Các bác sĩ nội soi tai - mũi - họng cho trẻ. Ảnh: T.Quỳnh

Trẻ bị viêm tai giữa có thể bị liệt mặt

Bé Tùng Anh con chị Tú Anh mới 11 tháng tuổi. Cách đây gần 1 tuần, bé bị ho, chảy mũi và sốt cao 39 độ C, quấy khóc liên tục. Chị Tú Anh nghĩ con bị sốt thông thường nên tìm cách hạ sốt cho con nhưng cơn sốt không thuyên giảm.

“Cháu chưa biết nói nên chỉ biết quấy khóc cả ngày đêm và liên tục cọ tai vào vai mẹ. Hôm sau tôi thấy khi con khóc, cười, miệng méo lệch hẳn đi và khi ngủ mắt con cũng không nhắm được. Sợ quá, tôi bế con đi khám ở bác sĩ nhi”, chị Tú Anh chia sẻ.

Tại đây, các bác sĩ nghi ngờ bé Tùng Anh bị liệt mặt do tai giữa nên chuyển lên Bệnh viện Đa khoa An Việt điều trị. Đúng như nhận định, ngay khi đưa bé đến viện, các bác sĩ nội soi tai phát hiện màng nhĩ phồng căng, mủ từ tai bé vỡ ào chạy ra cửa tai kèm theo máu.

Các bác sĩ chuyên ngành Tai - Mũi - Họng trẻ em đã nhanh chóng giải phóng mủ trong tai bằng cách chích mở màng nhĩ, hút sạch mủ, đặt ống thông khí để mủ không ứ trong tai giữa.

Bé cũng được điều trị tại chỗ bằng kháng sinh, thuốc chống phù nề, corticoid để dây thần kinh số VII nhanh hồi phục. Phải gần 1 tháng sau, bé Tùng Anh mới khỏi hoàn toàn chứng liệt mặt do viêm tai giữa.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai - Mũi - Họng trẻ em (BV Tai - Mũi - Họng Trung ương), Giám đốc BVĐK An Việt, viêm tai giữa là bệnh rất thường gặp ở trẻ em.

Nghiên cứu cắt ngang cho thấy, ở lứa tuổi trẻ dưới 5 tuổi, tỷ lệ trẻ viêm tai giữa lên tới 16-20%. Vào mùa đông, tỷ lệ này còn lên tới 25%. Lý do là giai đoạn dưới 5 tuổi, các em đang hình thành và phát triển hệ thống miễn dịch, tổ chức VA của trẻ bị viêm nhiễm nhiều (dân gian hay gọi là nhiễm khuẩn hô hấp trên). Trẻ dễ tái diễn tình trạng viêm VA, sau đó biến chứng vào viêm tai giữa. Tại BVĐK An Việt, số trẻ mắc viêm tai giữa chiếm 50% tổng bệnh nhi đến khám.

Dù là bệnh dễ gặp, dễ điều trị nhưng nếu không can thiệp kịp thời, viêm tai giữa cấp có thể gây nhiều biến chứng mà liệt mặt ngoại biên do tổn thương dây thần kinh số VII là một trong số đó.

“Khoảng 2% số trẻ bị viêm tai cấp giữa mắc biến chứng này” - PGS.TS Hoài An nói - “Người lớn liệt mặt do vô căn, trúng gió, co thắt mạch, virus xâm nhập, zona, còn trẻ em thì liệt mặt thường xuất phát từ viêm tai giữa. Với bác sĩ có kinh nghiệm, khi gặp trường hợp trẻ liệt mặt thì phải kiểm tra tai ngay. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết, có khi lại đi kiểm tra dây thần kinh”.

Với những trẻ bụ bẫm, sức đề kháng mạnh, trẻ bị viêm tai giữa biến chứng biểu hiện khá rầm rộ bằng các triệu chứng như sốt cao, quấy khóc, vỡ ào mủ ra ngoài cửa tai kèm máu. Còn những bé còi xương, suy dinh dưỡng thì lại không biểu hiện rõ rệt như thế. Do đó, các trường hợp này hay bị bỏ sót.

