“Chỉ điểm (marker) về xét nghiệm tìm SARS-CoV-2”

Không có quốc gia nào biết được có bao nhiêu người nhiễm virus trong nước mình. Những gì chúng ta biết về tình trạng đại dịch là qua những trường hợp có xét nghiệm dương tính gọi là ca xác định.

Xét nghiệm còn giúp chúng ta hình dung được dịch lan truyền như thế nào. Không xét nghiệm thì không thể biết chỗ nào làm tốt chỗ nào làm chưa tốt. Để có thể diễn giải được số liệu trên ca dương tính thì cần biết đã thực sự làm bao nhiêu xét nghiệm - cả số lần lẫn số người được thử.

GS.TS.BS Trần Tịnh Hiền - Giám đốc Nghiên cứu Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại Học Oxford Anh quốc, trụ sở tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM

Để biết một nơi nào thực hiện đầy đủ xét nghiệm và giúp hiểu sự lây truyền của virus thường người ta dùng “tỷ lệ dương tính” (positive rate).

Theo tiêu chuẩn WHO May 2020, tỷ lệ dương <5% là một chỉ dấu cho thấy dịch đang được kiểm soát tốt. Ngoài ra, tỷ lệ dương tính còn cho ta biết về sự lan truyền của virus: tỷ lệ dương tính tăng cho thấy tỷ lệ lây nhiễm gia tăng. Nên chú ý rằng số ca dương chỉ là phần nổi của tảng băng.

Số liệu của ourworldindata.org cho thấy tỷ lệ dương tính của Việt Nam đến 16/5/2021 là trong khoảng 0-1% (H.1).

Một chỉ dấu khác là số test thực hiện trên số ca dương tính. Cũng theo WHO thì khoảng 10-30 tests/1 ca xác nhận cho thấy là xét nghiệm tương đối đủ... Việt Nam làm đến 190 test/1 ca dương. Nhưng so với thế giới Việt Nam làm khá ít test để phát hiện ca nhiễm trong toàn dân, 30.8 test/1000 dân.

Chúng ta đang làm 0.24 test/1000 người/ngày trong khi Anh quốc 8.75 test/1,000 người/ngày...

Những chỉ dấu này cho thấy hình như Việt Nam chỉ tập trung xét nghiệm sau khi đã có ca dương tính (F0) rồi truy tìm (tracing) người tiếp xúc (F1,2,3...). Vậy vẫn được xếp vào những nước “chỉ truy tìm một số ca” trong khi có những quốc gia như Australia, New Zealand là “truy tìm tất cả” những ca dương tính và có nước thì không truy tìm như Brazil...

Nếu không xét nghiệm nhiều thì không phát hiện hết các ca mang virus, nhất là các trường hợp không có triệu chứng và phải chờ đợi virus xuất hiện - nghĩa là vẫn phải “thụ động” chống dịch chứ chưa gọi là “phòng” được. Lẽ tất nhiên, xét nghiệm nhiều hay ít phải phụ thuộc vào ngân sách của quốc gia (nhân lực, vật lực...).

Chủ tịch TP. Đà Nẵng cho rằng có khả năng còn người nhiễm SARS-CoV-2 trong cộng đồng và đã làm 240,000 test phát hiện 147 ca dương tính từ 3/5/2021 (dân số Đà Nẵng 1,134,000). Không biết đây là số test hay số người được xét nghiệm? Với số liệu như thế Đà Nẵng đã vượt xa số test cần thiết để lượng giá tình hình của US-CDC (>1,200/100,000 dân trong vòng 28 ngày) và xếp vào vùng nguy cơ cấp 4 - không nên đi đến! (Level 4: Very high level of COVID-19: Travelers should avoid all travel to these destinations).

BS Trần Tịnh Hiền