Vi khuẩn trị liệu trong ung thư

Các nhà nghiên cứu đã cố gắng sử dụng một loại vi khuẩn kỵ khí có tên là Clostridium butyricum (C. butyricum), để điều trị ung thư.

Ghi nhận về khả năng sử dụng vi khuẩn để điều trị ung thư đã có cách đây trên 200 năm, nhiều y văn đã thấy rằng các trường hợp nhiễm vi khuẩn đôi khi làm thu nhỏ hoặc thậm chí tiêu diệt được khối u. William Coley, một bác sỹ giải phẫu người Mỹ vào năm 1890 đã sử dụng vi khuẩn Streptococcus để tiêm vào các khối u của bệnh nhân ung thư, sau những thất bại ban đầu do nhiễm trùng, ông đã sử dụng vi khuẩn đã bị giết chết tiêm vào khối u, được gọi là chất độc Coley (Coley toxin) để điều trị cho hơn 1000 bệnh nhân, kết quả là rất nhiều bệnh nhân của ông sống sót. Tuy nhiên, các tiến bộ của khoa học đã làm lu mờ cách tiếp cận này. Sau này khi tái phân tích một số ca bệnh của William đã cho thấy tỷ lệ thành công của ông cũng tương đương với các trị liệu ung thư hiện đại.

Mãi cho đến hơn một nửa thế kỷ sau đó, khoang những năm 1950 và 1960, các nhà nghiên cứu đã cố gắng sử dụng một loại vi khuẩn kỵ khí có tên là Clostridium butyricum (C. butyricum), để điều trị ung thư. C. butyricum phá hủy phần lớn các khối u ở bệnh nhân điều trị. Tuy nhiên, các nhà khoa học vào thời điểm đó không thể kiểm soát đầy đủ các độc lực vi khuẩn. Kháng sinh có thể kiểm soát được vi khuẩn nhưng không kiểm soát được các độc tố và làm bệnh nhân vẫn bị bệnh.

Trong hơn 1 thập kỷ miệt mài nghiên cứu, gần đây nhà di truyền học ung thư Bert Vogelstein tại trường Đại học Johns Hopkins ở Baltimore và các đồng nghiệp đã sử dụng Clostridium novyi, một loài vi khuẩn kị khí sống trong đất có họ hàng với vi khuẩn độc thịt (Clostridium botulium) để điều trị các khối u. Các vi khuẩn này đã được loại bỏ hầu hết các yếu tố độc lực gây bệnh. Theo nghiên cứu của nhóm tác giả này được đăng trên tạp chí Science Trasnlational Medicine thì các vi khuẩn Clostridium novyi này sẽ phát triển trong môi trường thiếu oxy bên trong các khối u, rồi tiêu diệt các tế bào ung thư. Các nhà nghiên cứu đã giả thiết rằng các vi khuẩn này tiết ra các enzyme có khả năng tiêu diệt được các tế bào ung thư. Một thử nghiệm khác của nhóm nghiên cứu này là sử dụng bào tử của Clostridium novyi tiêm vào khối u của 16 chú chó nuôi bị ung thư, thấy rằng 6 chú chó này, các khối u đã bị thu nhỏ hoặc biến mất, đồng thời khối u cũng ngừng phát triển ở 5 chú chó khác.

Sau các thành công trên động vật, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm điều trị ở người. Người đầu tiên tiếp nhận vi khuẩn này là một phụ nữ bị khối u ở bụng di căn xương (xương bả vai). Sử dụng liều bằng 1% liều vi khuẩn sử dụng cho các chú chó, nhưng khối u cũng đã bắt đầu thu nhỏ lại. Tuy nhiên, bệnh nhân xuất hiện phản ứng phụ dẫn tới tình trạng gãy xương, cuối cùng, bệnh nhân này tử vong do các khối u di căn khác.

Các nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng các vi khuẩn này không chỉ có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư, mà chúng còn kích thích các tế bào miễn dịch tấn công khối u ung thư.

Các nghiên cứu đầy hứa hẹn trên tại Phòng thí nghiệm của Vogelstein như là một điểm khởi đầu nhằm tạo ra một thế hệ mới các loại thuốc điều trị ung thư. Các nhà nghiên cứu đã và đang tiến hành các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I. Mục đích của các cuộc thử nghiệm là để đánh giá sự an toàn và để xác định liều lượng thích hợp cho liệu pháp vi sinh đơn lẻ hoặc kết hợp với các liệu pháp khác. Chúng ta có quyền hy vọng rằng trong tương lai không xa sẽ có thêm 1 trị liệu mới chống ung thư, một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất trên thế giới.

PGS.TS. Phan Quốc Hoàn

Chủ nhiệm Khoa Sinh học Phân tử - Bệnh viện TƯQĐ 108