Khớp khó được xem là ngã bệnh nếu khớp không đau, không viêm. Hiện nay rõ ràng không thiếu thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm với tác dụng nhanh, mạnh, kéo dài, nhưng tại sao bệnh xương khớp vẫn là chuyện nhiêu khê thưa BS Lương Lễ Hoàng?

BS Lương Lễ Hoàng trả lời: Thường khi bàn về một căn bệnh, để nhận biết có phức tạp hay không, ở phía nhà điều trị sẽ xem xét tình trạng bệnh có đáng quan tâm và lo ngại. Nhưng ở phía bệnh nhân, điều quan tâm nhất là căn bệnh của mình ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống, chẳng hạn như: liệu có mất khả năng lao động, học tập, có khiến họ phải đến “gõ cửa thầy thuốc hay không”, vì chắc hẳn chẳng mấy ai vui khi phải đến gặp bác sĩ.

Bệnh xương khớp hiện nay, theo đánh giá của nhiều y sĩ đoàn trên khắp thế giới, đây là nguyên nhân đứng đầu khiến nhiều người gõ cửa các bệnh viện, phòng khám.

Trước đây người ta hay nói “lưng còng gối mỏi là dấu hiệu già nua” thì trái lại ngày nay bệnh khớp ngày càng trẻ hóa, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Bên cạnh đó, điều đáng lo nhất là khi bệnh chưa khỏi hẳn người bệnh lại lầm tưởng đã xong, một thời gian không lâu sau đó bệnh tái phát và khớp bắt đầu bị “sứt mẻ”.

Trong thời đại ngày nay, cuộc sống quá tiện nghi lại càng khiến chúng ta dễ mắc các bệnh về khớp. Thay vì đi thang bộ, công ty lại có thang máy, thay vì tập thể dục hít thở khí trời bạn lại ngồi hàng giờ mà không đúng tư thế trước máy vi tính, ít vận động, chơi thể thao,… Càng tiện nghi bao nhiêu thì bạn sẽ thấy câu nói “đố ai chưa từng đau khớp nhiều lần trong đời” là không sai.

Bệnh xương khớp ngày nay không chỉ là vấn đề riêng của người lớn tuổi mà ngay cả người trẻ đã phải đối diện

Phân tích của bác sĩ cho thấy thầy thuốc tuy đang có trong tay nhiều thuốc đặc hiệu đời mới nhưng hiệu quả lâu dài vẫn chưa như mong muốn vì còn nhiều điểm hở sườn trong điều trị bệnh xương khớp. Một câu hỏi cụ thể: Người đau khớp nếu dùng thuốc hết đau nhanh có tránh được hậu quả thoái hóa khớp, cứng khớp?

BS Lương Lễ Hoàng trả lời: Câu hỏi đặt ra “bệnh xương khớp có thuốc chữa không?”. Câu trả lời là bệnh xương khớp hiện nay có rất nhiều thuốc tốt, thậm chí có tác dụng nhanh. Nếu so với nhiều thập niên trước thì hiện nay thuốc trị đau khớp không thiếu, thậm chí thừa vì có quá nhiều loại đến ngay cả thầy thuốc cũng phân vân không biết chọn loại nào.

Song các loại thuốc sau một thời gian dài cả chục năm người ta cho rằng, có những loại thuốc dùng 1 - 2 lần thấy bớt, nhưng sau đó một sự thật “bẽ bàng” là khớp vẫn dễ bị thoái hóa, hư biến, hay thậm chí có những biến thể ác tính.

Vậy câu hỏi được đặt ra là, thuốc giảm đau khớp có trị bệnh khớp hay không?

Đến nay qua nhiều công trình nghiên cứu khách quan thực nghiệm người ta có thể trả lời dứt khoát rằng, giảm đau trong bệnh khớp không hề liên quan đến việc chữa lành bệnh khớp.

Thậm chí có điều đáng lo ngại, những người sử dụng thuốc giảm đau liều cao, liều mạnh thì lại càng nằm trong nhóm dễ có những biến chứng về khớp. Lí do là người bệnh hiện nay chọn phương pháp giảm đau nhanh (sử dụng thuốc để giảm đau tức thì), nhưng sau đó không tìm giải đáp hỗ trợ xương khớp, chẳng hạn như vận động. Bởi khi giảm đau nhanh, người bệnh không để ý đến khớp nữa và cho rằng mỗi lần đau uống 1 - 2 viên thuốc là hết.

May mắn cho bệnh nhân, hiện nay có nhiều thầy thuốc chọn phương pháp điều trị toàn diện. Trong trường hợp cần thiết cấp bách phải dùng đến những hóa chất tổng hợp, ngoài chuyện giảm đau, kháng viêm, thầy thuốc sẽ có giải pháp kèm theo giúp người bệnh bớt đau, giúp chỗ viêm không bị sưng quá lâu, phù nề, chèn ép hay biến dạng khớp. Đó là can thiệp bằng những hoạt chất an toàn hơn khi dùng dài lâu như hoạt chất sinh học trong cơ thể từ nguồn dược thảo, các men kháng viêm, sinh tố, khoáng tố,…

Biện pháp này với mục đích:

• Làm sao để hỗ trợ cấu trúc khỏe mạnh của khớp

• Làm sao để ngăn những yếu tố khiến khớp bị thiếu máu

• Làm cho khớp không bị biến dạng vì sụn khớp không còn cân đối

• Làm sao để bao khớp đừng bị quá khô và dịch khớp đủ để làm thành một chất đệm
• Làm sao cho 2 đầu xương đừng cạ với nhau mỗi khi bệnh nhân phải cử động. Bởi ngay cả lúc người ta ngồi yên hay nằm ngủ thì khớp vẫn phải chịu áp lực từ trọng lượng, điều này có thể thấy người nào càng béo phì thì khớp càng “khổ”.

