I. Định nghĩa rối loạn chức năng tình dục

Trước đây, lãnh cảm được dùng để chỉ tình trạng liên quan đến suy giảm khả năng tình dục của người phụ nữ tương tự như từ liệt dương ở nam giới. Hiện nay, lãnh cảm thay bằng cụm từ rối loạn chức năng tình dục của nữ giới.

Rối loạn chức năng tình dục là tình trạng người phụ nữ không ham muốn tình dục, không có hứng khởi trong quan hệ tình dục, không có khoái cảm khi giao hợp. Do đó không đáp ứng tình dục, từ đó không quan tâm hoặc từ chối quan hệ tình dục với bạn tình.

PGS.TS.BS Vũ Thị Nhung - Chủ tịch Hội Phụ sản TPHCM tại Hội nghị Khoa học và Đào tạo liên tục về mãn kinh và mãn dục ở người cao tuổi do Liên chi hội Đông - Tây y kết hợp tổ chức vào ngày 24/10 tại Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM.

II. Các yếu tố gây rối loạn chức năng tình dục của nữ giới

Nguyên nhân gây rối loạn chức năng tình dục:

Sinh bệnh lý:

- Bệnh nội khoa như đái tháo đường, tim mạch, huyết áp cao, thần kinh, suy gan, suy thận…;

- Nghiện ma túy, nghiện rượu, béo phì;

- Tác dụng phụ của thuốc: thuốc an thần, thuốc tâm thần, thuốc hạ huyết áp;

- Nội tiết: mãn kinh, suy buồng trứng sớm;

- Bệnh phụ khoa: bệnh lây truyền qua đường tình dục;

- Tổn thương thần kinh chi phối hoạt động sinh dục do chấn thương hay phẫu thuật;

- Tuổi cao khiến giảm nhu cầu quan hệ tình dục.

Tâm lý:

- Lo âu, buồn rầu, suy sụp tinh thần, mệt mỏi;

- Mâu thuẫn với bạn tình, gia đình;

- Sợ đau, sợ nhiễm trùng, sợ có thai;

- Cảm tưởng tội lỗi hay xấu hổ khi nghĩ đến tình dục;

- Tiền sử bị lạm dụng tình dục, hiếp dâm;

- Điều kiện nhà cửa chật hẹp, không có khoảng riêng tư cho 2 vợ chồng tạo cảm giác không thoải mái.

Đề tài PGS.TS.BS Vũ Thị Nhung mang đến hội nghị là Rối loạn chức năng tình dục ở phụ nữ.

III. Các đặc điểm lâm sàng của rối loạn chức năng tình dục

Laumann và cộng sự nghiên cứu trên 1749 phụ nữ và 1410 nam giới từ 18-59 tuổi ở Hoa Kỳ nhận thấy:

- 43% phụ nữ có rối loạn chức năng tình dục, trong khi nam chỉ có 31%;

- Thường xuất hiện ở những người yếu về thể chất và tinh thần;

- Suy giảm ham muốn tình dục (22%);

- Khó đạt khoái cảm (14%);

- Đau khi giao hợp (7%);

- Sự suy giảm chức năng tình dục càng nhiều khi tuổi cao.

Molouk Jaafarpour và cộng sự nghiên cứu trên 400 phụ nữ Iran tuổi từ 18-50 thời gian trong 1 năm (9/2010 - 9/2011) cho kết quả:

- Số người rối loạn chức năng tình dục tăng theo số tuổi, nhất là trên 40 tuổi (75,7%);

- Rối loạn chức năng tình dục ở nữ giới chiếm 45,3%;

- Suy giảm ham muốn tình dục 37,5%;

- Khô âm đạo: 41,2 %;

- Đau khi giao hơp: 42,5%;

- Khó đạt khoái cảm: 42%.

Từ những nghiên cứu trên cho thấy có sự khác biệt về tần suất rối loạn chức năng tình dục giữa các quốc gia. Sự khác biệt này phản ánh sự khác nhau về các yếu tố tâm lý, y tế, văn hóa, chủng tộc, đặc biệt là yếu tố kinh tế xã hội.

