Ung thư cổ tử cung là loại thường gặp ở phụ nữ nhiều nước trên thế giới, là bệnh gây tử vong cao. Ở miền Bắc Việt nam, tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung chuẩn theo tuổi là 7,7/100.000 dân, đứng hàng thứ ba, chiếm 6% các ung thư ở nữ giới sau ung thư vú và dạ dày. Ở miền Nam, tỷ lệ này lên tới 26,8/100.000 dân, đứng đầu và chiếm hơn 20% các ung thư ở nữ.

Bệnh có tỉ lệ mắc cao hơn ở những người có quan hệ tình dục sớm, nhiều bạn tình, có nhiều con… Giai đoạn sớm của bệnh thường không có triệu chứng, khi bệnh tiến triển có thể thấy ra máu bất thường âm đạo.

Việc điều trị phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, đối với ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm điều trị chủ yếu bằng phẫu thuật, còn đối với bệnh nhân ở giai đoạn muộn điều trị bằng tia xạ đơn thuần hoặc phối hợp với hoá chất.

Tỷ lệ điều trị khỏi ung thư cổ tử cung ở giai đoạn sớm là 90%, nhưng tỷ lệ chữa khỏi chung cho mọi giai đoạn ung thư cổ tử cung chỉ đạt được 60%. Ung thư cổ tử cung là loại tiến triển chậm bệnh tiến triển qua nhiều năm, sàng lọc phát hiện sớm mang lại hiệu quả điều trị cao.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ

Có sự liên hệ chặt chẽ giữa ung thư cổ tử cung và hoạt động tình dục không an toàn trong đó có vai trò của vi-rut gây u nhú ở người HPV. Hiếm thấy ung thư cổ tử cung ở phụ nữ không sinh hoạt tình dục. Ung thư cổ tử cung có thể phát triển ở bất cứ người phụ nữ nào, tuy nhiên các đối tượng sau đây có nguy cơ cao hơn:

- Sinh đẻ nhiều lần.

- Có nhiều bạn tình (nhất là những người này cũng có nhiều bạn tình khác).

- Bị nhiễm vi-rut đường sinh dục sớm.

- Bị nhiễm vi-rut đường sinh dục, đặc biệt là vi-rut papilloma.

- Những phụ nữ hút thuốc lá.

- Người đang điều trị bằng thuốc ức chế, giảm miễn dịch, làm cho họ dễ bị nhiễm trùng.

- Con gái của những phụ nữ điều trị bằng DES (Diethylstilbestrol), trong thời kỳ mang thai, thuốc này được dùng chống sảy thai.

Triệu chứng ung thư cổ tử cung

Các bệnh nhân ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng, khi bệnh tiến triển có thể thấy ra máu bất thường đường âm đạo, đặc biệt ra máu sau khi giao hợp. Mặc dù chẩy máu không chỉ là dấu hiệu riêng của ung thư, nhưng bạn nên đi kiểm tra ngay, thậm chí bạn vừa mới thử phiến đồ âm đạo. ở giai đoạn muộn hơn nữa thấy đau vùng khung chậu, đái máu, dò đường âm đạo- tiết niệu.

Chẩn đoán ung thư cổ tử cung

Phần lớn các ung thư cổ tử cung giai đoạn muộn có thể phát hiện qua khám lâm sàng bằng mỏ vịt và kết hợp với thăm âm đạo bằng tay để đánh giá những tổn thương sùi loét tại cổ tử cung cũng như mức độ xâm lấn của khối u.

Để phát hiện sớm các trường hợp ung thư cổ tử cung phải có sự hỗ trợ của các phương pháp cận lâm sàng:

Phiến đồ âm đạo (Pap test): dùng để phát hiện những phụ nữ có tế bào bất thường trên bề mặt của cổ tử cung. Đa số tế bào lấy được là bình thường. Các tế bào bất bình thường chỉ được phát hiện trong 1/ 10 tiêu bản và ung thư hay sự thay đổi của tiền ung thư chỉ thấy ở 1/4 số tiêu bản bất thường. Các nguyên nhân khác như nhiễm trùng cũng có thể làm cho kết quả của phiến đồ âm đạo bất bình thường.

Soi cổ tử cung: Khám cổ tử cung và âm đạo bằng một dụng cụ phóng đại gọi là máy soi cổ tử cung, rất hiệu quả trong việc phát hiện vùng tế bào bất thường.

Sinh thiết: Là biện pháp chẩn đoán cuối cùng để xác định dị sản, ung thư tại chỗ hoặc ung thư xâm lấn. Người ta lấy một mảnh nhỏ ở cổ tử cung để soi dưới kính hiển vi. Soi cổ tử cung cho phép các nhà chuyên môn định vị được vùng nghi ngờ để sinh thiết.

Điều trị ung thư cổ tử cung

Phương pháp điều trị được quyết định sau khi đánh giá kết quả của phiến đồ âm đạo, soi cổ tử cung và sinh thiết tế bào.

Dị sản và ung thư tại chỗ: Điều trị dễ dàng và tỷ lệ được điều trị khỏi là gần 100%. Các tế bào bất thường được đốt điện hoặc đốt bằng laser hay đông lạnh, đôi khi phẫu thuật khoét chóp cổ tử cung. Phẫu thuật cắt tử cung hiếm khi được áp dụng trừ khi có kèm theo các bệnh lý khác.

Ung thư thể xâm lấn: Thể này đòi hỏi điều trị rộng hơn. Điều trị giai đoạn sớm bằng phẫu thuật triệt để cắt bỏ tử cung và các tổ chức lân cận, bao gồm cả các hạch trong khung chậu. Các trường hợp khác được điều trị phối hợp giữa xạ trị với phẫu thuật, hoặc xạ trị đơn thuần, hoặc xạ trị kết hợp với hoá chất. Xu hướng mới hiện nay trong điều trị ung thư cổ tử cung dùng hoá chất đồng thời với tia xạ.

Phòng và phát hiện sớm ung thư cổ tử cung

Cần hạn chế các yếu tố nguy cơ gây bệnh và tham gia các chương trình sàng lọc phát hiện bệnh sớm qua khám phụ khoa và làm phiến đồ âm đạo.

Phiến đồ âm đạo là một xét nghiệm đơn giản để phát hiện sớm ung thư cổ tử cung, nhờ đó cho phép điều trị sớm, ngăn ngừa ung thư phát triển, những tế bào thu thập được từ lớp bề mặt của cổ tử cung và phết lên phiến kính để nhìn dưới kính hiển vi cho phép phát hiện mọi hiện tượng bất thường. Phụ nữ nên làm xét nghiệm này không lâu sau khi bắt đầu có quan hệ tình dục. Làm xét nghiệm này ít nhất 2 năm 1 lần và duy trì trong suốt cả cuộc đời.

Những nơi các chị em phụ nữ có thể đến làm phiến đồ :

- Các bệnh viện chuyên khoa ung thư.

- Các bệnh viện sản - phụ khoa.

- Các trung tâm dịch vụ về dân số và kế hoạch hóa gia đình.