Bổ sung là một nguyên nhân phổ biến của ngộ độc vitamin D. Ảnh: Shutterstock

Ngộ độc vitamin D, còn được gọi "cường vitamin D", là một tình trạng hiếm gặp xảy ra khi một người tiêu thụ quá nhiều vitamin D.

Vitamin D là một chất dinh dưỡng giúp cơ thể hấp thụ và điều chỉnh canxi trong máu. Vì vậy, khi một người quá nhiều vitamin D, nó có thể dẫn đến mức canxi trong máu cao nguy hiểm - một tình trạng gọi là tăng canxi máu.

Ngộ độc vitamin D rất hiếm và thường không được công nhận, theo Catharine Ross - giáo sư dinh dưỡng và sinh lý học - Trưởng khoa Khoa học dinh dưỡng tại Đại học bang Pennsylvania. Dưới đây là cách phát hiện độc tính vitamin D và cách xử trí.

Triệu chứng và chẩn đoán

Các triệu chứng ngộ độc vitamin D liên quan trực tiếp đến lượng canxi dư thừa trong máu, có thể gây buồn nôn, nôn, chán ăn, đi tiểu thường xuyên, yếu và đau xương.

Theo thời gian, lượng canxi dư thừa có thể hình thành các cặn lắng trong động mạch và mô mềm thay vì trong xương. Cuối cùng có thể gây sỏi thận và góp phần tổn thương tim.

"Đây là tác động chính của ngộ độc vitamin D cấp tính và nó có thể xảy ra chậm ở những người dùng vitamin D cao trong nhiều năm", Paul Price - Giáo sư danh dự khoa Sinh học phân tử tại Đại học California San Diego nói.

Để chẩn đoán ngộ độc vitamin D, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm máu để biết có bao nhiêu canxi trong máu. Nếu một người có độc tính vitamin D, thì mức canxi sẽ cao bất thường.

Giáo sư Ross lưu ý rằng việc sử dụng vitamin D ở mức độ cao liên tục trong thời gian dài có thể không gây độc tính rõ ràng trong thời gian ngắn, nhưng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc các triệu chứng phổ biến hơn.

Điều trị

Nếu một người có dấu hiệu nhiễm độc vitamin D, bước điều trị đầu tiên là ngay lập tức ngừng sử dụng bất kỳ và tất cả các chất bổ sung vitamin D và canxi, cũng như giảm lượng thực phẩm giàu vitamin D.

Các bác sĩ cũng có thể dùng thuốc để giúp cơ thể chuyển hóa ít vitamin D hơn và truyền nhiều canxi hơn.

Bạn cũng có thể được kê toa thuốc ức chế tái hấp thu xương. Những loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị loãng xương vì chúng ngăn cản sự giải phóng canxi vào máu. Tuy nhiên, nghiên cứu của giáo sư Price đã chỉ ra rằng các chất ức chế tái hấp thu xương cũng có thể ngăn ngừa các đợt cấp tính của độc tính vitamin D.

Những chất ức chế này, theo ông, có thể hữu ích để ngăn ngừa vôi hóa mô mềm ở những bệnh nhân, vì lý do sức khỏe, không thể giảm lượng vitamin D.

Tuy nhiên, đối với hầu hết mọi người, câu trả lời sẽ chỉ đơn giản là dừng các chất bổ sung, điều này sẽ giúp cơ thể bạn xử lý lượng canxi dư thừa, sau nhiều tuần hoặc nhiều tháng sẽ trở lại bình thường.

Lượng cung cấp hàng ngày

Vitamin D là một chất dinh dưỡng giúp cơ thể bạn hấp thụ và điều chỉnh canxi. Do đó, nó đóng một vai trò thiết yếu trong việc giúp bạn phát triển và duy trì mô xương trong suốt cuộc đời.

Cơ thể chúng ta có vitamin D theo hai cách: thông qua ánh nắng mặt trời và từ một số loại thực phẩm. Bạn cần bao nhiêu tùy thuộc vào độ tuổi, theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ.

Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ khuyến nghị rằng hầu hết người trưởng thành cần 600 đơn vị quốc tế (IU) mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu cơ bản đối với sức khỏe xương. Tuy nhiên, đối với sức khỏe tổng thể, tốt nhất là bạn cần khoảng từ 600 IU đến 4.000 IU mỗi ngày.

