Những ngày cuối tháng 2/2017 tại trụ sở Nissan ở Yokohama, Nhật Bản, CEO Carlos Ghosn nói với người bạn, người cộng sự thân thiết: "Trách nhiệm bây giờ thuộc về anh. Hãy làm vì điều đó, Hiroto Saikawa". 

Quyết định thôi giữ vị trí CEO Nissan của Ghosn được đưa ra không lâu sau khi hãng xe Nhật hoàn tất thương vụ mua lại 34% cổ phần Mitsubishi trị giá 2,3 tỷ USD.

Sau hơn 16 năm lèo lái con thuyền Nissan từ bờ vực phá sản trở lại đường ray tăng trưởng, Ghosn đã làm điều mà truyền thông xứ sở hoa anh đào mong mỏi bấy lâu: Nissan phải trong tay người Nhật.

Carlos Ghosn sẽ điều hành Mitsubishi từ tháng 4/2017. Ảnh: AP.

Nhưng vị CEO 63 tuổi không đi đâu xa. Ông vẫn là một chiến binh sắm vai anh hùng để thiết lập nên một cuộc hồi sinh, tương tự như cách ông đã làm với Nissan. Lần này lại là một thương hiệu Nhật khác đang chìm trong khủng hoảng, Mitsubishi.

2016 là một năm đáng quên của Mitsubishi khi chứng kiến doanh số toàn cầu sụt giảm 13%. Ở thời điểm mà hai thị trường Bắc Mỹ và Trung Quốc ghi nhận mức tiêu thụ ôtô kỷ lục, Mitsubishi như thể đứng ngoài cuộc đua với các đối thủ. Thị phần của hãng xe Nhật giờ đây tại Mỹ chưa đến 1%, một con số đáng thất vọng. 

Số tiền 1,4 tỷ USD thua lỗ cùng với scandal gian lận đánh giá tiết kiệm nhiên liệu trong 2016 khiến hình ảnh Mitsubishi tổn hại nghiêm trọng trong mắt cổ đông và người tiêu dùng. Tháng 4/2016, những người đứng đầu hãng xe Nhật phải cuối đầu nhận lỗi trong một phiên họp báo với giới truyền thông.

Thách thức của Mitsubishi còn đến từ những khoản phạt, chi phí kiện tụng, bồi thường khách hàng. Theo ước tính của Kota Yuzawa, chuyên gia phân tích thuộc Goldman Sachs, mức thiệt hại của hãng xe lớn thứ 6 Nhật Bản có thể lên đến 3,4 tỷ USD từ bê bối trên.

"Bán mình" cho Nissan là quyết định ngoài dự tính của ban lãnh đạo Mitsubishi, nhưng ít ra nó tạo nên những tia hy vọng cho sự trở lại trong tương lai. Gia nhập liên minh Nissan-Renault là hướng đi hợp lý trong bối cảnh hiện tại của Mitsubishi. Nhưng trước tiên, hãng xe Nhật cần một thủ lĩnh mới.

Carlos Ghosn sẽ là CEO của Mitsubishi bắt đầu từ tháng 4/2017. Nhiệm vụ của ông ở cương vị mới, rất rõ ràng, giúp Mitsubishi vượt qua khủng hoảng.

"Tôi sẽ dành chút thời gian của mình để đưa Mitsubishi phát triển bình thường trở lại và hỗ trợ họ". Ghosn phát biểu thận trọng về thử thách mới, nhưng cũng đầy lạc quan cho viễn cảnh: "Sự kết hợp của bộ ba Nissan, Renault và Mitsubishi sẽ tạo nên một thế lực mới trong ngành công nghiệp ôtô toàn cầu".

Doanh số tiêu thụ xe sụt giảm tại Mỹ qua nhiều năm của Mitsubishi. Ảnh: Thetruthaboutcars.

Tất nhiên, đó là câu chuyện khi Ghosn thành công với những dự định của mình. Trước mắt là những vấn đề thực tế của Mitsubishi mà chính ông thừa nhận, phải thay đổi từ nội tại của hãng xe. "Một trong những vấn đề của Mitsubishi là công ty này không tăng trưởng. Doanh số tiêu thụ chỉ quanh quẩn mức 1 triệu xe trong nhiều năm qua".

Theo Ghosn, doanh số trì trệ của hãng xe Nhật đơn giản vì không có đủ nguồn lực để phát triển dây chuyền sản xuất lớn hơn những gì họ đang có. Không nhiều những mẫu xe mới ra mắt và hợp xu hướng thị trường, Mitsubishi tự làm mình chậm đi so với các đối thủ.

