Khác với các nước Nam Âu, các quốc gia Bắc Âu sẵn sàng trả thuế để được hưởng những dịch vụ công toàn diện và hiệu quả cùng một xã hội với một hệ thống phân phối thu nhập một cách công bằng.

Theo những công bố chính thức vào ngày 22/2, Chính phủ Thụy Điển đã thu về tiền thuế cao hơn rất nhiều so với dự báo năm ngoái. Thặng dư ngân sách của đất nước Bắc Âu này đạt 85 tỷ SKR (tương đương với 9,5 tỷ USD) trong năm 2016. Gần một nửa trong số đó là do các công ty và cá nhân nộp thừa thuế.

Đáng ra, điều này nên khiến cho Chính phủ Thụy Điển vui mừng, nhưng ngược lại, giới chức nước này, những người phải trả lãi và quản lý, lại đau đầu về tình trạng “kỳ lạ” này. Chuyện gì đang xảy ra vậy?

Những nhà xã hội học, kinh tế học và những học giả khác đã tranh cãi trong một thời gian dài về nguyên nhân khiến những người dân Thụy Điển sẵn lòng trả thuế vì lợi ích chung.

Một vài giả thuyết đã được đưa ra. Có người cho rằng có lẽ, những mùa đông khắc nghiệt và kéo dài ở phương Bắc có lẽ đã kéo nhiều thế hệ những người Thụy Điển “lại gần nhau” hơn để cùng tồn tại và khiến họ nhận thức tốt hơn về tầm quan trọng của việc giúp đỡ cộng đồng.

Tuy nhiên, trên thực tế, người Thụy Điển không hào phóng đến mức ấy. Hiện tượng đóng thừa thuế thực chất là hệ quả của lãi suất âm.

Lãi suất chuẩn của ngân hàng Trung ương Thụy Điển (2000 - 2016) (Nguồn: Riksbank)

Trong 2 năm trở lại , từ tháng 3 năm 2015, ngân hàng Trung ương Thụy Điển cũng như các ngân hàng khác ở Thụy Điển đã giữ mức lãi suất dưới 0% trong một nỗ lực nhằm ngăn ngừa tình trạng lạm phát và đồng krona tăng giá quá nhiều so với đồng euro.

Cùng lúc đó, chính phủ đã hứa sẽ trả lãi suất 0,56% cho bất kỳ khoản tiền nộp thuế thừa nào cho những người nộp thuế. Mặc dù, lãi suất này đã giảm xuống 0%, các cá nhân và công ty thà lưu trữ tiết kiệm của họ dưới hình thức nộp thuế thừa hơn là gửi vào ngân hàng và mất tiền.

Thông thường, các quan chức và chính trị gia sẽ thể hiện sự vui mừng khôn xiết khi thặng dư ngân sách nhà nước ngày càng tăng. Nhưng trong trường hợp của Thụy Điển, chi phí vay mượn từ người nộp thuế (nhận tiền nộp thừa của họ) cao hơn khoảng 800 triệu SKR so với huy động vốn từ những nguồn khác. Không biết là hiện tượng chi trả thuế quá mức này sẽ phát triển như thế nào, cũng như khi nào thì người nộp thuế sẽ đòi lại lãi suất từ tiền nộp thuế quá mức của họ. Chính điều này gây khó khăn cho việc quản lý lưu lượng tiền tệ.

Lãi suất âm ở Thụy Điển sẽ tiếp tục trong trong thời gian tới đây, đồng nghĩa rằng tình trạng nộp thừa thuế cũng sẽ còn kéo dài.

Theo K.Nguyễn - Trí thức trẻ