Chính quyền Tổng thống Barack Obama bị cho là luôn ở thế yếu trước các hành động khiêu khích của TQ ở biển Đông. Một chính sách suốt tám năm “lượn lờ như cá mại cờ” ấy phần nào khiến TQ lấn tới hơn. Họ tôn tạo nhanh chưa từng có bảy đảo nhân tạo ở Trường Sa của Việt Nam và làm đường băng sân bay trên ba đảo.

Nhưng việc hàng không mẫu hạm tấn công Carl Vison tiến vào biển Đông hôm 18/2 lại gây chú ý. Tại Nhật Bản, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phản đối mạnh mẽ TQ độc chiếm biển Đông. Phái diều hâu trong chính quyền Trump, điển hình là Chủ tịch Hội đồng Thương mại Quốc gia Peter Navarro và chiến lược gia trưởng Steve Bannon, đề nghị phải cứng rắn hơn, thậm chí để ngỏ phương án quân sự. Hôm 16/3, hai nghị sỹ Mỹ còn kêu gọi trừng phạt TQ trước sự táo tợn ngày càng gia tăng của nước này ở vùng biển tạo năm nghìn tỷ USD/năm cho toàn cầu.

Sự lên gân của Mỹ chưa biết sẽ đạt đến mức độ nào nhưng nhiều người nhận định điều đó có thể khiến TQ hung hăng hơn. Biển Đông đang được TQ đưa vào nhóm các vấn đề không bao giờ đánh đổi như Đài Loan, Tây Tạng, và Tân Cương. Đại hội XIX Đảng TQ sẽ được tổ chức vào tháng 10 hoặc 11 năm nay. Bất kỳ sự suy yếu vị thế nào ở giai đoạn nhạy cảm này, vì thế, là điều TQ càng không chấp nhận. Vậy mà lần đầu tiên Nhật lại nói sẽ đưa chiến hạm Izumo lớn nhất của mình đến biển Đông vào tháng 5 và dạo chơi ở đó ba tháng.

Trong bối cảnh ấy, The Joint War Committee (Ủy ban Chiến tranh Chung) thuộc Hiệp hội Thị Trường Lloyd, một thể chế hàng đầu về bảo hiểm hàng hải, cảnh báo có thể đưa biển Đông vào danh mục khu vực rủi ro cao. Nếu điều đó xảy ra, chi phí hàng hải qua đây sẽ tăng vọt. Rồi sứt mẻ quan hệ thương mại Mỹ - Trung 600 tỷ USD/năm cũng sẽ gây rúng động kinh tế thế giới.

Với quan điểm trọng về thương mại của ông Trump, đột phá kinh tế để nước Mỹ vĩ đại trở lại, một biển Đông đang dậy sóng có thể khiến Mỹ can dự mạnh chưa từng có vào Châu Á-Thái Bình Dương kể từ sau chiến tranh VN.

Theo Hoàng Quốc Dũng - Tiền phong