sử bệnh;

- Khám sức khỏe không thực hiện xét nghiệm thường quy hoặc các xét nghiệm sinh lý thần kinh.

Thang điểm để xác định tình trạng xuất tinh sớm của người bệnh gồm 5 câu hỏi trong bảng PEDT với mức độ tăng dần:

- Khi quan hệ, việc trì hoãn xuất tinh của bệnh nhân là khó hay dễ, ở mức nào?

- Trong vòng 6 tháng qua, khi quan hệ, những lần bệnh nhân bị xuất tinh sớm là nhiều hay ít?

- Có bao giờ khi quan hệ, chỉ với rất ít kích thích cũng khiến bệnh nhân bị xuất tinh không?

- Bệnh nhân có thất vọng vì bị xuất tinh trước khi muốn?

- Bệnh nhân có lo lắng rằng thời gian xuất tinh sẽ khiến vợ/bạn gái cảm thấy chưa được thỏa mãn hay không?

Những câu hỏi này sẽ cho ra thang điểm để chẩn đoán xuất tinh sớm:

3. Phân loại xuất tinh sớm

Xuất tinh sớm có 2 nhóm cần phân biệt:

- Xuất tinh sớm nguyên phát: xuất tinh sớm xuất hiện ngay từ khi bắt đầu lần đầu tiên quan hệ tình dục và thường xuyên gần như luôn luôn xuất hiện khi quan hệ tình dục. Thời gian xuất tinh khoảng 1 phút.

- Xuất tinh sớm thứ phát có sự liên hệ giữa các yếu tố gồm rối loạn cương, lo âu, trầm cảm của bệnh nhân. Xuất hiện từ từ hoặc đột ngột trên nam giới đang có cuộc sống quan hệ tình dục bình thường. Thường thời gian xuất tinh không quá ngắn như xuất tinh sớm nguyên phát.

Để đánh giá bệnh nhân xuất tinh sớm cần dựa trên các yếu tố:

- Xuất tinh sớm xảy ra ở lần quan hệ đầu tiên hay trong thời gian mới đây;

- Sự kích thích, thời gian, đặc điểm, mức độ ảnh hưởng tâm lý của người bệnh nhân và cảm nhận của họ liên quan tới xuất tinh sớm.

Điều trị đầu tiên đối với xuất tinh sớm là sử dụng thuốc ngay cho người bệnh.

Xuất tinh sớm là bệnh xảy ra khá thường xuyên và thường gặp nhất trong Nam khoa. Các yếu tố nguy cơ gồm có: gene, béo phì, chấn thương về tâm lý liên quan đến quan hệ tình dục của bệnh nhân, viêm tiền liệt tuyến, rối loạn nội tiết của tuyến giáp, cảm xúc người bệnh…

4. Xuất tinh sớm kèm rối loạn cương

50% nam giới rối loạn cương kèm theo xuất tinh sớm.

Nam giới có rối loạn cương khi quan hệ “vội vàng” nhằm ngăn tình trạng giảm xương và xuất tinh với thời gian ngắn hơn.

Nam giới có xuất tinh sớm có thể tự làm cho mình kém tỉnh táo nhằm kiểm soát xuất tinh và chịu đựng rối loạn cương.

Kết hợp thêm mức độ buồn phiền do rối loạn cương sẽ làm tệ hơn tình trạng xuất tinh sớm.

Thần kinh kiểm soát xuất tinh liên quan đến trung tâm trên tủy như vùng hạ đồi, vùng hải mã, não giữa, cầu não…

Các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến việc kiểm soát xuất tinh gồm có:

- Serotonin (5-HT)

- Dopamine (DA)

- Gamma-aminobutyric acid (GABA)

- Noradrenaline

Serotonin được xem như chất ức chế dẫn truyền thần kinh chính trong tiến trình xuất tinh.

5. Tại sao phải điều trị xuất tinh sớm?

Nghiên cứu cộng đồng trên 1.587 người đàn ông xuất tinh sớm và bạn tình cho thấy xuất tinh sớm ảnh hưởng tâm lý nghiêm trọng:

- Giảm chức năng tình dục;

- Giảm thỏa mãn tình dục;

- Giảm chất lượng cuộc sống;

- Tăng tự ti và mặc cảm;

- Tăng nguy cơ rạn nứt quan hệ lứa đôi.

ThS.BS Mai Bá Tiến Dũng - Trưởng khoa Nam học - Bệnh viện Bình Dân mang đến hội nghị đề tài rất thú vị và hấp dẫn

II. Giảm ham muốn tình dục nam giới

Nguyên nhân gây giảm ham muốn tình dục nam giới gồm: căng thẳng, trầm cảm; thiếu tự tin; liên quan các bệnh mãn tính như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch; liên quan đến rối loạn cương; liên quan đến mất quân bình về nội tiết gây đau khi quan hệ… Trong đó, nội tiết là yếu tố nguy cơ chính gây giảm ham muốn tinh dục ở người bệnh nhân.

1. Lịch sử và vai trò của testosterone

Testosterone là hormone xuất hiện rất sớm. Từ năm 1728, bác sĩ John Hunter đã thực hiện kỹ thuật chuyển tinh hoàn của gà trống vào khoang bụng của gà mái với hy vọng gà mái không đi lạch bạch, đuôi đẹp, gáy to. Sau đó mổ gà mái ra và thấy tinh hoàn bị teo và không còn chức năng, kết quả cũng không được như ý muốn.

