Kể từ đầu mùa dịch COVID-19 đến nay, virus SARS-CoV-2 đã đột biến liên tục.

Thông thường các đột biến đều vô hại và khó phát hiện. Tuy nhiên, một loạt đột biến sẽ tạo ra một biến thể có khả năng làm nhiều người bị nhiễm virus và khiến họ phát bệnh.

Dưới đây là những gì đang diễn ra. Các chuyên gia y tế cho biết nếu xét về tốc độ lây lan nhanh của chúng, các biến thể mới giúp virus liên kết với tế bào chúng ta dễ dàng hơn.

Đầu tiên, biến thể D614G xuất hiện ở Úc và Ấn Độ vào tháng 5/2020. Tháng 12/2020, các nhà khoa học phát hiện biến thể B.1.1.17 ở Anh, tiếp nối là biến thể B.1.351 ở Nam Phi và hai biến thể mới tại thành phố Los Angeles và bang Ohio.

Dường như tất cả biến thể mới có khả năng lây lan mạnh hơn so với các chủng trước đây. Hiện nay, một số nhà khoa học nghi ngờ rằng biến thể B.1.1.7 không chỉ dễ lây nhiễm hơn mà còn có thể gây tử vong cao hơn.

Nghiên cứu về biến thể B.1.1.7 hiện còn hạn chế và chỉ bao gồm một số ít bệnh nhân. Các chuyên gia đồng ý rằng cần có thêm bằng chứng để xác định liệu biến thể có liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn hay không. Họ không tin rằng biến thể này kháng vắc xin hoàn toàn.

Vắc xin tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh. Vì thế, ngay cả khi biến thể làm giảm hiệu quả của vắc xin, thì tiêm vắc xin vẫn còn khả năng bảo vệ cơ thể ở một mức độ nào đó.

Vắc xin loại RNA thông tin (mRNA) có thể được điều chỉnh dễ dàng nhằm chống lại biến thể mới.

Hôm 25/1, công ty Moderna tuyên bố những xét nghiệm gần đây cho thấy vắc xin của họ có khả năng chống lại các biến thể. Tuy nhiên, họ vẫn đang nghiên cứu mũi tiêm tăng cường có thể chống lại biến thể B.1.351.

Biến thể được phát hiện ở Anh

Nhiều biến thể mới được cho là dễ lây nhiễm hơn vì có đột biến protein gai là bộ phận của virus liên kết với tế bào người.

Nhiều người cho rằng biến thể B.1.1.7 được phát hiện ở Anh có khả năng lây nhiễm mạnh hơn 50% so với các biến thể trước. Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) lo ngại biến thế này sẽ trở thành chủng phổ biến nhất ở Mỹ vào tháng 3/2021.

Dù trước đây các chuyên gia cho biết chưa có bằng chứng biến thể sẽ độc hại hơn, bằng chứng mới ở Anh chỉ ra rằng biến thể B.1.1.7 có thể gây ra nhiều ca nhiễm chết người hơn (cao hơn 30%) hoặc bệnh tình nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết dữ liệu này chưa đầy đủ vì vẫn còn nhiều điều không rõ ràng về khả năng lây nhiễm và tính độc hại của các biến thể mới. Hiện CDC đang tìm thêm bằng chứng nhằm nắm rõ biến thể Anh có độc hại hơn hay không.

Biến thể phát hiện ở Nam Phi

Biến thể B.1.351 được phát hiện ở Nam Phi có đột biến ở protein gai liên kết với tế bào người.

Nhà virus học Benjamin Neuman thuộc Đại học A&M Texarkana ở bang Texas cho biết khi virus biến đổi, cơ hội sống sót của chúng sẽ cao hơn vì chủng loại càng đa dạng, khả năng sống sót sẽ tăng. Ông Neuman nói thêm: “Cũng giống như một kỹ sư giỏi sẽ biết cách tối ưu hóa hoạt động máy móc của anh ta, biến thể có thể làm tăng khả năng xâm nhập của virus vào tế bào”.

Nhiều người cũng lo ngại đột biến của biến thể mới làm giảm hiệu quả vắc xin.

Công ty Moderna tuyên bố vắc xin của họ có khả năng kháng lại biến thể ở Nam Phi, nhưng đối với các biến thể khác hiệu quả không chắc chắn cho lắm.

Moderna đang tìm loại vắc xin tăng cường có thể tấn công biến thể ở Nam Phi.

Hôm 28/1, Pfizer cho biết vắc xin của họ ít hiệu quả hơn đôi chút trong việc kháng biến thể này so với Moderna.

Cần thêm nghiên cứu

Ông Neuman khẳng định các biến thể mới lây lan mạnh hơn và đó là điều chắc chắn.

Hiện nay, cần có thêm nhiều nghiên cứu nhằm kết luận liệu chủng virus này có lây lan mạnh và độc hại hơn hay không cũng như cách thức lây lan của chúng.

Tiến sĩ Ellen Foxman, một nhà miễn dịch học thuộc khoa y Đại học Yale, nghi ngờ có một số nguyên nhân khác, chẳng hạn như thói quen và cách hành xử của người dân.

Ngoài ra, virus hiện lây lan mạnh hơn tháng 3/2020 bởi vì nó có mặt ở nhiều nơi hơn. Khi tỷ lệ phần trăm dân số nhiễm bệnh tăng lên, virus sẽ có cơ hội lây nhiễm cao hơn.

Bà Foxman nói bằng chứng vừa nêu được dựa trên dịch tễ học, căn cứ vào việc quan sát chủng virus này lây lan rộng hơn và tỷ lệ ca nhiễm cao hơn so với chủng khác của virus. Bà cũng cho biết thêm rằng hiện chúng ta vẫn chưa rõ virus có xâm nhập vào tế bào mạnh hơn hay không.

Trọng Dy (dịch)