Vào 11h5 ngày 20/11, bộ lưu điện và truyền tải điện (UPS) thứ nhất cho hệ thống thiết bị điều hành bay tại Trung tâm kiểm soát đường dài Hồ Chí Minh và Cơ quan kiểm soát tiếp cận Tân Sơn Nhất (AACC Hồ Chí Minh) đột ngột bị hỏng.

Chỉ vài giây sau đó, 2 hệ thống lưu điện chạy song song còn lại cũng tê liệt, dòng điện không thể chuyển tiếp tới các thiết bị điều hành không lưu dù điện lưới không hề mất.

"Thông thường, 3 hệ thống UPS này luôn được bảo trì theo định kỳ và hoạt động đồng bộ. Nếu sập hệ thống đầu tiên, bộ lưu điện thứ hai sẽ vẫn hoạt động. Còn trường hợp hỏng cả hai bộ lưu điện đầu thì hệ thống thứ ba hỗ trợ. Tuy nhiên, ngày 20/11 không hiểu vì sao cả 3 bộ lưu điện lại bị tê liệt", Cục trưởng Lại Xuân Thanh giải thích.

Hệ thống radar ngưng hoạt động ngay sau khi bộ lưu điện bị hỏng. Ảnh: Đ.L.

Ông Thanh cũng cho biết sau khi cả 3 hệ thống lưu và truyền tải điện bị hỏng, toàn bộ các thiết bị trong hệ thống điều hành bay kể cả radarngưng hoạt động khiến vùng thông báo bay Hồ Chí Minh (FIR) mất quyền điều hành.

Ngay sau đó, để tránh rủi ro, Công ty quản lý bay miền Nam đã tức tốc thông báo cho các đơn vị liên quan và nhà chức trách, đồng thời áp dụng kế hoạch ứng phó không lưu và gấp rút khắc phục từng phần hệ thống kỹ thuật.

Cụ thể, ban điều hành đã đưa ra hàng loạt biện pháp ứng phó không lưu như: thông báo cho các trung tâm kiểm soát đường dài lân cận gồm Singapore, Manila, Sanya, Kuala Lumpur, Vientiane, Phnom Penh triển khai kế hoạch ứng phó.

Ngoài ra, cơ quan này đã yêu cầu các cơ sở điều hành bay của Việt Nam tạm thời dừng cất cánh đối với các máy bay chuẩn bị khởi hành. Còn các chuyến bay đang đến sân bay Tân Sơn Nhất phải quay lại sân bay khởi hành hoặc bay chờ tại các khu vực chờ hoặc hạ cánh xuống sân bay dự bị…

Hơn 50 chuyến bay đang hoạt động trong vùng bay TP HCM ngày 20/11 được chuyển hướng theo dõi sang Trung tâm ứng phó bay của Tổng Công ty quản lý bay Việt Nam (VATM) ở Hà Nội qua hệ thống tự động quản lý không lưu của Trung tâm Kiểm soát không lưu Hà Nội (ATCC Hà Nội).

"Hiện nay AACC ở TP HCM có thể điều hành được vùng thông báo bay (FIR) Hà Nội và TP HCM. Ngược lại ATCC ở Hà Nội cũng có thể điều hành được 2 FIR trên. Đây là sự hỗ trợ qua lại phòng khi rủi ro. Nhờ vậy,ngày hôm qua đã không xảy ra sự cố hy hữu nào", ông Thanh nói thêm.

Tuy nhiên, ông Thanh cũng nhấn mạnh, nếu để một trung tâm điều hành cả 2 FIR trong thời gian dài sẽ gây khó theo dõi hệ thống, cho nên Công ty quản lý bay miền Nam buộc phải tìm mọi biện pháp kỹ thuật nhằm nhanh chóng khôi phục nguồn điện.

Đến 11h40, các hệ thống thiết bị điều hành bay đã bắt đầu phục hồi. Đến 15h40, đã có 2 trong tổng số 3 thiết bị lưu điện hoạt động trở lại. Mãi đến trưa ngày 21/11, thiết bị lưu điện còn lại mới trở lại hoạt động bình thường.

Trao đổi với VnExpress.net, ông Đặng Tuấn Tú, GĐ Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, cho biết hôm 20/11 khi sự cố xảy ra, toàn bộ hệ thống ở sân bay cũng đã kịp thời phát loa thông báo cho hành khách.

Các hãng hàng không cũng chuẩn bị phương án ứng phó nếu sự cố kéo dài. Tuy nhiên, chỉ hơn một tiếng sau đó, sự cố được khắc phục nên toàn bộ hoạt động mặt đất ở sân bay không bị ảnh hưởng nhiều.

