AMH - Chỉ số dự đoán mãn kinh và suy buồng trứng sớm

AMH là một chỉ số có thể tiên lượng thời điểm mãn kinh hoặc mãn kinh sớm do suy buồng trứng sớm.

AMH (anti-Mullerian hormone) là một chỉ số đáng tin cậy có thể thay thế các chỉ số nội tiết tố trước đây để đánh giá dự trữ buồng trứng của người phụ nữ. AMH là một nội tiết tố được sản xuất bởi các tế bào hạt của các nang tiền hốc và có hốc ở buồng trứng.

Dự trữ buồng trứng, hay số trứng còn lại trên hai buồng trứng của người phụ nữ, sẽ giảm dần theo tuổi. Đến khi mãn kinh, số lượng nang trứng còn lại khoảng 1000 nang, tuy nhiên cơ chế vì sao các nang này không hoạt động nữa thì chưa được xác định rõ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy AMH là một chỉ số tiên lượng mãn kinh có giá trị. Nồng độ AMH sẽ giảm thấp, thậm chí là dưới ngưỡng phát hiện khoảng 5 năm trước khi mãn kinh. Freeman và cộng sự cho thấy AMH < 0,2 ng/ml sẽ xảy ra khoảng 5,99 năm trước khi mãn kinh ở nhóm phụ nữ 45-48 tuổi và 9,94 năm ở nhóm phụ nữ 35-39 tuổi.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Với giá trị AMH khoảng 1,5 ng/ml, mãn kinh có khuynh hướng xảy ra khoảng 6,23 năm sau ở nhóm lớn tuổi và hơn 13 năm sau ở nhóm trẻ tuổi. Một nghiên cứu tiến cứu của Broer và cộng sự gồm 250 phụ nữ xét nghiệm AMH lần đầu lúc 21 đến 46 tuổi và lần thứ hai vào 11 năm sau. Nghiên cứu cho thấy thời gian mãn kinh có thể được xác định khá chính xác dựa trên AMH và tuổi của bệnh nhân.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến thời điểm mãn kinh và có thể sử dụng để xây dựng mô hình tiên đoán tuổi mãn kinh, bao gồm hút thuốc lá, chủng tộc và BMI. Chẳng hạn, hút thuốc lá làm tăng tốc độ tiến đến mãn kinh khoảng 3 năm và nồng độ AMH giảm nhanh ở phụ nữ hút thuốc so với phụ nữ không hút thuốc.

Suy buồng trứng sớm cũng là một dạng mãn kinh sớm, khi buồng trứng ngưng hoạt động trước tuổi 40. Skalba và cộng sự quan sát thấy nồng độ AMH giảm rất thấp hoặc không thể phát hiện ở những bệnh nhân bị suy buồng trứng sớm (0,09 ± 0,25 ng/ml). Ở bệnh nhân suy buồng trứng sớm bị mất kinh hơn 3 năm, nồng độ AMH khoảng 0,02 ± 0,015 ng/ml, còn nhóm suy buồng trứng sớm nhưng thỉnh thoảng còn ra kinh được thì AMH cao hơn có ý nghĩa, nhưng vẫn thấp hơn so với dân số bình thường (0,43 ± 0,52 ng/ml).

Một nghiên cứu ở Hà Lan cho thấy AMH đánh giá chức năng buồng trứng tốt hơn inhibin B hoặc AFC ở những phụ nữ có nồng độ FSH tăng. Giá trị AMH giảm dưới bách phân vị thứ 5 ở bệnh nhân bị suy buồng trứng. Nồng độ AMH được xét nghiệm là bình thường ở 75% trường hợp bệnh nhân còn kinh đều với nồng độ FSH gia tăng và được chẩn đoán suy buồng trứng sắp diễn tiến. Còn ở những bệnh nhân kinh thưa và có FSH tăng (được xem là giai đoạn chuyển tiếp đến suy buồng trứng), chỉ có 33% bệnh nhân có nồng độ AMH bình thường.

Các kết quả trên cho thấy AMH là một chỉ số có thể tiên lượng thời điểm mãn kinh hoặc mãn kinh sớm do suy buồng trứng sớm. Các nghiên cứu trên đã góp phần cung cấp câu trả lời cho những thắc mắc của bệnh nhân cũng như bác sĩ về tuổi mãn kinh đứng trước một kết quả AMH thấp.

BS Nguyễn Khánh Linh – IVFMD Phú Nhuận