0-1 tuổi: 400 IU

1 tuổi-13 tuổi: 600 IU

14 tuổi-18 tuổi: 600 IU

19 tuổi-50 tuổi: 600 IU

51 tuổi-70 tuổi: 600 IU

Trên 70 tuổi: 800 IU

Phụ nữ mang thai và cho con bú: 600 IU

Cá là thực phẩm tuyệt vời để bổ sung vitamin D, trong khi người ăn chay có thể dùng sữa hạnh nhân và nấm. 85g cá béo, như cá hồi, hoặc một chén nấm portobello sẽ đủ nhu cầu vitamin D hàng ngày của bạn.

Giáo sư Ross nói rằng nếu bạn thỉnh thoảng tiêu thụ lượng vitanin D được đề nghị tối đa là 4.000 IU sẽ không làm bạn tổn thương. Nhưng nếu bạn liên tục đạt hoặc vượt quá giới hạn này trong nhiều tháng hoặc nhiều năm có thể dẫn đến các triệu chứng nhiễm độc.

Nguyên nhân

Giáo sư Ross nói rằng lượng vitamin D da của bạn tạo ra khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời rất khó định lượng, nhưng nói chung, đó là chất bổ sung - không phải ánh sáng mặt trời - đó là nguyên nhân cho ngộ độc.

Nếu bị cháy nắng nghiêm trọng, bạn nên quan tâm đến tổn thương da hơn là ngộ độc vitamin D. Hơn nữa, thiếu vitamin D là mối quan tâm nhiều hơn là ngộ độc.

Điều này đặc biệt đúng đối với trẻ em - đối tượng có thể bị còi xương nếu thiếu vitamin D, dẫn đến xương mềm và kém phát triển. Học viện Nhi khoa Mỹ khuyến cáo bổ sung cho trẻ sơ sinh bằng cách bú sữa mẹ, hoặc không nhận được đầy đủ vitamin D thông qua sữa công thức.

Dựa trên tuổi tác, lối sống và các yếu tố khác, bác sĩ sẽ cho bạn biết liệu bạn có nên xem xét bổ sung hay không.

Bổ sung vitamin D ngày càng tăng

Số người dùng hơn 4.000 IU hàng ngày đã tăng khá cao trong nhiều năm nay. Tuy không gây ra các vấn đề sức khỏe ngay lập tức, nhưng nhiều phát hiện cho thấy rằng nhiều người đang bổ sung quá nhiều vitamin D và có thể có nguy cơ lạm dụng.

Điều này không có nghĩa là không ai nên bổ sung vitamin D. Khác với trẻ sơ sinh và những người trên 70 tuổi có khả năng cần bổ sung, mọi người nên kiểm tra nồng độ trong máu thường xuyên để xác định xem có nên bổ sung hay không.

Khi nào nên xem xét bổ sung vitamin D?

Nếu bạn quan tâm đến việc bổ sung vitamin D, hãy đọc nhãn và mua từ một thương hiệu có uy tín, kiểm tra để đảm bảo rằng sản phẩm đã được chứng nhận về tính an toàn và hiệu lực.

"Có các chất bổ sung vitamin D trên thị trường ở mức 10.000 IU mỗi viên,"  giáo sư Ross nói. Điều quan trọng nhất là không thể dùng hơn 4.000 IU mỗi ngày trong thời gian dài.

Một vài nghiên cứu được thực hiện ở mức độ hấp thụ cao này là ngắn hạn, kéo dài chưa đầy một năm, vì vậy kết quả của việc dùng 10.000 IU trong thời gian dài là không rõ. Nhưng, cũng như nhiều thứ khác trong cuộc sống, tiêu thụ bất cứ thứ gì quá mức có lẽ không phải là một ý tưởng tuyệt vời cho sức khỏe lâu dài của bạn.

Nghiên cứu về vitamin D đã nhận được rất nhiều sự chú ý trong những năm gần đây và nhiều lợi ích tiềm năng đang xuất hiện. Các chất bổ sung không nhất thiết phải bổ sung, vitamin D cũng vậy - trừ khi bạn muốn bị sỏi thận.