Hotline 24/7
08983-08983

Viêm thực quản tăng bạch cầu ưa acid

Viêm thực quản tăng bạch cầu ưa acid (Eosinophilic esophagitis (EoE)) là một rối loạn mãn tính của ống tiêu hoá, trong đó tập trung lượng lớn bạch cầu eosin tại thực quản.

Bạch cầu eosin là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch, đóng vai trò quan trọng trong điều hoà miễn dịch và sự tập trung số lượng lớn của nó là biểu hiện của phản ứng dị ứng của cơ thể.

EoE được coi như là một dị ứng của hệ tiêu hoá, được đặc trưng bởi nôn, đau bụng hoặc đau ngực, kém phát triển thể chất (đặc biệt ở trẻ em), khó nuốt và nuốt nghẹn.

Ảnh minh họa: Internet
Ảnh minh họa: Internet

Triệu chứng

Các triệu chứng của EoE rất thay đổi, đặc biệt theo độ tuổi. Các triệu chứng phổ biến gồm: Nuốt khó, nuốt nghẹn, buồn nôn, nôn, kém phát triển thể chất, sụt cân, đau thượng vị, chán ăn, suy dinh dưỡng.

Một số triệu chứng ở trên cũng thường gặp trong bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản (GERD), nên bệnh nhân EoE hay bị chẩn đoán nhầm là GERD, tuy nhiên không đáp ứng với liệu pháp PPI và các xét nghiệm đo pH thực quản và nội soi không có trào ngược.

Hiện nay, các báo cáo lâm sàng cho thấy một tỉ lệ bệnh nhân EoE đáp ứng với liệu pháp PPI được gọi là PPI-REE.

Những bệnh nhân EoE thường có tiền sử dị ứng đi kèm.

Bệnh sinh

Bệnh sinh của EoE chưa rõ, tuy nhiên người ta thấy sự hiện diện của một số lượng lớn bạch cầu ưa eosin trong thực quản. Việc sản xuất và tích lũy eosinophils có thể do nhiều yếu tố như phản ứng quá mẫn miễn dịch với các loại thực phẩm đặc biệt hoặc protein môi trường (chất gây dị ứng) ở một số người bị ảnh hưởng. Một số bệnh nhân EoE có biểu hiện cao bất thường một gen đặc biệt gọi là eotaxin-3. Gen này mã hóa một protein quan trọng trong việc kiểm soát sự tập trung của bạch cầu ưa eosin. Một số gen đã được xác định để đóng góp vào EoE bao gồm CAPN14 (ở nhiễm sắc thể 2p23) và TSLP (tại nhiễm sắc thể 5q22).

EoE có thể có tính gia đình nhưng các nghiên cứu dịch tễ gần đây cho thấy nguy cơ cho các thành viên gia đình khác là <5% trừ khi họ là cặp song sinh với bệnh nhân EoE. Một số gen đã được xác định để đóng góp vào EoE bao gồm CAPN14 (ở nhiễm sắc thể 2p23) và TSLP (tại nhiễm sắc thể 5q22).

Chẩn đoán

*Nội soi tiêu hoá

Khoảng 7-10% bệnh nhân EoE có hình ảnh bình thường trên nội soi thực quản.

Có 5 hình thái thương tổn ở nội soi:

- Dạng phù nề: được xác định bằng mất các dấu hiệu mạch máu và niêm mạc.

- Dạng vòng: các vòng đồng tâm xuất hiện thoáng qua thể hiện sự co cơ thực quản, các vòng đồng tâm cố định thể hiện sự xơ hoá do tổn thương mô.

- Dạng tiết dịch hoặc các đốm trắng, mảng trắng giống thương tổn do nấm Candida, mô học là các microabcess.

- Dạng rãnh: là các đường song song với trục thực quản.

- Hình ảnh hẹp thực quản.

Các tổn thương này có thể cùng gặp trên một bệnh nhân, nhưng không có tổn thương nào đặc hiệu cho bệnh EoE.

Sinh thiết niêm mạc thực quản cho thấy sự tập trung bạch cầu ưa acid, hình ảnh viêm của tế bào gai thực quản.

*Các xét nghiệm khác

- Xét nghiệm tìm dị ứng nguyên

- Đo nhu động thực quản và pH thực quản.

