Theo quan niệm của người Việt, việc chuẩn bị mâm cỗ truyền thống cúng Rằm tháng Giêng rất quan trọng, bởi "cúng cả năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng". Mâm cỗ phải có đầy đủ các vị: chua, cay, mặn, ngọt, bùi. Vị mặn của nước chấm, vị cay của ớt, vị chua của đĩa nộm/dưa muối, vị ngọt của bánh, vị bùi của nhân đậu xanh, của vừng lạc... tượng trưng cho sự hài hoà âm dương trong cuộc sống.

Mâm cỗ phải có 5 màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: đỏ (hỏa), xanh (mộc), đen (thổ), trắng (thủy) và vàng (kim); và đủ 10 món, gồm các món ăn từ tứ phương: sông, núi, biển, đồng bằng. Tất cả tạo nên mâm cỗ đủ đầy, cầu mong yên ấm an lành, xua đi những đen đủi nếu có.

Ngoài ra, tuỳ phong tục từng địa phương và điều kiện kinh tế của từng gia đình mà món ăn trên mâm cúng ngày Rằm khác nhau. Các món trong mâm cỗ có thể được điều chỉnh sao cho phù hợp và đầy đủ, tươm tất, thể hiện lòng thành kính của con cháu với ông bà, tổ tiên.

Gợi ý mâm cúng Rằm đầy đủ ý nghĩa gồm 10 món (có cả gia vị nước chấm):

- Xôi lạp sườn hoặc bánh chưng là món ăn đầu tiên góp mặt trong mâm cúng Rằm. Những hạt gạo nấu xôi hay làm bánh chưng tượng trưng cho trời, như một lời cầu vạn sự được vuông tròn đầy đặn trong năm mới.

- Gà luộc là lễ vật dễ kiếm, dễ chế biến. Hình ảnh gà trống không chỉ thể hiện sự oai phong mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Gà là món ăn quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày và không thể thiếu trong các ngày lễ, Tết.

- Nộm ngũ sắc là món thanh mát tránh ngấy, ăn kèm bánh chưng và thịt

- Đĩa bóng xào bò thập cẩm hoặc bát canh bóng là một món ăn truyền thống trong những dịp lễ Tết cổ truyền của người Việt.

- Tôm sú chiên. Tôm có màu sắc tươi tắn là món ăn tượng trưng cho biển cả

- Cá tẩm bột chiên giòn/hoặc cá hấp, kho là món ăn đại diện cho vùng sông suối.

- Bát canh mộc ngũ sắc. Màu đỏ tượng trưng cho hành hỏa, xanh của hành mộc, đen của hành thổ, màu trắng của hành thủy, màu vàng hành kim.

- Món miến nấu nấm hương chay

- Nem hoặc nem Hà Nội là món quen thuộc trong những dịp lễ Tết quan trọng

- Nước chấm đủ vị chua, cay, mặn, ngọt tượng trưng cho sự đa dạng trong cuộc sống.

Trong quan niệm của nhiều người, ngoài việc chuẩn bị mâm cỗ cúng Rằm chu đáo, các gia đình cũng nên làm lễ cúng vào chính Ngọ, tức 12h trưa. Đây là lúc trời Phật hiển linh nên mọi người sẽ "cầu được ước thấy", theo duy tâm của người Việt.