1. Thưa bác sĩ, để đứa trẻ chào đời khỏe mạnh, có rất nhiều việc mà các cặp vợ chồng cần làm khi chuẩn bị mang thai, trong đó có khám tiền sản. Xin bác sĩ cho biết, việc khám sức khỏe tiền sản mang lại lợi ích như thế nào đối với các cặp vợ chồng trẻ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Khám sức khỏe tiền sản ở Việt Nam gần đây mới được chú ý. Tuy nhiên, khám sức khỏe tiền sản mang lại lợi ích to lớn vì biết được tình trạng sức khỏe hiện tại của mình. Cái thứ hai, mình biết được một số bệnh, mình có thể điều trị, phòng ngừa, tránh tác hại khi mang thai. Thứ ba, mình biết được cần tiêm ngừa bệnh gì để có một sức khỏe hoàn hảo khi mang thai.

2. Khám tiền sản cụ thể là làm những gì đối với nam và đối với nữ, thưa bác sĩ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Nói chung nam nữ như nhau, đầu tiên khám để biết tình trạng sức khỏe của mình: cân nặng lý tưởng chưa, có thiếu cân không, cái này dựa vào chỉ số BMI, nếu chỉ số từ 20-25 là bình thường, nếu trên 25 là dư cân, trên 30 là béo phì, dưới 20 tức là thiếu cân, phải có chế độ ăn uống, tập luyện cho có chỉ số BMI lý tưởng.

Khám tiền sản cũng sẽ biết mình có những bệnh lý gì để điều trị trước khi mang thai. Ví dụ: tiểu đường, cao huyết áp, bệnh lý tuyến giáp. Nếu biết trước thì mình sẽ điều trị, khi mang thai em bé sẽ tốt hơn và cũng đỡ biến chứng cho mẹ hơn.

Và có một số bệnh có thể phòng ngừa ví dụ như viêm gan B, rubella, thủy đậu, cúm thì sẽ được bác sĩ tư vấn tiêm ngừa để có sức khỏe hoàn hảo trước khi mang thai.

Khi khám tiền sản có xét nghiệm máu, có thể phát hiện bệnh về máu như Thalassemia. Nếu cả 2 vợ chồng người lành mang bệnh α Thalassemia thì con bạn có thể mắc bệnh Thalassemia (tỷ lệ 25%), cần khám và chẩn đoán sớm khi có thai.

3. Trước khi mang thai phụ nữ nên tiêm ngừa những bệnh gì, và sau khi chích cần tránh thai bao lâu ạ? Nếu lỡ có thai khi chưa kết thúc thời gian chờ thì có ảnh hưởng đến thai nhi không ạ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Phụ nữ mang thai, bệnh phổ biến nhất là viêm gan B, nên xét nghiệm để xem có tính miễn dịch hay chưa, nếu chưa có thì tiêm ngừa.

Những bệnh còn lại cần tiêm ngừa là sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, cúm. Những bệnh này nên được tư vấn và kiểm tra nếu chưa miễn dịch hoặc chưa mắc bệnh sẽ được tiêm ngừa khi mang thai.

Theo nhà sản xuất, ngừa ít nhất từ 1 -3 tháng, tất nhiên cũng có một số trường hợp khi tiêm ngừa xong mà mới phát hiện mà mình có thai thì những trường hợp này bạn cũng không cần quá lo lắng vì qua một số nghiên cứu, sởi, quai bị, rubella nếu được tiêm ngừa khi có thai, đang theo dõi cũng không thấy nguy cơ gia tăng bất thường.

4. Một số chị em thắc mắc: ngày trước các bác sĩ khuyên chích ngừa sởi, quai bị, rubella phải đợi 3 tháng mới được có thai, còn bây giờ chỉ phải đợi 1 tháng. Tại sao lại như vậy ạ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Nói chung, sởi, quai bị, rubella, thủy đậu thì những trung tâm tiêm ngừa thường xuyên khuyến cáo đợi ít nhất 3 tháng. Theo nhà sản xuất thì ngừa thai ít nhất 1 tháng. Theo tôi, nếu có điều kiện, có thời gian chuẩn bị cũng nên ngừa thai 3 tháng, cùng lắm mình ngừa thai 1 tháng.

5. Việc tiêm ngừa ở phụ nữ chuẩn bị sinh con lần đầu và các lần sau có khác nhau không ạ, vì nhiều người băn khoăn không biết có cần tiêm lại hay không?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Tiêm ngừa lần đầu và lần sau khác nhau. Sởi, thủy đậu, quai bị, rubella chỉ cần tiêm ngừa 1 lần.

Mỗi năm nên tiêm ngừa cúm lại 1 lần vì cúm thay đổi theo mùa, theo năm, kháng nguyên thay đổi.

Tiêm ngừa uốn ván rốn cho em bé thì người mang thai lần đầu tiêm 2 mũi cách nhau 4-6 tuần, những lần mang thai sau chỉ tiêm 1 mũi thôi.


