Nhân viên y tế di chuyển một bệnh nhân trên băng ca ở Bệnh viện Sinai Morningside vào ngày 18/5/2020 tại thành phố New York. Ảnh: John Lamparski / NurPhoto / Getty

Các nhà nghiên cứu hiện đã phát triển một bức tranh toàn cảnh về các triệu chứng phổ biến của COVID-19, nhưng lý do tại sao một số trường hợp trở nên nghiêm trọng hơn nhiều so với những người khác vẫn là một thách thức.

Vì virus corona là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, nguyên nhân chính gây tử vong thường là do suy hô hấp, có nghĩa là phổi không cung cấp đủ oxy cho máu. Tuy nhiên loại virus này cũng có thể gây hại cho tim, thận, ruột và gan.

Một nghiên cứu mới nổi cho thấy chính cơ chế được thiết lập để bảo vệ cơ thể chúng ta khỏi bị nhiễm trùng - phản ứng miễn dịch - khiến một số trường hợp chuyển từ nhẹ sang nguy kịch. Một đánh giá mới từ các nhà nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Y Zunyi cho thấy phản ứng miễn dịch tích cực được gọi là "cơn bão cytokine" có thể là yếu tố chính gây tử vong do virus corona.

Một nghiên cứu khác của Đại học Vũ Hán (vẫn đang chờ đánh giá) cho thấy bệnh nhân virus corona "trải qua tình trạng rối loạn miễn dịch đáng kể" sau khi họ không may nhiễm bệnh, điều này có thể khiến sức khỏe của họ xấu đi nhanh chóng. Nghiên cứu đã kiểm tra sự suy giảm của 18 bệnh nhân COVID-19 từ khi nhập viện cho đến ngày qua đời - khoảng thời gian trung bình khoảng hai tuần.

Cả hai nghiên cứu đều vạch ra quá trình từng bước về cách thức virus corona giết chết bệnh nhân:

Bước một: Các protein gai của virus bám vào các thụ thể tế bào được tìm thấy trên khắp cơ thể được gọi là ACE2. Nó bắt đầu bằng cách liên kết với các thụ thể ACE2 trong phổi.

Bước hai: Hệ thống miễn dịch cảm nhận được mối đe dọa và phản ứng bằng cách kích hoạt các tế bào bạch cầu. Các nhà nghiên cứu Vũ Hán đã tìm thấy "sự gia tăng rõ rệt" ở hai loại - bạch cầu đa nhân trung tính - và giảm tế bào lympho (một loại tế bào bạch cầu khác) ở những bệnh nhân nguy kịch. Trong một bài báo vẫn đang chờ đánh giá, các nhà nghiên cứu Bắc Kinh phát hiện ra rằng tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính cao này là một yếu tố dự báo sớm về bệnh nặng.

Bước ba: Các tế bào bạch cầu giải phóng quá nhiều cytokine: protein kích hoạt thêm phản ứng miễn dịch và kích hoạt viêm trong cơ thể. Các nhà nghiên cứu Vũ Hán đã tìm thấy nồng độ của một cytokine chính gọi là interleukin-6 (IL-6) trong số những bệnh nhân bị bệnh nặng và nguy kịch.

Bước bốn: "Cơn bão cytokine" này thúc đẩy các tế bào bạch cầu tấn công các mô phổi khỏe mạnh. Phản ứng có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng bao gồm cục máu đông, rò rỉ quá nhiều trong các mạch máu, chất lỏng trong phổi, thiếu oxy trong máu và huyết áp thấp. Các nhà nghiên cứu Vũ Hán đã tìm thấy nồng độ D-dimer cực cao, một đoạn protein báo hiệu sự hiện diện của cục máu đông, trong số những bệnh nhân bị bệnh nặng và nguy kịch.

Bước năm: Một phản ứng miễn dịch tích cực có thể làm hỏng phổi, tim, thận, ruột và gan. Các nhà nghiên cứu Vũ Hán đã tìm thấy mức độ cao của hai loại protein có thể báo hiệu cơn đau tim - các protein phản ứng nhiệt độ nhạy cảm I và nhạy cảm C - trong số các bệnh nhân bị bệnh nặng và nguy kịch. Những người này cũng bị giảm nồng độ albumin, một dấu hiệu của các vấn đề về thận hoặc gan.

Bước sáu: Protein và tế bào chết tạo thành một màng bao quanh phế nang (túi khí nhỏ trong phổi), gây khó khăn cho việc hấp thụ oxy. Điều này có thể dẫn đến hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS), một tổn thương phổi đe dọa tính mạng.

Bước bảy: Hầu hết các trường hợp tử vong do virus corona là do suy hô hấp, nhưng nhiều bệnh nhân cũng bị suy đa tạng. Trong số 18 bệnh nhân tử vong trong nghiên cứu ở Vũ Hán, 17 bệnh nhân mắc ARDS, 10 người bị chấn thương tim cấp tính và 7 người bị chấn thương thận cấp tính. Tất cả, ngoại trừ một bệnh nhân có dấu hiệu nhiễm vi khuẩn thứ cấp vào ngày chết.

Cả hai nghiên cứu Zunyi và Vũ Hán đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều trị triệu chứng sớm.

Khi một cơn bão cytokine hình thành, cơ hội sống sót sẽ giảm xuống. Viện Hàn lâm Khoa học Y khoa Trung Quốc  gần đây đã xác định rằng việc biết chính xác thời điểm ngăn chặn cơn bão đó là rất quan trọng để giảm tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân virus corona.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra cách điều trị phức tạp trong trường hợp không có thuốc kháng virus hoặc vắc xin. Các nhà nghiên cứu ở Đại học Zunyi xác định rằng việc ngăn ngừa suy nội tạng phải là nền tảng của bất kỳ phương pháp điều trị virus corona nào, trong khi các nhà nghiên cứu Vũ Hán cho rằng các bác sĩ cũng có thể cần phải giải quyết các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Tuy nhiên, các nhà khoa học Vũ Hán cảnh báo rằng mặc dù nghiên cứu của họ "có thể cung cấp manh mối" về cách thức tiến triển của bệnh, nhưng sự hiểu biết tốt hơn về các trường hợp quan trọng là "cần thiết để kiểm soát và điều trị bệnh dịch này".