Mới đây, bệnh nhân Trần Thị C., 25 tuổi, ở Tiền Giang, đi khám tại phòng khám Tiêu hóa BV Đại học Y dược TPHCM khi có các triệu chứng như đau bụng, đau lan ra sau lưng, cảm giác nóng rát sau xương ức, buồn nôn. Người bệnh được bác sĩ chẩn đoán là viêm dạ dày, HP dương tính, điều trị HP theo phác đồ lần 1. Sau đó 1 tuần, người bệnh tái khám. Tuy nhiên, những triệu chứng vẫn như cũ, không thuyên giảm.

Người bệnh được cho chỉ định nội soi dạ dày, PY Test, xét nghiệm HP huyết thanh (CIM và IgG). Kết quả cho thấy người bệnh vẫn viêm dạ dày, HP dương tính. Mẫu thử HP được làm kháng sinh đồ và phát hiện là kháng thuốc.

Theo khai thác bệnh sử, bác sĩ dự đoán nguyên nhân có thể do việc người bệnh quá lạm dụng sử dụng kháng sinh trong điều trị các bệnh thông thường như viêm họng, cảm cúm,… hoặc có thể do chính con vi khuẩn HP kháng thuốc ở người bệnh khi điều trị lần đầu tiên.

Liên quan về vấn đề này, AloBacsi đã có cuộc trao đổi với PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng - Trưởng khoa Tiêu Hóa - BV Đại học Y dược TPHCM cảnh báo về vấn đề gia tăng tỉ lệ kháng thuốc của vi khuẩn HP hiện nay và trường hợp người bệnh điển hình.

Tình hình nhiễm vi khuẩn HP hiện nay như thế nào thưa bác sĩ?

Nhiễm HP là một trong các nhiễm khuẩn thường gặp ở người. Ước tính tại Việt Nam có khoảng hơn 70% người trưởng thành bị nhiễm HP. Đây được xem là nguyên nhân chính gây viêm, loét dạ dày-tá tràng và ung thư dạ dày. Cụ thể là 90% số người bị viêm dạ dày có sự hiện diện của vi khuẩn HP.

Tương tự, tỷ lệ này chiếm từ 75-85% trong bệnh loét dạ dày-tá tràng; còn trong biến chứng thủng do loét dạ dày tá tràng thì sự hiện diện của HP chiếm từ 80-95% trường hợp. Chính vì vậy, việc điều trị diệt HP khi bị viêm, loét dạ dày tá tràng là rất cần thiết nhằm ngăn ngừa các biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, và nguy hiểm hơn là ung thư dạ dày.

Tình hình kháng thuốc của vi khuẩn HP?

Từ khi phát hiện vi khuẩn này thì các phác đồ điều trị được xây dựng tập trung để diệt vi khuẩn HP. Vi khuẩn sống trong dạ dày thích nghi với môi trường nên kháng sinh rất khó phát huy tác dụng. Kháng sinh khi uống vào gặp môi trường axit trong dạ dày thì thuốc sẽ bị hủy và giảm tác dụng.

Chính vì vậy, phác đồ điều trị vi khuẩn HP ít nhất phải phối hợp với hai loại kháng sinh, kết hợp thêm thuốc giảm tiết axit mạnh (thuốc ức chế bơm proton). Thuốc này giúp giảm axit trong dạ dày giúp cho kháng sinh uống vào tăng tác dụng tốt nhất.

Phác đồ đầu tiên và hiệu quả là phác đồ bộ ba: PPI, Amoxicilin, Clarithromycin kết hợp thêm với Omeprazol. Thời  gian đầu hiệu qủa điều trị đạt trên 80- 90%. Sau 30 năm, đến bây giờ thì phác đồ này có khuynh hướng bị giảm tác dụng.

Năm 2010, theo nghiên cứu thực hiện tại BV Đại học Y dược TPHCM thì tỷ lệ điều trị thành công của phác đồ bộ 3 chỉ còn 62%.  Theo nghiên cứu thì tỷ lệ kháng thuốc gia tăng, người bệnh đã chữa lần đầu tiên nhưng bị thất bại thì tỷ lệ kháng thuốc Clarithromycin lên tới 67%,  Metronidazol thì tỷ lệ kháng là 55%, Levofloxacin là loại thuốc thế hệ mới thì tỷ lệ kháng là 16%, Amoxicilin thì tỷ lệ kháng dưới 10% .

