Thuốc nhỏ mắt - hiểu để dùng đúng

Nhỏ thuốc không đúng chỉ định, không đúng liều lượng không những không có tác dụng mà còn có thể gây ra những biến chứng rất nặng nề về mắt.

Một trong những thói quen rất có hại của chúng ta là luôn tự đi mua thuốc về nhỏ khi có khó chịu ở mắt. Thuốc nhỏ mắt là một loại thuốc chuyên biệt, do vậy cũng có chỉ định, chống chỉ định, liều lượng và cách dùng rất rõ ràng và chặt chẽ. Nhỏ thuốc không đúng chỉ định, không đúng liều lượng không những không có tác dụng mà còn có thể gây ra những biến chứng rất nặng nề về mắt, đôi khi có thể gây nên mù lòa vĩnh viễn.

Hiện nhiều người đã tự ý mua thuốc nhỏ mắt để sử dụng nhằm cải thiện tình trang nhức mỏi, đau hoặc khô mắt. Nhưng bạn phải nhớ rằng về nguyên tắc không được sử dụng bất kỳ loại thuốc nhỏ mắt nào liên tục quá 15 ngày, kể cả nước mắt nhân tạo và cấu tạo tương tự nước mắt thông thường.

Những loại thuốc dưỡng mắt khi tra có thể làm giảm cảm giác khó chịu của mắt ngay tức khắc do có menthol. Tuy nhiên, menthol cũng làm cho nước trong mắt nhanh bay hơi và gây ra tình trạng khô mắt nặng hơn.

Thói quen thường xuyên sử dụng thuốc nhỏ mắt có thể gây ra những bệnh lý do việc lạm dụng thuốc đặc biệt với những thuốc có thành phần gây co mạch hoặc có chứa corticoid. Người bệnh có thể gặp tình trạng tăng nhãn áp, thiên đầu thống hoặc đục thủy tinh thể do tác dụng phụ của thuốc gây ra.

Corticoid là chất kháng viêm rất mạnh, dùng đúng chỉ định sẽ đem lại kết quả tốt trong điều trị nhưng nếu sử dụng không đúng chỉ định và liều lượng có thể gây những biến chứng nghiêm trọng thậm chí mất thị lực do tình trạng tăng nhãn áp của bệnh lý thiên đầu thống (glocom co corticoid).

Ngoài ra, một số nhóm bệnh lý tại mắt như viêm loét giác mạc do nấm hoặc herpes cũng có chống chỉ định tuyệt đối với corticoid vì có thể khiến bệnh trầm trọng hơn hoặc gây những biến chứng loét, thủng giác mạc.

Ảnh minh họa - nguồn internet

Dưới đây là những lưu ý khi dùng thuốc nhỏ mắt.

Thuốc kháng sinh nhỏ mắt

Chỉ thực sự dùng kháng sinh tra mắt khi có nhiễm khuẩn, nên dùng theo chỉ định của bác sĩ. Dùng không đủ liều sẽ không khỏi bệnh và nhờn thuốc. Không những nhờn thuốc tại mắt mà do cơ chế truyền plasmide của vi khuẩn còn gây nhờn kháng sinh khi điều trị nhiễm khuẩn ở các cơ quan khác. Dùng quá liều kháng sinh tra mắt sẽ gây nhiễm độc bề mặt nhãn cầu, làm tổn thương các tế bào chế tiết dẫn đến khô mắt. Nhiều người bệnh thấy mắt cộm khó chịu là đi mua kháng sinh tra mắt, thực tế là do bệnh khác gây ra như có dị vật trong mắt, sạn vôi, khô mắt, mộng mắt, thoái hóa kết giác mạc,… Nhỏ thuốc kháng sinh như vậy còn gây độc hại hơn và làm tăng các triệu chứng khó chịu ở mắt.

Thuốc nhỏ mắt có chứa chất corticoid

Các thuốc có chứa corticoid được bán tự do tràn ngập trên thị trường như Ticoldex, Dexacol, Polydexa, Decordex… Đây là các thuốc bán theo đơn, chỉ có bác sĩ mới được chỉ định dùng, và dùng trong những trường hợp đặc biệt, ngắn ngày. Thuốc có tác dụng chống viêm rất mạnh nên được sử dụng cho các trường hợp viêm có tính chất miễn dịch hoặc viêm phản ứng quá mức của mắt. Với các triệu chứng như ngứa mắt, đỏ mắt thuốc có tác dụng làm dịu rất nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu dùng kéo dài hoặc một số người đặc ứng (là những ADR đặc biệt khác thường không liên quan đến tác dụng dược lý đã biết, do nhạy cảm cá nhân bẩm sinh) với thuốc sẽ gây tăng nhãn áp tiến triển thành bệnh glôcôm.