Những biến chứng nguy hiểm khác của viêm tai giữa

Mỗi tháng BV Tai - Mũi - Họng Trung ương tiếp nhận hàng ngàn bệnh nhân là trẻ em bị viêm tai giữa. Điều đáng lưu ý là không chỉ số ca trẻ từ 2-5 tuổi nhập viện vì viêm tai giữa tăng, mà số trẻ bị biến chứng nặng vì bệnh này cũng gia tăng chóng mặt.

Theo BS Nguyễn Tuấn Như, Phó Trưởng khoa Tai - Mũi - Họng (BV Nhi Đồng 1), mỗi năm bệnh viện tiếp nhận khoảng 1.800-2.000 ca viêm tai giữa, với 60 ca biến chứng nặng vì bệnh này, gấp 6 lần so với cách đây 5 năm.

Ngoài biến chứng tại chỗ, viêm xương chũm, thủng màng nhĩ hay biến chứng gây liệt mặt, trẻ mắc viêm tai giữa cấp nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời có thể bị viêm màng não. Trẻ thường nhập viện với triệu chứng sốt cao, đau đầu, cứng gáy, co giật, nôn trớ. Ngoài ra, một biến chứng nguy hiểm khác dễ bị bỏ sót là trẻ bị tiêu chảy do viêm tai giữa.

“Cách đây không lâu, bé Trần T.N (9 tháng tuổi, ở Hoà Bình) được chuyển đến với chúng tôi trong tình trạng sốt 38-39 độ C ngày thứ tư, quấy khóc nhiều, tiêu chảy cấp chỉ còn da bọc xương, dù khi sinh ra bé đủ tháng, đủ cân. Nhìn em bé suy kiệt, ai cũng nghĩ đến tình huống xấu nhất là bé không qua khỏi.

Thăm khám chi tiết, chúng tôi phát hiện, màng nhĩ bé bị viêm căng phồng, màu xám sẫm. Bé bị tiêu chảy cấp kéo dài do viêm tai giữa chũm cấp khoảng mấy tuần nhưng không ai phát hiện ra, cứ tập trung kháng sinh điều trị tiêu chảy, mà không điều trị gốc gác vấn đề là viêm tai giữa”, PGS.TS Hoài An nhớ lại.

Ngay khi chẩn đoán ra bệnh, các bác sĩ đã mở xương chũm tai, tháo mủ đặc trắng từ trong tai giữa, truyền máu, truyền dịch, hồi sức tích cực cho trẻ. Ngay lập tức, tình trạng tiêu chảy chấm dứt. Bé được tập trung bồi bổ dinh dưỡng.

Một biến chứng khác của trẻ bị viêm tai giữa cấp nếu không được điều trị dứt điểm là bé dễ bị giảm thính lực. Về nguyên lý, hệ thống xương con trong hòm nhĩ em bé đáng lẽ ra phải nằm trong hệ thống khí, được di chuyển để dẫn truyền âm thanh từ màng nhĩ vào tai trong, nay lại bị ngâm trong mủ kéo dài thành một khối thì tương lai xa bé sẽ bị xơ nhĩ, mất thính lực, khó hồi phục.

PGS.TS Hoài An cho biết, viêm tai giữa cấp là bệnh tái diễn nhiều lần nếu không được điều trị đúng phác đồ, quy trình. Có những bé tháng nào cũng bị, có bé 10 lần khám là 10 đơn thuốc, mỗi đợt điều trị lại 3-5 đợt kháng sinh… Không ít trường hợp trẻ tái diễn viêm tai giữa liên tục mà bố mẹ không cho điều trị dứt điểm bằng cách để bác sĩ can thiệp chích nhĩ, đặt ống thông khí, nạo VA.

Theo Thu Nguyên - Gia đình và Xã hội