Lãnh đạo Cục Hàng không nhìn nhận đây là sự cố sự cố kỹ thuật nghiêm trọng, lần đầu tiên xảy ra trong lịch sử ngành hàng không Việt Nam. Sau sự cố này, Cục hàng không sẽ bắt buộc Tổng công ty quản lý bay Việt Nam rà soát chặt chẽ lại hệ thống không chỉ về nguồn điện mà cả các thiệt bị liên quan trong hệ thống.

Ngoài ra, Cục đã yêu cầu Tổng công ty quản lý bay Việt Nam tạm thời đình chỉ nhân viên kỹ thuật, kíp trưởng kíp trực nguồn điện để phục vụ công tác điều tra.

Hiện Cục Hàng không Việt Nam đã thành lập đoàn điều tra sự cố với thành phần là các chuyên gia đầu ngành về kỹ thuật và kiểm soát không lưu. Đoàn có trách nhiệm phối hợp với Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam tổ chức điều tra, xác minh và làm rõ nguyên nhân sự cố, đề xuất các biện pháp hiệu quả để đảm bảo an toàn hoạt động bay. Toàn bộ thông tin sẽ được báo cáo lại trước ngày 29/11.

Theo thống kê sơ bộ từ Cục hàng không, sự cố đã ảnh hưởng trực tiếp đến 3 chuyến bay quốc tế quá cảnh, 7 chuyến bay đi sân bay dự bị, một số chuyến bay phải bay chờ và chậm khởi hành từ sân bay Tân Sơn Nhất dẫn đến chậm dây chuyền.

Đại diện Hãng Vietjet Air cho biết có 11 chuyến bay đến và đi từ sân bay Tân Sơn Nhất bị ảnh hưởng trực tiếp và 50 chuyến bay khác bị chậm chuyến dây chuyền. Còn Jetstar Pacific có 25 chuyến đến Tân Sơn Nhất từ các sân bay khác bị chậm khởi hành hoặc phải bay vòng. Vietnam Airlines có 8 chuyến bay từ Tân Sơn Nhất phải đổi giờ bay.

Là một trong những hành khách bị ảnh hưởng từ sự cố trên, anh Lê Thanh Trang (Luật sư đoàn TPHCM) cho biết chuyến bay từ Đà Nẵng vào TPHCM của anh đã kéo dài trong gần 5h sau khi phải đáp xuống sân bay PhnomPenh (Campuchia) và ở đó hai tiếng trước khi quay lại Sài Gòn.

Theo vị luật sư, sáng 20/11, anh làm thủ tục và lên máy bay Việt Nam Airlines lúc 10h15 tại Đà Nẵng, dự kiến khoảng một giờ sau sẽ đến Sài Gòn. Quãng đường bay ban đầu diễn ra bình thường, đến 11h30 màn hình trên máy bay hiện thông báo máy bay còn cách TPHCM 74 km.

Tuy nhiên, khá lâu sau vẫn chưa thấy báo hạ độ cao trong khi màn hình báo quãng đường cách TPHCM 64 km, 57 km rồi lại 64 km và dự kiến hạ cách 11h28, 11h30, 11h31, 11h47... và máy bay tiếp tục lượn mà không có bất kỳ một thông báo nào.

"Mô hình máy bay trên màn hình liên tục xoay vòng qua lại gần 20 phút trên trời khiến tôi và nhiều hành khách lo lắng", anh Trang kể và thời gian dự kiến hạ cánh của máy bay đã thay đổi đến 12h30.

Trước cảnh bồn chồn đứng ngồi không yên của các hành khách, loa trên máy bay phát: "Chúng tôi xin thông báo, vì hệ thống liên lạc mặt đất có sự cố, chúng ta sẽ hạ cánh tại Phnom Penh". "Tôi và các hành khách vô cùng ngạc nhiên bởi chưa bao giờ nghĩ đi máy bay trong nước và mà lại đáp ở nước ngoài", anh Trang kể.

12h30 máy bay đáp xuống sân bay Phnom Penh nhưng tất cả phải ngồi lại trên khoang suốt gần 2 tiếng và không được nghe thông báo về thời gian khắc phục. "Do ngồi trên máy bay và đang ở nước ngoài nên hầu như không ai có thể liên lạc với gia đình cũng như sắp xếp công việc", anh Trang kể và cho biết đến gần 15h thì máy bay về đến Tân Sơn Nhất.

Theo Thi Hà - Quốc Thắng - VnExpress