Theo nghiên cứu của Berman và cộng sự, có nơi 40% nữ không dám nhờ đến sự giúp đỡ của bác sĩ khi họ gặp khó khăn về vấn đề tình dục vì xấu hổ khi đề cập đến vấn đề này.

Nếu tình trạng rối loạn chức năng tình dục thỉnh thoảng mới xảy ra, hoặc vì người chồng có nhu cầu quan hệ tình dục nhiều hơn người vợ nên có lúc người vợ không cảm thấy hứng thú thì người phụ nữ đó hoàn toàn bình thường.

Tuy nhiên, nếu những triệu chứng kể trên tồn tại kéo dài và thật sự làm cho hai vợ chồng lo âu, khổ tâm thì cần phải quan tâm để tìm cách giải quyết sớm, nếu không thì chắc chắn sẽ dẫn đến đổ vỡ hạnh phúc gia đình.

IV. Điều trị rối loạn chức năng tình dục

Để điều trị rối loạn chức năng tình dục, người phụ nữ cần:

- Tư vấn giải tỏa những ức chế tâm lý, giải quyết những mâu thuẫn giữa hai vợ chồng;

- Sự cởi mở của người vợ đối với người chồng;

- Nếu người vợ bị tâm lý nặng nề cần có sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý;

- Nếu lý do gây lãnh cảm là vì bệnh lý thì phải đi khám bác sĩ để tùy nguyên nhân mà chữa trị;

- Đối với phụ nữ lớn tuổi, vấn đề suy giảm nội tiết tố sinh dục có thể cải thiện bằng điều trị nội tiết thay thế những phải dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa;

- Tập yoga giúp tăng ham muốn tình dục:

+ Khi luyện tập yoga, tinh thần chị em được thả lỏng, thaoir mái hơn, các cơ co giãn, cơ thể dẻo dai…

+ Một số bài tập yoga tăng cường sinh lý nữ: tư thế rắn hổ mang, tư thế cúi chào mặt trời, tư thế lạc đà…

- Các bài tập thể dục, vận động nhẹ nhàng;

- Thay đổi thói quen tình dục: không gian mới, thời gian khác thường ngày;

- Tiếp cận các kiến thức về tình dục, giành thời gia nhiều hơn cho màn dạo đầu…;

- Châm cứu cải thiện rối loạn chức năng tình dục: nghiên cứu của Khamba B và cộng sự ở Toronto châm cứu cho 35 bệnh nhân (18 nam và 17 nữ) trong 12 tuần bị rối loạn chức năng tình dục sau điều trị trầm cảm bằng SSRIs (các chất ức chế chọn lọc tái hấp thu serotonin) và SNRIs (các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrin) trên các huyệt thái khê, thận du, mệnh môn, thần môn, nội quan cho kết quả tốt đối với bệnh nhân không quá nặng;

- Bổ sung chất dinh dưỡng giúp cải thiện sự ham muốn tình dục như:

+ Rau xanh, hoa quả, trà xanh, cá hồi, sữa chua,  thực phẩm giàu axit omega 3, hàu, thịt bò, các loại hạt, nấm, socola đen, bạch quả, nhân sâm, nhụy hoa nghệ tây, hạt fenugreek, củ maca…

+ Hạn chế các chất kích thích ảnh hưởng không tốt đến ham muốn tình dục như rượu bia, thuốc lá…

- Khi nhận thấy bản thân đang gặp phải các dấu hiệu bị lãnh cảm, bệnh nhân nên đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên môn thăm khám và tư vấn điều trị.

Để có một đời sống tình dục tốt đẹp, người phụ nữ cần có sức khỏe thể chất và tinh thần tốt, quan hệ vợ chồng tốt, giảm stress.

Vợ chồng quan tâm đến cảm xúc của nhau, xem quan hệ tình dục là một trong những yếu tố cần thiết cho sự bền chặt của tình yêu.

Điều gì không rõ hoặc cảm thấy có bất thường thì phải đi khám bác sĩ hoặc tham khảo chuyên gia tâm lý, không để kéo dài những rối loạn chức năng tình dục.

PGS.TS.BS Vũ Thị Nhung chụp hình kỷ miện với đại diện Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM.