1. Thưa PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng, mỗi cơ quan trong cơ thể đều có tuổi lão hóa, chẳng hạn như tuổi 20 da, phổi đã dần suy thoái, tuổi 30 thì cơ bắp bắt đầu mệt mỏi, xin hỏi PGS, gan - cơ quan thải độc tốt nhất của cơ thể thay đổi như thế nào qua mỗi giai đoạn của đời người?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng trả lời: Theo trình tự thời gian, lão hóa là điều không thể tránh khỏi. Trong đó có những cơ quan xảy ra lão hóa rất sớm, có thể kể đến da, cơ xương khớp, xảy ra ở tuổi 20, 35, 40.

Những cơ quan vận động, cơ quan bao phủ bên ngoài thường lão hóa sơm, bởi nó tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng, với những chất độc hại của môi trường bên ngoài. Riêng đối với gan - cơ quan nội tạng lớn nhất cơ thể hoạt động rất bền bì. Nếu thuận theo thời gian, không bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài thì gan hoạt động rất tốt, đến khi 70 tuổi mới bắt đầu có dấu hiệu lão hóa. Như vậy, nếu chúng ta có đời sống khỏe mạnh, sinh hoạt tốt, đảm bảo tất cả nhu cầu lành mạnh, gan sẽ hoạt động tốt gần như suốt cả cuộc đời.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng - Nguyên Phó trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai

2. Có thực tế dễ thấy, các quý ông khi vừa qua ngưỡng 30-35, song hành cùng với phát tài còn phát tướng, nhiều người sở hữu chiếc bụng bia, để rồi đi khám bị gan nhiễm mỡ, viêm gan… Xin GS những vấn đề thường gặp ở gan khi nam giới bước qua tuổi 35? Nếu không bảo dưỡng ở thời điểm này, chuyện gì sẽ xảy ra?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng trả lời: Khi vượt ngưỡng 35-40 tuổi là chúng ta bước qua ranh giới khác, nhiều bệnh hơn. Không chỉ ở gan mà hầu hết các bộ phận khác của cơ thể cũng xuất hiện nhiều bệnh lý. Vì thế, đây là thời điểm cần sàng lọc gay gắt hơn.

Đối với nam giới, sau 35 tuổi có nhiều vấn đề nảy sinh. Đặc biệt, nếu các quý ông đã “sở hữu” những bệnh đã tiềm ẩn trước như viêm gan B, viêm gan virus nếu không điều trị thì sau tuổi này sẽ trở thành yếu tố nguy cơ thúc đẩy tốc độ xơ hóa, lão hóa của gan. Vì vậy, chỉ định điều trị bắt buộc phải nới rộng, tần suất sàng lọc viêm gan virus sẽ dày lên rất nhiều.

Hoặc có những bệnh di truyền tiềm tàng trước đây không thể hiện, nhưng trong giai đoạn này sẽ trở nên nặng nề, ví dụ như Thalasemia - một bệnh thể hiện bằng những triệu chứng tan máu là chính tưởng chừng như không liên quan đến gan. Tuy nhiên, khi tan máu, lượng máu sẽ bị phá vỡ và đọng lại trong gan, trong lách, khi đó gan bắt đầu bị tổn thương. Lúc đó, khi sàng lọc sẽ thấy rõ các triệu chứng đó nổi bật lên, điển hình hơn ở thời điểm trước.

3. Như PGS đã nói ở trên, gan dường như là bộ phận gần như không chịu khuất phục bởi tuổi tác nhưng lại chịu tác động nặng nề bởi nhiều yếu tố bên ngoài. Cuộc sống hiện đại tác động đến gan như thế nào? Những yếu tố nào khiến gan vội rệu rã khi vừa bước qua đầu ba mươi?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng trả lời: Phần lớn vấn đề của gan liên quan đến nhịp sống, chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt. Nhất là vấn nạn sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, đặc biệt là rượu tự nấu, rượu không kiểm soát được nồng độ Andehit, thậm chí có cả rượu pha với cồn công nghiệp gây ra ngộ độc Methanol dễ dẫn đến gan bị nhiễm độc cấp tính hoặc nhiễm độc gan mạn tính. Lúc này, tần suất sử dụng rượu lúc này đã dày và nhiều hơn, nên việc lắng đọng của chất độc trong cơ thể sẽ ở ngưỡng rất cao. Vì vậy, việc hủy hoại tế bào gan đẩy cho tổn thương gan trở nên mãn tính lúc này sẽ thể hiện rõ hơn.

Ngoài ra, các vấn đề thường gặp trong cuộc sống hiện đại như ít tập luyện thể dục thể thao, nhất là những người dư cân, béo phì cũng là những yếu tố gây ảnh hưởng đến gan. Đặc biệt, những người có chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) trên 23 nếu không tập luyện sẽ phải đối diện với rủi ro liên quan đến bệnh lý tăng huyết áp, tiểu đường, từ đó sẽ làm gia tăng tình trạng tổn thương gan. Đây được gọi là bệnh gan thoái hóa mỡ không do rượu, liên quan trực tiếp tới bệnh lý của chuyển hóa, chế độ sinh hoạt ăn uống, tập luyện.

Bên cạnh đó, stress trong thời gian dài cũng gây tác động tiêu cực đến gan. Nó làm tăng quá trình xuất hiện gốc tự do trong cơ thể có nồng độ cao hơn, quá trình chống oxy hóa sẽ giảm đi. Điều này làm cho tình trạng tổn thương gan trở nên nặng hơn.

4. Những dấu hiệu cảnh báo gan đang có vấn đề nam giới cần đi khám ngay? Sau tuổi 35, bao lâu các quý ông nên đi khám, tầm soát bệnh gan một lần? Những xét nghiệm nào quý ông cần đặc biệt lưu ý?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng trả lời: Gan có bốn chức năng chính đó là chuyển hóa, tạo mật/bài tiết mật, tạo các yếu tố đông máu và khử độc.

Đối với chức năng chuyển hóa, nó sẽ tham gia vào chuyển hóa đường, đạm, mỡ. Trong đó, đường là cơm gạo, bánh kẹo… Protein (đạm) có khá nhiều thành phần, ngay cả những chất được chuyển hóa trong cơ thể, hormones đều được xem là đạm. Khi hormones được bài tiết ra, bị giáng hóa qua gan rồi mới mất tác dụng, từ đó mới tạo ra được hormones mới. Như vậy, nếu chức năng chuyển hóa bị ảnh hưởng thì hormones cũng bị ứ trệ tại đấy rồi phát huy tác dụng. Điều này sẽ trở thành vòng luẩn quẩn gây tổn thương gan.

Với những chức năng chính như vậy nên khi gan bị tổn thương sẽ thể hiện rất rõ ràng qua các triệu chứng ở da. Cụ thể:

Dấu hiệu sớm:

- Xuất hiện các nốt sao mạch trên da, đây là những nốt lấm tấm màu đỏ, dạng như ngôi sao, thường xuất hiện ở nửa người trên chẳng hạn như ở ngực, cổ và vai.

- Thay đổi về mặt thần kinh, tinh thần xuất hiện rất sớm, ví dụ trạng thái cơ thể không được khỏe khoắn, không phản ứng tốt với ngoại cảnh, chức năng khử độc bắt đầu bị ảnh hưởng. Cho nên, chúng ta sẽ dễ cáu gắt, khả năng làm việc trở nên sa sút, việc ăn uống trở nên chán ăn hơn. Để tình trạng kéo dài thì nó sẽ dẫn đến gầy cân, suy kiệt.

Dấu hiệu muộn:

- Da trở nên vàng, sạm. Hiện tượng này kéo dài là dấu hiệu liên quan đến chức năng tạo mật và bài tiết mật.

- Muộn hơn nữa sẽ có hiện tượng phù.

- Nếu không khắc phục tình trạng này, nó sẽ dẫn đến hiện tượng rối loạn các yếu tố đông máu. Tình trạng xuất huyết dưới da trở nên rất rầm rộ.

- Đặc biệt, để muộn hơn, người bệnh sẽ có dấu hiệu đau ở vùng gan, phía bờ sườn bên phải. Khi càng ngày càng đau tức nặng, chướng bụng thì đây có thể là dấu hiệu bệnh đã chuyển giai đoạn xơ gan. Lúc này, gan đã xuất hiện những hạt đầu đinh, vòng xơ tăng sinh, tế bào gan không đảm nhiệm chức năng được nữa và bụng xuất hiện dịch cổ trướng. Tình trạng bị phù, cổ trướng sẽ xuất hiện.

5. Cuối chương trình, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng có thể chia sẻ bí quyết phòng ngừa, bảo vệ gan trong cuộc sống hiện đại ngày nay? Nhất là với quý ông đã vào ngưỡng đỉnh của sự nghiệp và sự trải đời, nhưng lại tích lũy kha khá độc chất cho gan trong hành trình đạt được danh vọng? Nếu muốn dùng thêm các sản phẩm bảo vệ, thải độc gan thì nên dùng sao cho đúng?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng trả lời: Gan sẽ phục vụ vô điều kiện và khỏe mạnh nếu chúng ta có đời sống lành mạnh. Muốn vậy, chúng ta cần hạn chế tuyệt đối rượu bia, đây là những sản phẩm bắt gan làm việc rất nhiều.

Ngoài rượu bia, phải sử dụng thuốc đúng chỉ định, không lạm dụng. Bởi các thuốc khi đưa vào cơ thể đều phải qua gan để được giáng hóa và làm việc. Nếu đưa một lượng thuốc quá nhiều khiến gan quá tải, dần dà đẩy nhanh tốc độ lão hóa của gan.

Bên cạnh đó, đừng quên tập luyện thể dục thể thao để tránh các yếu tố nguy cơ như béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường. Đây đều là những vấn đề trở thành vòng xoắn bệnh lý, nó lôi kéo bệnh của tim mạch dẫn đến gan, bệnh nội tiết cũng ảnh hưởng đến gan, thông qua chức năng chuyển hóa. Như vậy, khi quá trình vận động tốt, chúng ta sẽ phòng ngừa được nhiều yếu tố nguy cơ cho các bệnh khác và chính người mắc bệnh gan sẽ được hưởng lợi từ việc này.

Mặt khác, song hành cùng với việc tập luyện, chúng ta cũng phải có chế độ ăn uống, ngủ nghỉ điều độ, đúng giờ, hạn chế stress.

Tóm lại, các vấn đề mấu chốt để bảo vệ gan là chúng ta cần sử dụng thuốc đúng chỉ định, đúng liều lượng; hạn chế rượu bia, đồ uống có gas; hạn chế thức ăn quá nhiều lượng mỡ, đồ chiên xào; tăng cường luyện tập, tránh căng thẳng.

Trân trọng cảm ơn nhãn hàng Naturenz giúp giải độc gan, tăng cường chức năng gan đồng hành cùng chương trình.