Thể loại này diễn biến từ từ không gây đau nhức mắt, đến khi biểu hiện mờ mắt thì đã ở giai đoạn muộn, chức năng thị giác không thể hồi phục được nữa. Nhiều người bệnh vì tự lạm dụng thuốc này nên đã gánh chịu những hậu quả hết sức đau xót, có người còn mù cả 2 mắt vì những loại thuốc này. Một số người do bụi bẩn bay vào mắt, dùng những loại thuốc này dẫn đến viêm loét giác mạc, có khi phải khoét bỏ nhãn cầu.

Thuốc nhỏ mắt điều trị bệnh glôcôm

Thuốc nhỏ mắt loại này có tác dụng làm hạ nhãn áp điều trị một số thể glôcôm. Khi bác sĩ đã kê cho bệnh nhân dùng thuốc này, bệnh nhân sẽ phải tuân thủ đúng liều lượng, thời gian và không được phép tự ngừng thuốc nếu không có ý kiến của bác sĩ. Thuốc không chữa khỏi triệt để bệnh, do vậy bệnh nhân cần theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, khám định kỳ đúng thời gian. Bệnh nhân có thể phải dùng 2 hay nhiều loại thuốc cùng một lúc mới có đủ tác dụng điều trị. Những thuốc này cũng có thể có một số tác dụng phụ toàn thân hoặc tại chỗ. Bệnh nhân cần báo cho bác sĩ của mình biết để điều chỉnh kịp thời.

Thuốc nhỏ nước mắt nhân tạo

Chế phẩm nước mắt nhân tạo được dùng thay thế nước mắt cho những bệnh nhân bị khô mắt. Thuốc này có thể nhỏ dài (15 ngày) và không có tác dụng phụ đặc biệt nào đối với mắt. Tuy nhiên, do phải dùng lâu dài, bệnh nhân nên lựa chọn thuốc của những hãng có thương hiệu toàn cầu, ít chất bảo quản để tránh gây tác dụng phụ cho mắt. Bệnh nhân cũng cần biết cách nhỏ thuốc đúng cách, bảo quản thuốc tránh hỏng và nhiễm trùng lọ thuốc. Khi nhỏ tránh để đầu lọ thuốc chạm vào mắt, bảo quản nơi khô mát, tránh ánh nắng. Cảm nhận những khó chịu ở mắt nếu gặp phải sau khi nhỏ thuốc để đổi lọ thuốc khác tránh gây hại cho mắt.

Các thuốc dưỡng mắt

Đây là cách gọi chung cho một số loại thuốc được quảng cáo bán tự do trên thị trường với các tác dụng chống đỏ mắt, chống ngứa mắt. Thuốc dùng sau khi đi bụi về, đi tắm bể bơi hoặc khi ngứa đỏ mắt,… Thực ra trong thành phần của thuốc có chứa một số chất chống dị ứng, chống ngứa, chất co mạnh làm mắt hết đỏ, vitamin làm dịu mắt. Tuy nhiên khi dùng dài ngày có thể gây nên các triệu chứng khô mắt, hoặc gây ảnh hưởng với một số người có cơ địa bệnh glôcôm góc đóng.

Nước muối sinh lý NaCl 0.9%

Đây là dung dịch nước muối sinh lý với các dịch thể của các mô cơ thể, do vậy có thể dùng rất an toàn cho mắt. Dùng để rửa mắt sau khi bị bụi vào mắt, sau khi tắm bể bơi, làm sạch dử mắt trong bệnh viêm kết mạc, dùng để lau rửa bờ mi,… Nếu có khó chịu về mắt mà chưa đi khám bác sĩ ngay được, có thể dùng nước muối sinh lý tra mắt làm dịu mắt.

Nhìn chung, khi có các triệu chứng bất thường ở mắt, bạn nên đi khám bệnh với bác sĩ chuyên khoa mắt để được tư vấn dùng đúng loại thuốc. Trong trường hợp chưa đi khám ngay được, bạn có thể tự dùng các loại nước muối sinh lý, nước mắt nhân tạo tạm thời để làm giảm triệu chứng của bệnh. Tuyệt đối không được tự ý dùng các loại thuốc có chứa corticoid, có thể gây nên những phiền toái và nguy hiểm cho mắt.

Theo Bệnh viện Mắt Hà Nội 2