Cùng với lý luận y học cổ truyền phương Đông, nhiều phương thuốc cổ truyền càng trở nên giá trị hơn khi được soi rọi bởi những thành tựu của khoa học y học hiện đại. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở phải kết hợp Đông y với Tây y, kết hợp y dược học cổ truyền với y dược học hiện đại. Và sự tồn tại của y học cổ truyền đang bổ sung rất hiệu quả cho ngành y học hiện đại, đặc biệt là trong việc điều trị các bệnh lý hô hấp.

Góc nhìn của Đông y về các bệnh hô hấp cũng có nhiều khác biệt so với y học hiện đại, cụ thể:

● Viêm đường hô hấp trên cấp tính: Không phải là một bệnh đơn lẻ mà là tổng hợp các bệnh do bị cảm lạnh, viêm mũi, viêm họng, viêm xoang, viêm thanh quản... với triệu chứng dễ nhận biết như sốt cao, hắt hơi sổ mũi, chảy nước mũi, đau rát họng, ho, khàn tiếng, đau mỏi toàn thân... Trong đông y, nhóm bệnh này thuộc phạm vi các chứng như cảm mạo, khái thấu, nhũ nga, hầu tý... với nguyên nhân chủ yếu là do phong hàn, phong nhiệt gây nên.

● Viêm khí phế quản cấp tính thuộc phạm vi chứng khái thấu thường do phong hàn và phong nhiệt gây nên.

● Viêm phổi thuộc phạm vi các chứng như phong ôn, khái suyễn, mã tỳ phong... với nguyên nhân là do chính khí suy nhược, công năng tạng phủ rối loạn khiến tà khí bên ngoài xâm nhập sâu vào phần “lý” (bên trong) mà gây thành bệnh.

Còn riêng với các bệnh mạn tính như hen phế quản, viêm phế quản thể hen, viêm phế quản mạn tính hay phổi tắc nghẽn mạn tính thì theo Đông y đều thuộc chứng háo suyễn - háo rỗng, tức là khí không được liễm nạp về Thận, Tỳ dương hư yếu, thủy thấp ứ đọng sinh ra đờm. Trong cổ họng phát ra tiếng gọi là háo (hen), hít thở gấp háp, khí đưa lên nhiều mà đưa xuống ít, gọi là suyễn.

Đông y coi hen phế háo suyễn cơ thể con người là một thể hữu cơ thống nhất và thân thể chính là tấm gương của nội tạng (tạng - phủ); khi tạng phủ suy yếu mất cân bằng thì gây nên các bệnh lý hô hấp mạn tính (háo suyễn).

Căn nguyên sinh háo suyễn theo y học cổ truyền chính là do ba tạng Tỳ - Phế - Thận không được điều hòa, suy yếu gây ra. Điều trị cắt các đợt cấp tính vốn thuộc về thế mạnh của y học hiện đại, với điều kiện máy móc trang thiết bị có thể giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị cơn cấp tính kịp thời, còn y học cổ truyền vẫn mang lại lợi ích với các bệnh lý hô hấp mạn tính trong lâu dài, giúp bệnh ổn định và kiểm soát tần suất cơn hen tái phát trở lại.

Một trong những lợi thế lớn của dược phẩm y dược cổ truyền là ít gây ra tác dụng phụ, người bệnh có thể hoàn toàn yên tâm điều trị lâu dài. Tuy công dụng chữa trị chưa thấy ngay trước mắt, nhưng về lâu dài hiệu quả rất cao và với khả năng nâng cao thể trạng, chữa trị bền vững thì những bệnh mạn tính như hen phế quản, viêm phế quản mạn tính, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) không còn đáng ngại.

Thực tế hiện nay có rất nhiều bài thuốc cổ phương được dùng trong điều trị chứng háo suyễn, song để được bào chế thành các chế phẩm được Bộ Y tế cấp phép là thuốc điều trị thì lại vô dùng hiếm hoi.

Thuốc y học cổ truyền trị chứng háo suyễn (hen phế quản, viêm phế quản mạn tính, phổi tắc nghẽn mạn tính) được bào chế theo bài thuốc cổ phương 1500 tuổi “Tiểu thanh long thang” gia giảm hiện là chế phẩm thuốc y học cổ truyền đã được Bộ Y tế cấp phép là thuốc điều trị.

Xuất phát từ bài thuốc cổ phương của Thánh Y Trương Trọng Cảnh được biết đến trong cuốn “Thương hàn tạp bệnh luận” cuối đời Hán; với bề dày lịch sử hơn nghìn năm được ứng dụng trong dân gian để điều trị chứng háo suyễn, bài thuốc vẫn tồn tại cho đến hôm nay là một trong những minh chứng rõ ràng nhất về hiệu quả của bài thuốc. Đơn vị sản xuất thuốc hen thảo dược này cũng là một trong những thương hiệu uy tín về bào chế và cung ứng các thuốc có nguồn gốc từ tự nhiên.

Từ hiệu quả điều trị quý giá của bài thuốc cổ phương “Tiểu thanh long thang”, đội ngũ dược sĩ, bác sĩ, chuyên gia đã ứng dụng những nghiên cứu của khoa học hiện đại để nâng cao hiệu lực chữa bệnh của bài thuốc thông qua việc bổ sung, gia giảm thêm một số thành phần phù hợp với thể trạng người Việt.

Trên dây truyền đạt tiêu chuẩn sản xuất thuốc tốt của Tổ chức Y tế thế giới,  thuốc y học cổ truyền trị các bệnh hô hấp mạn tính đã được bào chế dưới dạng cao lỏng và viên hoàn vừa tiện dùng, vừa giữ đảm bảo được công năng của bài thuốc gốc. Sản phẩm này hiện đã được lưu hành rộng rãi tại hệ thống các nhà thuốc trên toàn quốc và được dùng tại chuyên khoa y học cổ truyền một số bệnh viện.

Hen phế quản, viêm phế quản mạn tính, phổi tắc nghẽn mạn tính - căn bệnh vốn được coi là thế mạnh của Tây y thì ngày nay, chúng ta có thể tự tin lựa chọn thuốc y học cổ truyền để điều trị. Và việc phát triển các bài thuốc cổ phương thành các chế phẩm thuốc y học cổ truyền thành phẩm cũng chính là hướng đi mở ra triển vọng cho ngành thuốc Đông dược và mang lại hy vọng lớn cho người bệnh.

Mong rằng trong thời gian tới, không chỉ có hen phế quản, phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn tính mà nhiều bệnh lý khác có thể điều trị tốt hơn nhờ chắt lọc những tinh hoa quý giá của nền y học cổ truyền nghìn năm tuổi; góp phần từng bước nâng cao hơn nữa vai trò của y dược học cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Xem thêm thông tin về thuốc y học cổ truyền điều trị dự phòng hiệu quả các bệnh hô hấp: