Tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nêu rõ, hiện nay công tác dân số vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, tác động trực tiếp đến đời sống, xã hội và sự phát triển bền vững của Việt Nam trong hiện tại và tương lai.

Đáng lo ngại, Việt Nam đã xuất hiện xu thế mức sinh xuống thấp khi năm 2023 ước tính là 1,96 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử và dự báo mức sinh này tiếp tục giảm trong những năm tiếp theo.

Việt Nam hiện là quốc gia đông dân thứ ba khu vực Đông Nam Á, sau Indonesia và Philippines, đứng thứ 15 trên thế giới. Song tỷ lệ gia tăng dân số liên tục giảm từ năm 1999 là 1,7% xuống còn 1,14% năm 2019 và 0,85% vào năm 2023.

Dân số trung bình năm 2023 Việt Nam ước tính 100,3 triệu người, tăng gần 835.000 người so năm trước. Trong 10 năm 2013 - 2023, trung bình mỗi năm dân số Việt Nam tăng khoảng 1 triệu người.

Tổng cục Thống kê dự báo, ở phương án mức sinh trung bình, đến năm 2069, tỷ lệ tăng dân số bình quân Việt Nam sẽ về 0.

Cùng với đó, tốc độ gia tăng nhanh tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam dù đã được khống chế nhưng vẫn ở mức cao và chưa có dấu hiệu giảm khi năm 2023 tỷ lệ này là 112 bé trai/100 bé gái.

Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết, mang thai và sinh con ở người chưa thành niên vẫn còn, tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống cũng cần phải được cải thiện nhiều hơn.

Theo các chuyên gia dân số, mất cân bằng giới tính tác động xấu tới cấu trúc dân số tương lai và dư thừa nam giới. Do đó tiếp tục khuyến cáo người trẻ khám sức khỏe trước hôn nhân; duy trì mức sinh hợp lý; sinh đủ 2 con...

Trong khi đó, tổ chức bộ máy làm công tác dân số chưa ổn định, thiếu thống nhất giữa các tỉnh, thành phố. Nguồn lực đầu tư cho công tác dân số chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ được giao.

Việt Nam sẽ là xã hội siêu già vào năm 2049

Ông Matt Jackson - Trưởng Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam cho biết, dân số Việt Nam bắt đầu già hóa từ năm 2011 và đang già hóa với tốc độ nhanh hơn nhiều so với các quốc gia khác.

Dự báo, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia có dân số già vào năm 2036 và là xã hội siêu già vào năm 2049. Ông Matt Jackson chỉ rõ và cho rằng sự chuyển đổi từ một xã hội trẻ thành một xã hội già có nhiều tác động sâu rộng, đòi hỏi phải chuẩn bị cho những thay đổi dân số này ngay từ bây giờ.

Các giải pháp bao gồm tăng năng suất lao động kết hợp với các chính sách tạo việc làm bền vững, cũng như tăng tỷ lệ tham gia lao động, đặc biệt là đối với dân số cao tuổi, hỗ trợ phụ nữ duy trì tham gia thị trường lao động và đầu tư vào y tế và giáo dục.