Đến tác giả Amold Berthold đã ghi nhận những thay đổi về sinh lý và hành vi của những con gà trống bị thiến. Nhưng “cha đẻ” của testosterone là ông Charles Edouard Brown-Sesquard đã đưa ra cụm từ đầu tiên là “người đàn ông thời tiết”, đồng thời chiết xuất từ tinh hoàn của chó và chuột lang tự tiêm vào cơ thể chính mình. Sau đó báo cáo những thay đổi của cơ thể sau khi tiêm thuốc. Đó là dung dịch bán rất chạy ở châu Âu thời đó là Elixir of life.

Testosterone ở nam giới được tiết ra (95%) tại tinh hoàn, 5% ở tuyến thượng thận. Người đàn ông khỏe mạnh sẽ tổng hợp được 3.7±2.2mg/ ngày.

Testosterone có vai trò phát triển và duy trì đặc tính sinh dục thứ phát; tham gia quá trình chuyển hóa, tác động chuyển hóa dương và tham gia quá trình ức chế ngược tại tuyến yên trong chế tiết LH.

2. Suy sinh dục ở nam giới

Theo Hội Nội tiết Mỹ, suy sinh dục nam giới là hội chứng gây ra bởi tinh hoàn giảm sản xuất testosterone mức sinh lý và giảm số lượng tinh trùng bình thường, do bất thường một hay nhiều khâu của trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn.

Theo ISSM, suy giảm chức năng tuyến sinh dục là một hội chứng lâm sàng và sinh hóa kết hợp, có các triệu chứng đặc trưng và suy giảm nồng độ testosterone trong huyết thanh (dưới trị số tham chiếu của nam giới trưởng thành trẻ khỏe mạnh). Tình trạng này có thể gây tổn hại có ý nghĩa đối với chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng bất lợi đến chức năng của nhiều hệ cơ quan và chức năng tình dục.

Suy sinh dục gồm có nguyên phát, thứ phát và hỗn hợp.

3. Các triệu chứng và dấu hiệu của suy sinh dục

Triệu chứng đặc hiệu của suy sinh dục:

- Phát triển sinh dục chậm hay không đầy đủ, kiểu thiếu hormone sinh dục nam;

- Giảm ham muốn tình dục (libido), giảm cương tự nhiên;

- Khó chịu ở vú, vú to nam giới;

- Mất lông, giảm tần số cạo râu;

- Tinh hoàn nhỏ hay teo;

- Số lượng tinh trùng thấp/ không có;

- Giảm chiều cao, gãy xương khi chấn thương nhẹ, BMD thấp;

- Cơn đỏ bừng, vã mồ hôi.

Triệu chứng ít đặc hiệu hơn:

- Giảm động lực/ năng lượng;

- Khí sắc trầm;

- Kém tập trung, kém trí nhớ;

- Rối loạn giấc ngủ, hay buồn ngủ;

- Thiếu máu nhẹ;

- Giảm khối cơ, sức mạnh;

- Tăng mỡ, BMI;

- Giảm khả năng làm việc và thể lực.

III. Rối loạn cương

1. Định nghĩa rối loạn cương

Rối loạn cương là tình trạng không có khả năng thực hiện và duy trì độ cương cứng của dương vật để thực hiện - thỏa mãn hoạt động tình dục.

Bệnh tác động xấu lên sức khỏe và tinh thần của bệnh nhân cũng như ảnh hưởng đến chất lượng sống của bệnh nhân và bạn tình.

Rối loạn cương biểu hiện sớm của bệnh lý mạch vành và mạch máu ngoại biên.

Cấu trúc cơ quan sinh dục nam gồm có 2 khối thể hang và 1 khối thể xốp bao quanh niệu đạo. Dương vật cương cứng nhờ sự đổ đầy máu qua các tế bào xoang hang và sự gia tăng áp lực chèn ép vào các tĩnh mạch dương vật làm dương vật cương cứng lên. Ngoài ra còn có vai trò của các yếu tố thần kinh, ngoại biên và hướng tâm.

2. Sinh lý cương của dương vật

Khi nam giới bị kích thích tình dục sẽ giải phóng chất dẫn truyền thần kinh tại đầu tận cùng thần kinh tại thể hang. Điều này dẫn đến:

- Giãn nở xoang hang và động mạch: tăng lưu lượng máu đến dương vật;

- Tăng cường thu nhận máu đến xoang hang;

- Tăng áp lực ép các mô liên kết tại thể hang, tĩnh mạch làm giảm lưu lượng máu trở về;

- Giãn nở bao trắng thể hang, tạo nút ngăn dòng máu trở về;

- Khi áp lực tăng lên tối đa 90mmHg, dương vật sẽ cương cứng, đồng thời có hiện tượng co thắt của các cơ vùng chậu.

Do đó, rối loạn cương ở nam giới được giải thích là do yếu tố mạch máu.

Rối loạn cương còn có sự tác động của hệ thần kinh, đặc biệt là vỏ não. Bên cạnh đó, testosterone cũng là một trong những yếu tố gây rối loạn cương.

Hoạt động tình dục mang lại ích lợi cho cơ thể, như tăng sự gần gũi, giảm các vấn đề đau cũng như tăng hệ miễn dịch. Duy trì hoạt động tình dục giúp cuộc sống của nam giới và nữ giới tốt hơn.

ThS.BS Mai Bá Tiến Dũng chụp ảnh cùng PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay, Chủ tịch Liên chi hội Đông - Tây y kết hợp TPHCM.