Trong bối cảnh an ninh đang gặp nhiều biến cố, các quan chức quốc phòng Đông Nam Á đã cảnh báo về các mối đe dọa khủng bố trong khu vực. Dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen, hãng tin Bloomberg hôm 4/6 cho hay, hiện nay, chủ nghĩa khủng bố là “mối lo ngại an ninh lớn nhất” của khu vực và khả năng các tay súng của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tại Syria và Iraq hồi hương đang tăng lên khi chúng mất đi các vùng lãnh thổ kiểm soát tại Trung Đông.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis và quan chức quốc phòng các nước Đông Nam Á

Theo ông Hen, vụ tấn công khủng bố đêm 3/6 tại thủ đô London, Anh cho thấy, cho dù các vụ tấn công này là đơn lẻ hay do một nhóm nhỏ gây ra nếu như có liên quan tới IS hay lấy cảm hứng từ IS cũng đều cho thấy sự tổn hại mà dân thường phải hứng chịu. Ông nhấn mạnh, đã có bằng chứng cho thấy sự hợp tác xuyên quốc gia và có ít nhất 31 nhóm trong khu vực cam kết liên minh với IS.

Mối lo ngại khủng bố cũng được các quan chức quốc phòng Indonesia, Malaysia, Philipines và Trung Quốc đặc biệt quan tâm. Theo Thứ trưởng Quốc phòng Philippines Ricardo David, hiện có 250-400 tay súng Hồi giáo cực đoan đi theo IS tại Philippines.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Minister Ryamizard Ryacudu nhận định, đe dọa khủng bố trong khu vực đã tới mức khẩn cấp, địa bàn hoạt động của IS đã mở rộng ra toàn cầu. Ông cho biết, trong số 1.200 tay súng IS có mặt tại Philippines, có khoảng 40 phần tử đến từ Indonesia. Ông gọi các phiến quân IS là những cỗ máy giết người và kêu gọi các nước trong khu vực cùng bắt tay tìm ra các biện pháp toàn diện nhằm đối phó với nguy cơ từ IS.

Ông Chu Khải Siêu, đại diện của Trung Quốc tham dự Đối thoại Shangri-la năm nay cho biết, Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với các quốc gia khác trong khu vực và áp dụng công nghệ mới trong công tác chống khủng bố.

Trong những biện pháp nhằm ngăn chặn mối đe dọa khủng bố ở Đông Nam Á được đưa ra thảo luận, các quan chức Singapore và Malaysia nhận định, việc chia sẻ thông tin tình báo về những đối tượng khả nghi cụ thể là rất quan trọng đặc biệt là sau cuộc chiến chống khủng bố đang diễn ra ở Marawi của Philippines.

Hãng tin Reuters cho hay, bên lề hội nghị Shangri-la, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cùng với Hoa Kỳ đã có một cam kết chung để trợ giúp Philippines vượt qua sự hỗn loạn do phiến quân cực đoan gây ra ở Marawi.

Đối thoại Shangri-La - Hội nghị thượng đỉnh về an ninh quan trọng nhất khu vực châu Á-Thái Bình Dương

Bên cạnh mối đe dọa khủng bố, điểm nổi bật trong hội nghị lần này đó là các vấn đề được nêu lên không né tránh, không lẫn lộn giữa các yếu tố, khi thách thức an ninh được đề cập như Biển Đông, an ninh biển, vấn đề hạt nhân của Triều Tiên hay chống khủng bố và an ninh mạng.
Trong các lần đối thoại trước, các quốc gia chỉ đề cập tới những thách thức an ninh trong khu vực, nhưng trong đối thoại lần này các nước đã tập trung bàn thảo và đưa ra những giải pháp mang tính đồng bộ hơn, đề cao hơn việc tôn trọng luật pháp quốc tế và trên hết là nhất trí chung tay, hợp tác để giải quyết các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống.

Theo Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh, bất chấp những nỗ lực trong việc duy trì một khu vực yên bình, an toàn và ổn định thì các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống tiếp tục gây ra những rủi ro đáng kể và đe dọa sự tăng trưởng và thịnh vượng của khu vực.

Ông Lê Lương Minh dẫn chứng về một bài học mà ASEAN đã trải qua đó là trong những năm qua, những thách thức an ninh phức tạp và đa chiều hiện nay không thể chỉ chỉ được giải quyết bởi một quốc gia mà cần phải được giải quyết chung, xuyên biên giới.Các quốc gia phải thích ứng và thay đổi mô hình cũng như quan điểm của mình trong việc đối phó với những thách thức này.

Đối thoại Shangri-La lần thứ 16 cũng khẳng định vai trò của các nước lớn đối với tình hình an ninh khu vực. Tầm ảnh hưởng và hành động hay chính sách của các nước này có tác động lan tỏa khắp khu vực. Tuy nhiên, các quốc gia lớn như Mỹ, Trung Quốc hay Nhật Bản, Ấn Độ... cần có trách nhiệm hơn, có hành động hợp tác và tôn trọng lợi ích của các quốc gia khác, đặc biệt là các quốc gia vừa và nhỏ. Đồng thời, các nước lớn cần có cơ chế đối thoại và hợp tác với nhau để quản lý những bất đồng giữa các cường quốc, cũng như giữa các cường quốc với các quốc gia nhỏ hơn nhằm định hình được khuôn khổ để có sự tương tác với nhau.