Về mặt này, Carlos Ghosn sẽ phải cậy nhờ Tsunehiro Kunimoto, người từng đứng đầu bộ phận thiết kế phân mảng xe sang Infiniti của Nissan. Nhưng đầu quân cho Mitsubishi từ 2015 và thổi một luồng gió mới vào phong cách thiết kế bằng ngôn ngữ Dynamic Shield.

Với sự hỗ trợ của Renault-Nissan, Mitsubishi được phép tiếp cận những nền tảng, công nghệ và động cơ mà liên minh này sở hữu. Mở ra cơ hội phát triển trong ngắn hạn những mẫu xe mới nhưng không tốn quá nhiều chi phí và thời gian nghiên cứu. 

Tham vọng của Ghosn là đưa Mitsubishi vượt qua khủng hoảng và hồi sinh ở thị trường không thể bỏ qua, Mỹ. Ngược lại, công ty mà ông sắp điều hành là chiếc cầu nối để Renault-Nissan tạo dấu ấn mạnh hơn tại khu vực Đông Nam Á, nơi Mitsubishi hiện làm tốt hơn.

Eclipse Cross mở đầu cho kế hoạch tập trung phát triển dòng SUV của Mitsubishi, đặc biệt tại thị trường Mỹ. Ảnh: Business Insider.

Với danh tiếng của một trong những CEO quyền lực và tài năng nhất ngành công nghiệp ôtô, Carlos Ghosn được chờ đợi sẽ làm gì để hiện thực hóa những tham vọng đó. Nhất là khi ông trút bớt gánh nặng trách nhiệm ở Nissan để dồn tâm lực cho Mitsubishi.

"Đó là một quyết định phù hợp với Ghosn, người không còn bù đầu vì công việc ngày qua ngày, hay dành hết thời gian để nghĩ đến những vấn đề vĩ mô trong kinh doanh", Maryann Keller, nhà phân tích ôtô độc lập tại Stamford, Connecticut, bình luận. "Nhưng bây giờ là một thử thách khác. Bạn sẽ không thể chơi theo cách của năm 1995 như đã từng".

Bằng cách điều hành cứng rắn, đặc biệt mạnh tay cắt giảm chi phí, Ghosn đã thành công khi hồi sinh Renault lẫn Nissan sau những tháng ngày đen tối. Điều tương tự liệu có lặp lại ở Mitsubishi?

Ba năm sau khi giúp Renault, Carlos Ghosn bắt đầu cuộc "viễn chinh" đến đất Nhật vào 1999 với sứ mệnh giải cứu Nissan, hãng xe ngập trong khủng hoảng kèm khoản nợ lên đến 17 tỷ USD. Không nhiều người Nhật khi ấy tin vào một cuộc đổi vận ở Nissan. Cường quốc sản xuất ôtô không có nhân tài để giải quyết vấn đề đến mức cậy nhờ "người ngoài"?

Tại Nissan, Ghosn phá vỡ tư tưởng truyền thống gia đình trị, tuyển mộ những người trẻ có năng lực. Song song với đó, ông đóng cửa năm nhà máy, sa thải hàng nghìn công nhân, cắt giảm 20% chi phí sản xuất thông qua việc tinh giảm quy trình thu mua linh kiện. Và nói không với những mẫu xe mới nếu xét thấy khả năng sinh lời không cao.

Năm 2003, Nissan thoát khỏi cơn bĩ cực và trở thành hãng xe có lợi nhuận cao hàng đầu trong ngành công nghiệp ôtô. "Le Cost Killer" - kẻ hủy diệt chi phí - biệt hiệu của Ghosn khi điều hành Renault tiếp tục được ông thể hiện trên đất nước mặt trời mọc.

Từ hoài nghi đến khâm phục, truyền thông Nhật từ đó dành sự tôn trọng đặc biệt cho người đàn ông gốc Li-băng, sinh ra tại Brazil và trưởng thành ở Pháp.

Sự nổi tiếng của Ghosn tại Nhật Bản lớn tới mức một nhà sản xuất truyện tranh Manga xuất bản cuốn sách "True Life of Carlos Ghosn". Và để bình luận về thử thách cho vị CEO mới của Mitsubishi, Japan Times hài hước: "Ông ấy hẳn sẽ không muốn bộ truyện Manga tiếp theo mang tên "The Downfall of Carlos Ghosn"".

Theo Phạm Trung - VnExpress