Từ Flappy Birds đến cái chuồng gà đều có một mẫu số chung là rào cản từ thủ tục hành chính, từ cơ chế xin-cho đã bám rễ lâu dài trong môi trường kinh doanh của VN.

Nói đến lĩnh vực lập trình Game ở Việt Nam không ai không biết Nguyễn Hà Đông - cha đẻ của trò chơi Flappy Bird nổi tiếng vượt ra khỏi biên giới quốc gia, có mặt trong kho ứng dụng khổng lồ là AppStore và Google Play.

Tuy nhiên, thành công chỉ mới bắt đầu thì nhiều điều không vui ập đến với anh và kết quả Hà Đông phải gỡ bỏ trò chơi nổi tiếng này.

Vụ việc thứ hai cũng không kém phần rùm beng là quán cà phê Xin chào ở Bình Chánh - TPHCM.

Có lẽ cũng không cần phải nói quá nhiều về sự việc vì hiện nay “Cà phê Xin chào” đã trở thành từ khóa “hot” trên mạng không phải vì thơm, ngon, bổ, rẻ… mà vì những nhùng nhằng liên quan đến giấy phép kinh doanh.

Cuối cùng sự việc cũng đã kết thúc đúng lôgic vấn đề là trả lại trật tự vốn có.

Thêm một mô hình khởi nghiệp tuy chỉ bằng cái… móng tay nhưng không thể không nhắc đến là vụ một nông dân ở Cao Bằng không thể xây chuồng nuôi gà vì không được chính quyền cấp giấy phép với lý do chuồng gà này gây mất an toàn đến… hành lang thoát lũ.

Mỗi sự việc xảy ra đều mang một vài nguyên nhân, nguyên cớ riêng và trong hành trình lôi nhau ra trưng diện trước dư luận báo chí của đôi bên thì bên nào cũng “be” cho mình cái “bờ” lý do thật kiên cố.

Nhưng đứng trên góc độ khởi nghiệp và rào cản mang tên thủ tục hành chính thì cả 3 sự việc trên cùng mang một mẫu số chung.

Những sự việc tưởng chừng như nhỏ nhặt nhưng chính nó là “hàn thử biểu” trong quá trình xây dựng và thực thi pháp luật, nhất là trong lĩnh vực kinh doanh bởi theo điều 292 của bộ Luật Hình sự sắp có hiệu lực thì những người như Hà Đông có thể bị bóc lịch ít nhất 2 năm vì Flappy Bird mang lại nguồn thu… đủ để xử phạt!

Việc cần tạo ra không gian để những cá nhân như Nguyễn Hà Đông phát huy khả năng của mình, tận dụng môi trường Internet hiện nay để sáng tạo và khởi nghiệp là cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đang kêu gọi tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ.

Nhưng cái vướng không đáng có lại nhằm đúng tử huyệt của vấn đề đó là “xát muối” và mầm xanh làm thui chột sự sáng tạo, nguy cơ chảy máu chất xám có thể xảy ra nếu như những bạn trẻ có ý tưởng khởi nghiệp không chọn quê hương mình mà là một đất nước khác bớt phiền hà về thủ tục hành chính.

Chính phủ đang quyết tâm tuyên chiến với vấn nạn “giấy phép con” vì chính loại giấy phép này đã làm nản chí không ít những người có ý tưởng khởi nghiệp, nhưng từ vụ quán cà phê Xin chào cho đến việc xây chuồng gà phải có phép đã tạo thêm những mảnh đât “xấu” để giấy phép con hoành hành.

Chỉ đơn cử, nếu muốn được cấp phép xây chuồng gà thì khổ chủ phải chứng minh được mảnh đất đó thuộc quyền sở hữu của mình, sau khi có giấy chủ quyền rồi thì phải có bản vẽ thiết kế… đó là hai trong số nhiều “giấy phép con” được “đẻ” ra từ cái giấy phép “cha”.

Sâu xa hơn những quy định nặng nề ấy lại một lần nữa chắp cánh cho cơ chế xin – cho tiếp tục bay cao, bay xa!

Nghịch lý rằng nước ta hơn 90 triệu người, cơ cấu dân số đang ở thời điểm “vàng”, là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển Internet nhanh nhất thế giới nhưng chưa có doanh nghiệp Công nghệ thông tin (CNTT) nào của Việt Nam đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài, trong nhiều lĩnh vực khác doanh nghiệp Việt cũng đa số là vừa và nhỏ, có hàng trăm ngàn doanh nghiệp đăng ký thành lập mỗi năm nhưng đa số chết yểu, phần còn lại sống lay lắt.

Bởi vậy, thời gian qua chứng kiến sự làm mưa làm gió của các doanh nghiệp bán lẻ ngoại quốc ào ạt thâu tóm thị phần trong nước khiến không ít người lo lắng cho tương lai ngành bán lẻ Việt Nam, nhất là khi TPP phát huy hiệu lực thì chúng ta làm sao ứng phó với hàng ngoại tràn vào thị trường nội khi mà doanh nghiệp Việt vừa ít vừa nhỏ!?

Mọi doanh nghiệp, mọi tổ chức kinh tế dù bằng cách này hay cách khác đều phải bắt đầu từ số 0, Facebook, Google, Apple, Yahoo… đều đã từng bắt đầu như vậy nhưng điều gì đã làm họ trở nên đồ sộ và lừng lẫy như ngày hôm nay, đó chính là “mảnh đất” màu mỡ mà Chính phủ nước họ tạo ra đề những “hạt mầm” như Mark Zukerberg, Lary Page hay Steve Jobs… có thể nảy nở và phát triển, đấy chính là môi trường khởi nghiệp lành mạnh.

Một lần nữa chúng ta phải nhắc lại cảnh báo của cựu Bộ trưởng Trương Đình Tuyển cách đây một năm “Động lực của nền kinh tế trong năm nay chủ yếu là doanh nghiệp nước ngoài chứ không phải doanh nghiệp tư nhân trong nước. Động lực của nền kinh tế năm 2016 cũng vẫn như vậy. Song vấn đề là để phát triển bền vững không thể là khu vực FDI”.

Trương Khắc Trà - Diễn đoàn doanh nghiệp