- Siêu âm nội soi

Điều trị

Trước khi điều trị, cần chẩn đoán chắc chắn EoE. Quan trọng hơn, cần chẩn đoán phân biệt EoE, PPI-REE (EoE đáp ứng PPI liệu pháp). Thông thường, không thể phân biệt được EoE và PPI-REE trên nội soi và sinh thiết, vì vậy có thể điều trị thử 8 tuần PPI liều chuẩn sau đó đánh giá lại.

Có thể là test pH thực quản để phân biệt với GERD.

Các điều trị chính của bệnh lý EoE là điều trị thuốc, chế độ ăn, và can thiệp nội soi.

Chế độ ăn: Chế độ ăn uống rất có hiệu quả trong cải thiện triệu chứng EoE, trong đó quan trọng nhất là loại bỏ thức ăn gây dị ứng. Ở đây, các test tìm ra dị nguyên đóng vai trò then chốt. Trong một số trường hợp không có điều kiện tìm dị nguyên, người ta áp dụng chế độ ăn loại trừ 6 nhóm gồm sữa, trứng, lúa mì, đậu nành, đậu phộng / hạt cây và thức ăn biển (cá / động vật thân mềm). Các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn này làm giảm triệu chứng sau 6 tuần ở 78% trẻ em và 59% người lớn được chẩn đoán EoE.

Điều trị thuốc

- Thuốc điều trị đầu tay là corticoid tại chỗ

+ Fluticasone metered liều thuốc hít 880 microgram hai lần một ngày cho6 tuần. Bệnh nhân được khuyên không nên dùng bất kỳ thức ăn hoặc thức uống nào hoặc súc miệng trong nửa giờ

+ Budesonide đường uống(OVB) 1 mg hai lần một ngày cũng làm giảm triệu chứng nuốt

Cả hai dạng corticosteroids tại chỗ đều hiệu quả hơn trong cải thiện mô học so với cải thiện triệu chứng. Chỉ 1% của steroid tại chỗ được hấp thụ, do đó, tác dụng phụ toàn thân là rất hiếm mặc dù candida miệng và thực quản có thể xảy ra.

+ Corticoid tại chỗ thường được dùng cho 6-8 tuần. Nếu không hiệu quả, có thể sử dụng liều cao hơn, kéo dài hơn hoặc sử dụng corticoid đường toàn thân, kết hợp them chế độ ăn kiêng và xem xét nội soi can thiệp để cải thiện triệu chứng.

- Các thuốc ức chế miễn dịch có thể được xem xét điều trị trong một số trường hợp đề kháng hoặc phụ thuộc corticoid, tuy nhiên, không được khuyến cáo điều trị đầu tay cho bệnh nhân EoE.

- Một số loại thuốc mới đang được nghiên cứu như thuốc ức chế leukotrien, kháng thể kháng IL-13, IL-5...

Nội soi can thiệp: Khi bệnh nhân có hẹp thực quản không đáp ứng với điều trị thuốc và chế độ ăn. Nội soi can thiệp cải thiện triệu chứng tuy nhiên không cải thiện mô học. Các phương pháp nong thực quản bằng bóng có thể được áp dụng.

Tiên lượng

Như đã đề cập, EoE là một bệnh lý mãn tính, tình trạng viêm kéo dài sẽ dẫn đến hậu quả xơ hoá và hẹp thực quản. Tuy nhiên, chưa có trường hợp ung thư hoá nào được báo cáo ở bệnh nhân EoE. Mặc dù bệnh nhân thường đáp ứng tốt với điều trị, tái phát thường xảy ra khi ngừng điều trị. Vì vậy, cần thiết phải điều trị duy trì. Các nghiên cứu hiện tại chưa thấy liều duy trì nào là tối ưu, tuy nhiên duy trì liều thấp corticoid và chế độ ăn kiêng phải được thực hiện ở tất cả bệnh nhân EoE đặc biệt là những bệnh nhân có tiền sử khó nuốt, hẹp thực quản, những người tái phát sau điều trị.

Theo Bs Lê Bảo Ngọc
Khoa Nội Tiêu hóa/Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Quảng Nam

Đối tác AloBacsi

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ

Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

hoàn toàn MIỄN PHÍ

Khám bệnh online

X