Tình hình kháng thuốc tùy theo từng quốc gia. Ở các nước như Mỹ, châu Âu, tỷ lệ kháng của Clarithromycin rất thấp do vậy các nước đó vẫn khuyến cáo sử dụng thuốc này, nhưng vùng Đông Nam Á mà đặc biệt là Việt Nam tỉ lệ kháng thuốc này cao là do việc lạm dụng, sử dụng tùy tiện kháng sinh.

Nguyên nhân của việc gia tăng tỉ lệ kháng thuốc của vi khuẩn HP?

Hiện nay, việc điều trị diệt HP trong bệnh viêm, loét dạ dày-tá tràng đang đối mặt với nhiều thách thức mà nguy cơ thất bại rất cao do nhiều nguyên nhân:

(1) Người bệnh không tuân thủ đúng liều lượng, thời gian và cách uống thuốc do sợ tác dụng phụ của kháng sinh, hoặc sợ phải uống số lượng thuốc quá nhiều;

(2) Vi khuẩn HP đề kháng với các kháng sinh đang sử dụng do việc lạm dụng và sử dụng tùy tiện kháng sinh; 

(3) Axít trong dạ dày quá nhiều làm cho kháng sinh bị phá hủy hoặc mất tác dụng hoặc do chuyển hóa ở gan làm cho các thuốc ức chế tiết axít bị giảm tác dụng.

Phương pháp tìm ra phác đồ điều trị thích hợp nhất cho người bệnh?

Tùy theo từng đối tượng, nếu người trẻ bị đau dạ dày thì không cần thiết phải nội soi ngay mà có thể dùng những biện pháp đơn giản như thử máu, kiểm tra hơi thở để chẩn đoán có bị nhiễm HP hay không, còn đối với những người bệnh lớn tuổi hoặc đã đau dạ dày lâu ngày, đau nhiều thì cần tầm soát bằng nội soi.

Phương pháp để chẩn đoán việc kháng thuốc của vi khuẩn HP là nội soi dạ dày, lấy vi khuẩn làm kháng sinh đồ. Sau đó, bác sĩ sẽ kiểm tra vi khuẩn phù hợp với loại thuốc nào để đưa ra phác đồ điều trị thích hợp, không kéo dài thời gian điều trị của người bệnh.

Nếu bị nhiễm HP mà không chữa trị hoặc chữa không triệt để có thể dẫn đến nguy hiểm gì? Lời khuyên của bác sĩ dành cho cộng đồng?

Quá trình chữa trị không đúng phác đồ hoặc không chữa trị có thể dẫn đến ung thư. Tuy nhiên, không phải người bệnh nào nhiễm vi khuẩn HP đều sẽ bị ung thư. Điều này còn phụ thuộc vào cơ địa của từng người, độc tính của vi khuẩn và chế độ ăn uống. Chế độ ăn như ăn mặn, thực phẩm lên men, muối chua, thịt hun khói  làm cho thực phẩm bị biến chất gặp điều kiện vi khuẩn HP thì dễ phát sinh ung thư hơn.

Các biến chứng có thể gặp khi nhiễm vi khuẩn Hp

Chính vì vậy, chế độ ăn cho người bị nhiễm HP thì cần tránh đồ chua cay, tránh ăn mặn, nên dùng củ nghệ vì có tính chất bảo vệ chống ung thư, làm lành những tổn thương trong viêm loét bao tử. Cộng đồng cần lưu ý vi khuẩn HP có thể bị lây nhiễm qua đường ăn uống.

Người bệnh cần tuân thủ điều trị, uống thuốc đúng liều, đúng lượng, đúng giờ. Khi có tác dụng phụ, người bệnh cần báo ngay với bác sĩ để có điều chỉnh kịp thời.

Các bác sĩ cần cập nhật thông tin liên tục về tình hình đề kháng thuốc để tránh các thuốc có tỉ lệ kháng cao, sử dụng các loại thuốc còn hiệu quả và nếu biết người bệnh đã thất bại trong điều trị các loại thuốc thông dụng thì cần chỉ định nội soi để làm kháng sinh đồ, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

AloBacsi.com
Cổng thông tin tư vấn sức khỏe miễn phí