Một biện pháp điều trị khớp chỉ tập trung giảm đau, bằng cách sử dụng hay thậm chí lạm dụng những hoá chất tổng hợp thì đó là liệu pháp tạm thời “gió chiều nào che chiều nấy”, nhưng về lâu dài chắc chắn sẽ có hại nhiều hơn lợi.

BS Lương Lễ Hoàng hiện đang điều hành Phòng tư vấn sức khỏe và Nghiên cứu Y Dược -  Điều trị Nội khoa thuộc Trung tâm Oxy cao áp TPHCM.

Vậy thưa BS, để tránh hệ quả đáng tiếc như bác sĩ vừa phân tích, cần quan tâm yếu tố nào trong phác đồ điều trị bệnh xương khớp?

BS Lương Lễ Hoàng trả lời: Một liệu pháp toàn diện cho khớp cần:

- Không tách rời những yếu tố giảm đau, kháng viêm.

- Ức chế những yếu tố bất lợi. Sau khi đã điều trị bằng thuốc, người bệnh phải làm sao ức chế được tất cả những yếu tố bất lợi cho khớp ví dụ người tăng cân, thừa cân hay béo phì phải giảm cân. Bên cạnh đó, cần điều trị tốt những rối loạn chuyển hóa xoay quanh bệnh khớp như mỡ máu, thừa cân, các bệnh tiểu đường... bởi nếu không thì chuyện điều trị bệnh khớp chỉ là tạm thời.

- Vận động. Đây là một yếu tố rất quan trọng, người bệnh cần được thông tin, hướng dẫn luyện tập một cách phù hợp với tình trạng bệnh của mình. Thậm chí khi bạn chưa mắc bệnh vẫn cần tập thể dục, thể thao rèn luyện khớp, đừng để lúc quá đau mới đi tìm giải pháp.

Tất cả những yếu tố này, nếu áp dụng tốt vẫn có thể giúp bạn có được một bộ xương tuy lớn tuổi nhưng vẫn bền, khớp vẫn dẻo. Đó chính là mục tiêu toàn diện trong bệnh xương khớp. Đây là một quan điểm mà ngày nay trong ngành Y rất tán đồng.

Có chứng cớ khách quan nào cho thấy phác đồ điều trị kết hợp với hoạt chất sinh học nhiều ưu điểm hơn liệu pháp đau đâu chữa ngay đó nhưng chẳng khác nào chữa cháy cầm canh chờ đến lúc cháy sạch?

BS Lương Lễ Hoàng trả lời: Không có bất cứ một phác đồ toàn diện nào có thể áp dụng đại trà. Một phác đồ điều trị xương khớp còn tùy theo kinh nghiệm kiến thức của thầy thuốc và tùy theo mỗi cá nhân người bệnh.

Mặc dù xương khớp là vấn đề không của riêng ai, nhưng cách điều trị thì không phải "ai cũng giống ai". Tùy theo giai đoạn của mỗi bệnh nhân; tình trạng khớp đã bị hư biến thế nào, cấp tính với dấu hiệu sưng, nóng, đỏ hay khớp đã mãn tính; khi đó thầy thuốc sẽ xây dựng phác đồ điều trị riêng cho từng người.

Trong một vài trường hợp, người bệnh không phải lúc nào cũng đau khớp đến mức phải chở đến thầy thuốc. Lúc này, người dược sĩ đóng vai trò quan trọng hơn cả, bởi họ tiếp xúc thường xuyên và trực tiếp hơn với người bệnh. Dược sĩ sẽ dựa trên mỗi người bệnh riêng biệt mà cố vấn thông tin, tư vấn giúp người bệnh có những biện pháp để áp dụng.

Bên cạnh thuốc đặc hiệu bằng hóa chất tổng hợp, việc sử dụng các hoạt chất sinh học hiện nay đã được xác minh qua những công trình nghiên cứu khách quan và thực nghiệm cho thấy, khi được kết hợp trong phác đồ điều trị là rất hiệu quả. Vì nó tác dụng nhanh và mạnh hơn, thời gian người bệnh sử dụng ngắn hơn, hay nói cách khác là bớt được phản ứng phụ, thậm chí tránh được độc tính - điều mà dùng thuốc dặc hiệu dài lâu thường gặp phải.

Khi phối hợp giữa thuốc đặc hiệu và các hoạt chất sinh học trong điều trị bệnh xương khớp, thầy thuốc sẽ cân đối để giảm hóa chất và tăng hoạt chất thiên nhiên, tùy theo diễn biến của bệnh. Đã có nghiên cứu chứng minh, bệnh nhân khi được điều trị dưới phác đồ kết hợp, xác suất họ bị biến chứng thấp hơn từ 3 - 6 lần so với nhóm bệnh nhân chỉ được điều trị bằng hóa chất tổng hợp và không kết hợp với những biện pháp sinh học.

Như vậy, xu hướng hiện nay, khi điều trị bệnh lý xương khớp, người ta sẽ kết hợp phác đồ điều trị với nhiều hoạt chất sinh học giúp bảo vệ cho sụn khớp, bao khớp, dịch khớp, đầu xương,… Lý tưởng hơn nữa là sử dụng các sản phẩm đã được nghiên cứu để đưa ra một công thức đồng nhất, trong một thành phẩm mà có nhiều hoạt chất sinh học, từ đó giúp tấn công bệnh ở nhiều cửa ngõ.