6. Các loại thuốc nên ngừng uống trước khi mang thai là những thuốc gì ạ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Thuốc đầu tiên cần phải ngừng là thuốc ngừa thai. Theo khuyến cáo, nếu đang sử dụng thuốc ngừa thai mà có ý định có thai thì nên ngừng trước 3 tháng, còn một số trường hợp đang điều trị bệnh lý thì không nên ngừng đột ngột hoặc mình phải đến xin ý kiến bác sĩ chuyên khoa và có thể chuyển qua những loại thuốc ít có hại hơn khi mang thai, hoặc giảm liều đi.


7. Và các loại thuốc bổ nên uống trước khi mang thai gồm thuốc gì, liều lượng thế nào ạ? Những thuốc này chị em có thể tự mua uống không hay phải theo toa ạ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Một loại thuốc bổ ít có hại mà rất cần thiết cho thai là thuốc chứa acid folic, có hàm lượng ít nhất là 400microgram. Chị em cần uống 1 viên acid folic (400-800microgram) trước khi có thai 2-3 tháng và kéo dài cho đến khi thai được 12 tuần thì có thể phòng ngừa được dị tật ống thần kinh cho thai. Thuốc  đa số là thực phẩm chức năng không cần kê toa, như: Prenatal, Obimin, Mamanatal, Ferfolic...

Chỉ khi nào thiếu máu thiếu sắt thì chị em mới cần bổ sung thuốc sắt, không cần bổ sung thường quy. Tức là nếu công thức máu bình thường thì không cần bổ sung sắt.

8. Vì sao phụ nữ dự định mang thai nên đi khám răng? Điều trị bệnh răng miệng trong thai kỳ có bất lợi gì thưa bác sĩ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Thường khi có thai hay có bệnh viêm nướu, do đó chị em nên đi kiểm tra răng miệng trước khi có thai là tốt nhất.

Thứ hai, nếu bị đau răng (bị viêm tủy) khi có thai sẽ dễ gây chảy máu hơn, vì vậy người ta tránh điều trị khi có thai. Do đó, khám, điều trị bệnh răng miệng trước khi có thai là tốt nhất.


9. Qua những chia sẻ của bác sĩ, có thể thấy việc cần làm của phụ nữ khi chuẩn bị làm mẹ khá nhiều. Còn về phía các ông bố tương lai, họ cần chuẩn bị gì không, thưa bác sĩ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Để em bé khỏe mạnh, ngoài việc người mẹ có sức khỏe, khỏe mạnh, khám thai định kỳ thì vai trò của bố rất quan trọng.

Thứ nhất, ông bố là người nâng đỡ tinh thần cho vợ, khi có thai dễ mệt mỏi, có nhiều bệnh nên cần sự giúp đỡ của người chồng.

Thứ hai, những ông bố cần chuẩn bị điều kiện, kinh tế, vật chất cho em bé sau này, vì rõ ràng khi có em bé sẽ tăng gánh nặng về kinh tế, trong khi đó người vợ cần có chế độ dinh dưỡng tốt hơn để có sữa nuôi em bé, đó chính là trọng trách của các ông bố.

Thứ hai, các ông bố cũng cần phải học, tìm hiểu những kênh thông tin, sách về nuôi dạy con từ khi có thai cho đến khi bé lớn lên hoặc tham gia những lớp tiền sản ở các bệnh viện cùng vợ để cùng hiểu biết, góp tay nuôi dưỡng một em bé từ trong bào thai cho đến khi lớn lên khỏe mạnh.


10. Ngoài những chia sẻ trên, bác sĩ có điều gì muốn dặn dò thêm không ạ?

ThS.BS Trần Anh Tuấn

Thực tế, quá trình mang thai gặp nhiều khó khăn, trắc trở, một cặp vợ chồng muốn có một em bé khỏe mạnh cần chuẩn bị:

- Thứ nhất, về không gian: khi dự định sinh em bé phải có điều kiện về nơi ở dành cho thành viên mới trong gia đình.

- Thứ hai cần chuẩn bị về kinh tế: rõ ràng, thêm một thành viên trong khi vợ mang nặng đẻ đau, thì cần có sự chuẩn bị trước.

- Thứ ba, về tinh thần: tôi có đề cập tìm hiểu kiến thức nuôi con trên sách vở, các buổi học tiền sản ở các bệnh viện.

- Thứ tư, cần tránh một số chất có hại cho thai nhi, chẳng hạn như rượu gây hại cho thai nhi với bất kỳ nồng độ nào, ít ảnh hưởng ít, nhiều ảnh hưởng nhiều. Như vậy khi mang thai, người mẹ không nên uống rượu, bia. Thêm nữa, vợ không hút thuốc lá nhưng chồng hút cũng gây hại cho em bé, cần cân nhắc những chuyện này.

- Thứ năm: đến những trung tâm chăm sóc sức khỏe hoặc Viện Pasteur tiêm ngừa trước khi có thai, uống thuốc có acid folic để phòng ngừa dị tật thần kinh cho thai, đây là điều tôi muốn nhấn mạnh.

Nếu là bạn đọc thân thiết của AloBacsi, bạn dễ dàng nhận thấy BS Tuấn thường dặn dò chị em chuẩn bị mang thai cần tiêm ngừa và uống thuốc có acid folic, dù bạn đọc không hỏi vấn đề này. Điều đó cho thấy sự tận tâm, chu đáo của bác sĩ trong từng câu tư vấn - Ảnh: Hoàng Long