Dinh dưỡng của mẹ là yếu tố quyết định

Ăn uống của người phụ nữ trong thời kỳ có thai là một trong những yếu tố quyết định cho sự phát triển của bào thai, sự tạo sữa trong thời kỳ cho con bú và sự lớn lên của trẻ sau khi được sinh ra. Vì vậy, phụ nữ mang thai có nhu cầu về dinh dưỡng và năng lượng cao hơn so với người bình thường. Vitamin và khoáng chất là các thành phần thiết yếu trong chế độ dinh dưỡng của mẹ bầu.

Nếu cung cấp dinh dưỡng không đủ ngay từ trong bào thai thì sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, nghiêm trọng có thể dẫn đến sảy thai, sinh non, thai chết lưu…

Ngoài ra, thai phụ rất dễ nhiễm các bệnh như: thiếu máu do thiếu sắt, da ngứa, sỏi thận, đau bụng, đau lưng, tiểu khó, táo bón… Những căn bệnh này đều cản trở sự phát triển bình thường của thai nhi, vì thế bà mẹ phải hết sức chú ý đến chế độ dinh dưỡng.

Những dưỡng chất tối quan trọng trong thai kỳ

Khi còn trong bào thai, dinh dưỡng của bé phụ thuộc hoàn toàn vào dinh dưỡng của người mẹ. Phân tích về vai trò dinh dưỡng các chuyên gia cho rằng, mẹ bầu có chế độ dinh dưỡng tốt sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh, toàn diện và mẹ cũng có sức đề kháng tốt hơn, đủ sức cho quá trình sinh nở và mau chóng phục hồi sau sinh. Dưới đây là một số vitamin và khoáng chất thiết yếu trong thai kỳ được các chuyên gia khuyến cáo:

Acid folic: Acid folic có vai trò trong cấu tạo và phát triển hệ thống thần kinh của thai nhi, vì vậy khi bà mẹ thiếu acid folic sẽ ảnh hưởng đến đến cấu tạo, chức năng của hệ thần kinh thai nhi.

Có nghiên cứu cho thấy, ở những vùng dân cư có chế độ ăn nghèo acid folic thì nguy cơ ở các bà mẹ đẻ con bị khuyết tật ống thần kinh cao gấp 10 lần so với vùng dân cư có mức acid folic bình thường. Để giúp cơ thể có đủ các chất dinh dưỡng kể cả acid folic thì cần thực hiện ăn uống hợp lý với đa dạng các loại thực phẩm và luôn thay đổi các loại thức ăn.

Nguồn cung cấp acid folic có nhiều trong các trái cây, rau xanh, trứng. Tuy nhiên trong khẩu phần thường không đủ (bà  cần bổ sung 400-1000mcg/ngày), mẹ bầu có thể bổ sung thêm bằng các loại vitamin tổng hợp.

Hiện nay để phòng chống thiếu máu dinh dưỡng, ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới khuyến khích phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ từ 15-35 tuổi cần uống thêm viên sắt và acid folic mỗi tuần 1 viên uống trong 4 tuần liền trong 1 năm.

Omega-3: Omega-3 đóng vai trò quan trọng trong phát triển não và các chức năng của não ở bào thai, ở trẻ em và đặc biệt quan trọng ở phụ nữ mang thai và cho con bú. Trong đó, DHA thiết yếu cho phát triển thị lực và thần kinh ở trẻ. DHA được kết hợp chặt chẽ với mô thần kinh của thai trong tử cung cho đến lúc chào đời.

Omega- 3 có chứa trong một số loại cá, hải sản, đặc biệt những cá béo, các loại thịt động vật. Thai phụ có thể bổ sung EPA và DHA từ nguồn thực phẩm thiên nhiên này. Nếu không ăn đủ cá và hải sản thì có thể bồ sung Omega- 3.

Tuy nhiên, hiện nay nhiều thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất  như Vital Pregna có chứa sẵn hàm lượng DHA và EPA, Vitamin A, D cần thiết cho phụ nữ mang thai. Do đó, khi đi khám thai, chị nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ để tư vấn cụ thể.

Sắt: Tham gia quá trình tạo máu, có nhiều trong thịt màu đỏ, trứng, trong đậu đỗ các loại, vừng lạc và các rau củ màu xanh đậm. Sắt do các thức ăn động vật cung cấp dễ hấp thu hơn nguồn sắt từ các thức ăn thực vật. Lượng vitamin C và chất đạm trong khẩu phần làm tăng khả năng hấp thu sắt, ngược lại, tannin và phytat lại cản trở sự hấp thu sắt.

Do nhu cầu sắt của người phụ nữ tăng cao khi mang thai nên khẩu phần hàng ngày không thể đáp ứng được nhu cầu. Vì vậy, phụ nữ có thai cần được uống bổ sung viên sắt (30 - 60 mg sắt nguyên tố/ngày) hoặc viên đa vi chất theo qui định. Tình trạng thiếu sắt dẫn đến thiếu máu ở người mẹ ảnh hưởng đến mức tăng cân của mẹ trong thời gian mang thai cũng như cân nặng của trẻ sơ sinh.

Vitamin D: Giúp hấp thu và chuyển hóa các chất khoáng cần thiết như canxi, phospho vào cơ thể, khi mang thai nếu cơ thể thiếu vitamin D dễ gây các hậu quả như trẻ còi xương ngay trong bụng mẹ hay trẻ sinh ra bình thường nhưng thóp sẽ lâu liền. Những phụ nữ có thai nên dành thời gian tắm nắng khoảng 20-30 phút/ngày hoặc bổ sung vitamin D 15 mcg/ngày theo chỉ định của bác sĩ, sử dụng các thực phẩm giàu vitamin D như phomát, cá, trứng, sữa, hoặc các thực phẩm có tăng cường vitamin D.

I-ốt: Thiếu i-ốt có thể ảnh hưởng đến phát triển hệ thần kinh của bé yêu, gây sảy thai, dị tật thai nhi. Nhu cầu Iod ở phụ nữ có thai là 220 mcg/ngày. Mẹ có thể bổ sung iốt bằng muối có i-ốt, các thực phẩm như rong, tảo biển hoặc viên đa vi chất dinh dưỡng có i-ốt.

Bổ sung thế nào cho đúng?

Vitamin và khoáng chất là những yếu tố cần thiết, không thể thiếu đối với cơ thể. Lượng vitamin, khoáng chất cần thiết rất nhỏ và đa số phải đưa từ bên ngoài vào nên được gọi là vi chất dinh dưỡng.

Việc cung cấp dưỡng chất từ nguồn thực phẩm thường không đủ, vì thế phải bổ sung thêm bằng thuốc hoặc thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, thai phụ không nên tự ý mua thuốc bổ về sử dụng, cần đi khám thai định kỳ để được bác sĩ thăm khám, tư vấn, hướng dẫn cụ thể và chỉ định sử dụng loại thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe của mẹ và từng giai đoạn phát triển của thai nhi.